145. löggjafarþing — 119. fundur,  26. maí 2016.

stefna í skattlagningu á bifreiðaeigendur.

[14:41]
Horfa

Sigríður Á. Andersen (S):

Virðulegi forseti. Bifreiðaeigendur greiða mikla skatta hér á Íslandi. Það er alveg óumdeilt. Áætlaðar skatttekjur ríkissjóðs af ökutækjum og eldsneyti hefur verið um 37 milljarðar undanfarin ár. Það telur um 6% af heildarskatttekjum ríkissjóðs. Það sem einkennir þá skattbyrði er að skattarnir eru margir, þeir eru háir og þeir eru afar mismunandi eftir bíltegundum og eldsneytistegundum. Í stuttu máli er það þannig að á bensín og dísilolíu falla sex mismunandi skattar og gjöld, þ.e. almenn vörugjöld, sérstakt vörugjald, kolefnisgjald, flutningsjöfnunargjald og virðisaukaskattur. Menn hafa svo sem viðurkennt að réttmæti t.d. vörugjaldanna hefur falist í því að þeim er ætlað að standa undir innviðauppbyggingu á samgöngumannvirkjum, aðallega vegagerð.

Á bifreiðar falla svo fjórir mismunandi skattar og gjöld, bifreiðagjald, vörugjald, virðisaukaskattur og úrvinnslugjald, en með mjög misþungum hætti eftir bíltegundum. Vörugjöld á bifreiðar skiptast þannig í níu flokka miðað við koltvísýringsútblástur. Hæst geta vörugjöldin orðið 65% og ofan á það leggst síðan 24% virðisaukaskattur. Á síðasta kjörtímabili var mörgum af þessum sköttum breytt í nafni umhverfisins. Þá var t.d. skattur á bensín hækkaður langt umfram dísil með því að miða bifreiðagjöld og vörugjöld nær eingöngu við skráðan koltvísýringsútblástur og einnig voru vörugjöldin hækkuð, sérstaklega á bensínbíla. Það er hins vegar erfitt að greina með óyggjandi hætti magn CO2 í útblæstri bifreiða og þar með að ákvarða vörugjaldið. Við þekkjum það af fréttum af fölskum tölum bílframleiðenda erlendis að það getur verið erfitt.

Íslenskum almenningi hefur með þessum hætti markvisst verið stýrt til kaupa dísilbíla fremur en bensínbíla. Ég held að það sé alveg ótvírætt. Dísilbílar eru dýrari í innkaupum og þeir valda líka mengun sem er hættulegri heilsu manna. Þá vísa ég til köfnunarefnisoxíðs sem kallað hefur verið sótmengun. Það er ekki að ástæðulausu að stórborgir eru nú um mundir einmitt að leggja á ráðin um að banna alfarið dísilbíla í borgum. Í Evrópu hefur París haft forgöngu um það og fleiri borgir, eins og London, eru að skoða það.

Þá liggur fyrir að bifreiðagjöld og vörugjöld á bíla eru gjöld sem eru tengd koltvísýringsútblæstri og sögð vera í þágu umhverfisins. Staðreyndin er hins vegar sú að þeir bílar sem bera lægst gjöld eru með a.m.k. skaðlegustu mengunina út frá lýðheilsusjónarmiði.

Á síðasta kjörtímabili var líka tekin sú ákvörðun að veita skattaívilnunin fyrir innflutning á lífeldsneyti, sem sagt etanóli og jurtaolíu, með öðrum orðum hreinlega matvælum, til íblöndunar í bensín og dísil þegar jafnvel lágu fyrir þá þegar engin sérstaklega jákvæð umhverfisáhrif af slíkri íblöndun. Miðað við þær upplýsingar sem ég hef aflað mér sýnist mér við núna vera að brenna í bílunum okkar mat sem gæti nært 100.000 manns á ári, ef við setjum það í samhengi við eitthvað sem við ættum líka að hafa áhyggjur af, sem er möguleg hungursneyð í heiminum.

Ég tel einsýnt að fyrir liggur að um gríðarlega neyslustýringu er að ræða. Það sem mér finnst líka einna verst við þá neyslustýringu er að hún tekur ekkert tillit til þess að menn vita aldrei hvaða lausnir eru í rauninni bestar eða verða ofan á í framtíðinni. Hafi menn t.d. áhyggjur af umhverfismálum, hvaða lausn er það sem kæmi umhverfinu helst til góða? Neyslustýring með þessum hætti hamlar þannig þróun og hefur ófyrirsjáanlegar afleiðingar.

Hvað veldur þessari aðför að bíleigendum og heimilunum í landinu? Er þessi mismunandi skattlagning réttlætanleg? Getur hæstv. fjármálaráðherra verið sammála mér um að einfalda þurfi alla þessa gjaldtöku, draga úr neyslustýringu, ekki síst þegar núverandi neyslustýring ýtir mönnum til kaupa á dýrari og meira mengandi bílum og stuðlar að innflutningi á dýrara eldsneyti?

Ég teldi réttast að sameina alla vörugjaldsflokkana (Forseti hringir.) í eitt vörugjald til einföldunar og til að draga úr óæskilegri neyslustýringu. (Forseti hringir.) Þar með væru menn lausir við viðmið á borð við þyngd og vélarstærð og óvissar stærðir eins og koltvísýringsútblásturinn og þyrftu ekki (Forseti hringir.) að reiða sig á tölur erlendra framleiðenda við ákvörðun skatta.