framkvæmdaáætlun á sviði barnaverndar.
Virðulegi forseti. Hér mæli ég við síðari umr. fyrir nefndaráliti með breytingartillögu um tillögu til þingsályktunar um framkvæmdaáætlun á sviði barnaverndar. Nefndin hefur fjallað um málið og fengið til sín þó nokkra gesti til að ræða málið og fengið þó nokkrar umsagnir.
Framkvæmdaáætlunin byggist á meginmarkmiðum barnaverndarlaga um ábyrgð og skyldur ríkisins í barnaverndarmálum. Velferðarráðuneytið, Barnaverndarstofa og barnaverndarnefndir sveitarfélaga skulu vinna samkvæmt fjórum meginmarkmiðum áætlunarinnar, sem eru að þróa barnaverndarstarf í landinu, efla þjónustu barnaverndar, bæta hæfni, getu og þekkingu starfsfólks barnaverndar og tryggja framboð og aðgengi að úrræðum sem byggjast á gagnreyndum aðferðum.
Það gleður mig mikið að segja að framkvæmdaáætlunin tekur mið af samningi Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins, sem sagt barnasáttmálanum, og samningi Evrópuráðsins um vernd barna gegn kynferðislegri misneytingu og kynferðislegri misnotkun auk annarra alþjóðlegra mannréttindasáttmála sem Ísland er aðili að. Það er frekar augljóst að lögð er áhersla á mannréttindi og samfélagsþátttöku barna og tekur áætlunin einnig mið af þeirri þróun sem orðið hefur í þjónustu við börn og í meðferðarúrræðum barnaverndar.
Í umsögn Barnaverndarstofu um framkvæmdaáætlunina segir að þau atriði sem fram koma í tillögunni séu almennt til þess fallin að efla barnaverndarstarf í landinu, sem er jákvætt, enda hafi velflestir þeirra þátta sem áætlunin tilgreinir í upphafi komið frá Barnaverndarstofu. Ég tek fram hér að þó að flestar umsagnir hafi verið mjög jákvæðar um innihald framkvæmdaáætlunarinnar er það áhyggjuefni að hér er um að ræða áætlun sem mun einungis gilda í eitt ár, sem er ekki nægilega gott. Barnaverndarstofa telur útilokað að hægt verði að hrinda í framkvæmd eða ljúka öllum þeim verkefnum sem tilgreind eru í framkvæmdaáætluninni innan eins árs. Barnaverndarstofa beri ábyrgð á 11 liðum af 15 sem tilgreindir eru í áætluninni og að hún hafi hvorki fjármuni né starfslið til að ráðast í svo umfangsmikil verkefni á svo skömmum tíma.
Barnaverndarstofa leggur því til að áætlunin verði einskorðuð við nokkra vel skilgreinda þætti sem mögulegt er að ljúka á gildistíma áætlunarinnar og leggur einkum áherslu á að fjórum þáttum áætlunarinnar verði hrundið í framkvæmd. Þeir eru teknir fram í nefndaráliti okkar.
Nefndin tekur undir athugasemdir Barnaverndarstofu og telur ólíklegt að öll markmið áætlunarinnar komist til framkvæmda á einu ári. Engu að síður er ljóst að einhver verkefni eru þegar komin til framkvæmda og fagnar nefndin þeirri vinnu sem þegar er hafin. Nefndin telur einnig mikilvægt að halda áfram þeirri vinnu og að vinna að öðrum verkefnum hefjist sem fyrst. Þá leggur nefndin sérstaka áherslu á að áætlunin gildi ekki lengur en til 1. júní 2018 og því er mikilvægt að ráðuneytið hefji vinnslu næstu áætlunar sem taka á gildi eftir sveitarstjórnarkosningarnar 2018, eins og lagt er til í barnaverndarlögum. Telur nefndin mikilvægt að ráðuneytið verði kallað til viðræðna við nefndina í haust til að ræða stöðu málsins. Við viljum sem sagt gæta þess að þeir sem sinna málefnum barna vinni eftir löggiltri framkvæmdaáætlun.
Þá telur nefndin afar mikilvægt að tryggt verði að fullnægjandi meðferðarheimili og/eða vistunarúrræði verði til staðar í því millibilsástandi sem varir þar til nýtt meðferðarheimili verður tekið í notkun. Nefndin leggur til breytingu á 1. tölul. þess efnis. Í 2. tölul. er fjallað um PMTO-þjónustu og fagnar nefndin þeirri áherslu sem lögð er á það verkefni. Engu að síður telur nefndin mikilvægt að önnur þjónusta verði ekki takmörkuð. Við vitum það, þau okkar sem starfað hafa með börnum, að ekki á að útiloka nein úrræði og úrlausnir fyrir börn sem eru í vanda. Mikil og góð reynsla hefur verið af ART-þjónustu og leggur nefndin áherslu á að samningar um þá þjónustu verði framlengdir og að áfram verði unnið að því að þróa hana. Nefndin leggur því til að nýr töluliður bætist við þar sem fram kemur að ART-þjónusta barnaverndar verði efld.
Nefndin tekur undir ábendingu Barnaverndarstofu um að fyrirsögn 4. tölul. þurfi að breyta. Væntanlega sé ætlunin að vísa til vinnuálags en ekki vinnulags sem samræmist betur efnisinnihaldi töluliðarins. Leggur nefndin til breytingu á þessu.
Þá hefur nefndin áhyggjur af aukinni tíðni tilkynninga um ofbeldi gegn börnum. Tilkynningar um ofbeldi gegn börnum voru 1.590 árið 2007 en 10 árum síðar voru þær 2.638. Flestar tilkynningarnar um ofbeldi voru vegna tilfinningalegs/sálræns ofbeldis, eða 1.642 á árinu 2016, og hafa aldrei verið fleiri. Leggur nefndin því til að við bætist nýr töluliður sem fjallar um þetta mikilvæga mál.
Í 8. tölul. er kveðið á um að settar verði fram tillögur um breytingar á barnaverndarlögum til að festa MST-fjölkerfameðferð í sessi og tryggja aðgengi að þjónustunni á landsvísu. Nefndin leggur áherslu á að um varanlegt úrræði á landsvísu sé að ræða og gerir tillögu að breytingu þess efnis.
Í 9. tölul. er fjallað um Barnahús. Nefndin telur mikilvægt að kveðið verði á um mótun verklagsreglna og þjónustu við fötluð börn og gerir tillögu að viðbót við töluliðinn.
Að lokum telur nefndin mikilvægt að 12. tölul. um afdrifa- og árangurskannanir eigi einnig við um önnur úrræði á vegum barnaverndarnefnda sveitarfélaga, svo sem varanlegt, tímabundið og styrkt fóstur hjá ættingjum eða óskyldum. Gerir nefndin tillögu að breytingu sem nær til fleiri úrræða.
Að öllu framangreindu sögðu leggur nefndin til að framkvæmdaáætlunin verði samþykkt með eftirfarandi breytingu — ég mun ekki fara dýpra í hana.
Áður en ég lýk þessari ágætiskynningu á málinu vil ég þakka nefndarmönnum fyrir góða vinnu, þrátt fyrir að við höfum unnið í allt of þröngum tímaramma með svo mikilvægt efni. Ég vil þakka hv. þm. Elsu Láru Arnardóttur sérstaklega fyrir hennar innlegg og þrautseigju í málinu.
Þeir nefndarmenn sem skrifað hafa undir málið, segi ég með þakklæti, eru ég, Nichole Leigh Mosty, formaður, Birgir Ármannsson, framsögumaður, Elsa Lára Arnardóttir, Guðjón Brjánsson, Halldóra Mogensen, Hildur Sverrisdóttir, Jóna Sólveig Elínardóttir, Steingrímur J. Sigfússon og Vilhjálmur Árnason.
