ráðstefna um stöðu Íslands, Færeyja og Grænlands í nýjum veruleika alþjóðastjórnmála.
Virðulegi forseti. Við ræðum hér þingsályktunartillögu frá Íslandsdeild Vestnorræna ráðsins. Hún hljóðar svo, með leyfi forseta:
„Alþingi ályktar að skora á ríkisstjórnina að halda ráðstefnu um stöðu Vestur-Norðurlanda (Íslands, Færeyja og Grænlands) í nýjum veruleika alþjóðastjórnmála.“
Ég mæli fyrir nefndaráliti utanríkismálanefndar en nefndin hefur fjallað um þessa þingsályktunartillögu og fengið á sinn fund Guðjón S. Brjánsson, formann Íslandsdeildar Vestnorræna ráðsins, Sigurð Ólafsson, framkvæmdastjóra Vestnorræna ráðsins, Bylgju Árnadóttur, ritara Íslandsdeildar Vestnorræna ráðsins, og Jörund Valtýsson og Auðun Atlason frá utanríkisráðuneytinu.
Með tillögunni er ríkisstjórn Íslands hvött til að beita sér ásamt landsstjórnum Færeyja og Grænlands fyrir því að halda sameiginlega ráðstefnu um stöðu Íslands, Færeyja og Grænlands í nýjum veruleika alþjóðastjórnmála. Tillagan er lögð fram á grundvelli samhljóða ályktunar Vestnorræna ráðsins nr. 3/2016 sem samþykkt var á ársfundi ráðsins 22. ágúst 2016 í Qaqortoq á Grænlandi.
Í greinargerð kemur m.a. fram að eftir lok kalda stríðsins urðu vestnorrænu löndin þrjú í auknum mæli jaðarsvæði í alþjóðastjórnmálum. Deilur Rússa og NATO og aukinn áhugi Kína á vestnorrænu löndunum hafa beint sjónum manna á ný að Vestur-Norðurlöndum í alþjóðastjórnmálum.
Nefndin er jákvæð gagnvart því að haldin verði ráðstefna um stöðu Íslands, Færeyja og Grænlands í nýjum veruleika alþjóðastjórnmála. Slíka ráðstefnu má skipuleggja með ýmsum hætti, t.d. í samráði við háskólasamfélagið og stofnanir innan þess sem beina sjónum sínum að alþjóðamálum, smáríkjarannsóknum og norðurslóðamálum. Nefndin telur ekki augljóst að slíkt ráðstefnuhald sé betur komið á hendi stjórnvalda vestnorrænu landanna en þinga þeirra eða fræðasamfélags eða í samvinnu þessara aðila. Slíkt ráðstefnuhald gæti jafnvel farið fram í nafni Vestnorræna ráðsins með öflugum stuðningi aðildarþinganna.
Nefndin leggur því til að tillagan verði samþykkt með eftirfarandi breytingu og tillögugreinin orðist svo, með leyfi forseta:
„Alþingi ályktar að kanna möguleika á að halda ráðstefnu um stöðu Íslands, Færeyja og Grænlands í nýjum veruleika alþjóðastjórnmála í samstarfi við Lögþing Færeyja og Landsþing Grænlands og fræðistofnanir á þessu sviði í vestnorrænu löndunum.“
Undir þetta álit rita allir hv. þingmenn sem sæti eiga í utanríkismálanefnd: Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir, Silja Dögg Gunnarsdóttir, Ari Trausti Guðmundsson, Álfheiður Eymarsdóttir, Bryndís Haraldsdóttir, Gunnar Bragi Sveinsson, Logi Einarsson, Rósa Björk Brynjólfsdóttir og Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir. Jafnframt er áheyrnarfulltrúi Flokks fólksins, Inga Sæland, samþykk áliti þessu.
Eins og hv. þingmenn hafa væntanlega tekið eftir er þessi ályktun, eins og sumar þeirra ályktana sem ræddar hafa verið hér í kvöld, komin aðeins á aldur, þ.e. hún var samþykkt á ársfundi ráðsins í ágúst 2016 en ekki náðist að leggja hana eða hinar ályktanirnar fram á síðasta þingi. Ég hygg að einmitt þetta mál eigi jafnvel enn meira erindi nú en það gerði kannski þá en augljóslega hafa þingmenn Vestnorræna ráðsins haft áhyggjur af þessu.
Utanríkismálanefnd leggur til þá breytingu að þessu sé ekki beint til ríkisstjórnanna eins og hefð er fyrir með tillögur sem koma frá Vestnorræna ráðinum, en það er í rauninni skrifað inn í stofnsamþykktir Vestnorræna ráðsins að þær ályktanir sem samþykktar eru á ársfundum þess séu lagðar fyrir þjóðþingin og yfirleitt með þeim formerkjum að ríkisstjórnum landanna sé falið að fylgja þeim eftir. Á hverjum ársfundi fær hver landsdeild rapport frá sinni ríkisstjórn um hvernig tekist hefur að framfylgja þeim ályktunum sem samþykktar voru.
Í þessu tilfelli leggjum við til að þetta verði frekar á hendi Vestnorræna ráðsins sjálfs eða Íslandsdeildar þess og þá með aðstoð frá viðkomandi þjóðþingum. Ég vona að þingsályktunartillagan verði samþykkt og þá hygg ég að bæði Íslandsdeild Vestnorræna ráðsins og forsætisnefnd þingsins þurfi að huga að því að koma henni í framkvæmd með einhverjum hætti.
