145. löggjafarþing — 130. fundur,  8. júní 2016.

kjaramál Félags íslenskra flugumferðarstjóra.

815. mál
[20:48]
Horfa

Frsm. meiri hluta um.- og samgn. (Höskuldur Þórhallsson) (F):

Virðulegi forseti. Ég mæli fyrir nefndaráliti um frumvarp til laga um kjaramál Félags íslenskra flugumferðarstjóra. Nefndin fékk á sinn fund þá aðila sem eiga í deilum og þá sem standa að hinum almenna vinnumarkaði, sérfræðinga og fleiri sem ég ætla ekki að rekja úr þessu nefndaráliti.

Við bendum á í álitinu að hér sé verið að leggja til bann við verkfallsaðgerðum Félags íslenskra flugumferðarstjóra. Síðan rekjum við þær lagagreinar sem þar er að finna. Svo bendum við á að í 1. málslið 1. mgr. 74. gr. stjórnarskrár Íslands er kveðið á um rétt manna til að stofna félög í lögmætum tilgangi, þar með talið stjórnmálafélög og stéttarfélög. Ákvæðið hefur verið túlkað þannig, m.a. með hliðsjón af 2. mgr. 75. gr. stjórnarskrárinnar og 11. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, samanber lög nr. 62/1994, að það verndi rétt stéttarfélaga til að standa vörð um og tryggja hagsmuni félagsmanna sinna, m.a. með því að semja um laun þeirra og önnur kjör. Verkfallsréttur stéttarfélaga, sem er löghelgað þvingunarúrræði stéttarfélaga, hefur verið talinn verndaður af ákvæðinu að því gættu að réttinum er hægt að setja takmarkanir með lögum, samanber 2. mgr. 75. gr. stjórnarskrárinnar. Er frumvarpið í öllum helstu atriðum samsvarandi og frumvarp það sem varð að lögum nr. 31/2015, um kjaramál félagsmanna tiltekinna stéttarfélaga innan Bandalags háskólamanna og Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga, en í dómi frá 13. ágúst 2015 í máli nr. 467/2015 taldi rétturinn lögin að öllu leyti í samræmi við ákvæði stjórnarskrárinnar.

Nefndin bendir á að það er grundvallarregla í íslenskum vinnurétti að aðilar kjarasamninga ljúki samningum sín á milli. Við vissar aðstæður getur íhlutun löggjafans verið nauðsynleg til að binda endi á vinnudeilur en slík íhlutun mundi teljast takmörkun á framangreindum stjórnarskrárvörðum réttindum. Í tilviki sem því sem hér er til umfjöllunar verða slíkar takmarkanir að vera settar með lögum og helgast af nauðsyn í lýðræðislegu þjóðfélagi vegna þjóðaröryggis eða almannaheilla eða vera til verndar réttindum annarra og að því gættu að ekki sé með lagasetningu gengið lengra en nauðsyn ber til. Hafa ber í huga að á löggjafanum hvílir bæði réttur og skylda til að gæta almannahagsmuna í aðstæðum sem þessum og vega þarf takmarkanir á stjórnarskrárvörðum réttindum í samhengi við þá almannahagsmuni sem eru í húfi hverju sinni.

Félag íslenskra flugumferðarstjóra hefur átt í samningaviðræðum við Samtök atvinnulífsins frá því í október á síðasta ári. Kjaradeilu aðila var vísað til ríkissáttasemjara í febrúar á þessu ári. Haldinn hefur verið fjöldi samningafunda en viðræður hafa litlu skilað og ekki fyrirsjáanlegt að samningar muni nást enda kom fram fyrir nefndinni að mikið ber á milli aðila. Yfirvinnubann flugumferðarstjóra hefur staðið yfir í ríflega tvo mánuði, frá 6. apríl sl. Hafa aðgerðirnar nú þegar valdið töluverðu tjóni og röskun á flugsamgöngum til og frá landinu sem og röskun á flugumsjón um íslenska flugstjórnarsvæðið, en íslensk stjórnvöld þurfa að standa að fullu við skuldbindingar sínar um flugleiðsöguþjónustu yfir Norður-Atlantshafi sem ríkið hefur sinnt frá árinu 1956. Nefndin telur ljóst að aðgerðirnar hafi þegar valdið íslensku efnahagslífi miklu tjóni og séu til þess fallnar að valda enn meiri skaða verði þeim fram haldið líkt og rakið er í athugasemdum við frumvarpið og einskorðast það tjón ekki aðeins við flugstarfsemi og ferðaþjónustu heldur er ljóst að afleiðingar áframhaldandi verkfallsaðgerða verða víðtækar í fjöldamörgum atvinnugreinum hér á landi sem reiða sig á greiðar og skilvirkar flugsamgöngur.

Að mati nefndarinnar eru þeir heildarhagsmunir sem í húfi eru það miklir að um ríka almannahagsmuni sé að ræða og nauðsynlegt að gripið verði til lagasetningar til að forða efnahagslegu tjóni sem hefur einkum áhrif á réttindi þriðju aðila sem verða fyrir áhrifum verkfallsaðgerðanna en hafa ekki aðkomu að kjaradeilunni. Þá er í frumvarpinu kveðið á um skipan gerðardóms sem hafi það verkefni að ákveða kjarasamninga aðila náist samningar ekki fyrir 24. júní nk. Þannig er þess gætt að aðilar fái nægilegt svigrúm til að ákveða sjálfir kaup og kjör sín á milli innan hæfilegs tíma enda er það tilgangur frumvarpsins að gæta almannahagsmuna og forða efnahagslegu tjóni. Að mati nefndarinnar eru framangreind skilyrði stjórnarskrárinnar um nauðsyn lagasetningar, um almannahagsmuni og stjórnskipulegt meðalhóf uppfyllt líkt og einnig er rakið í athugasemdum við frumvarpið.

Undir þetta skrifar meiri hluti umhverfis- og samgöngunefndar og ég held að í rauninni sé ekki meira um þetta mál að segja í bili.