149. löggjafarþing — 62. fundur,  5. feb. 2019.

fimm ára samgönguáætlun 2019--2023.

172. mál
[15:07]
Horfa

Frsm. minni hluta um.- og samgn. (Helga Vala Helgadóttir) (Sf):

Virðulegur forseti. Ég mæli hér fyrir nefndaráliti minni hluta umhverfis- og samgöngunefndar um tillögu til þingsályktunar um fimm og fimmtán ára samgönguáætlun, annars vegar fyrir árin 2019–2023 og hins vegar 2019–2033.

Undir nefndarálitið skrifar, auk þeirrar sem hér stendur, hv. þm. Viðreisnar Hanna Katrín Friðriksson. Og þá lýsti hv. þm. Pírata Björn Leví Gunnarsson, sem er áheyrnarfulltrúi í nefndinni, sig sömuleiðis samþykkan álitinu.

Minni hluti umhverfis- og samgöngunefndar gagnrýnir stjórnvöld harðlega fyrir að hafa vanrækt samgöngukerfi landsins á tíma mikils uppgangs í ferðaþjónustu með fordæmalausri fjölgun ferðamanna og verulega auknu álagi á alla innviði landsins. Gagnrýnir minni hlutinn stjórnvöld fyrir að hafa með ákvörðunum sínum, sínum pólitísku ákvörðunum, vanrækt algjörlega að sinna þessum innviðum á uppgangstímum eftir að tókst að forða ríkissjóði frá gjaldþroti. Tekur minni hlutinn undir raddir allra þeirra gesta sem mættu fyrir nefndina við meðferð samgönguáætlunar og kváðu umtalsvert átak þurfa í vegaframkvæmdum um allt land. Uppsafnaður vandi í samgöngum á Íslandi er mikill og öryggi vegfarenda í hættu verði ekki hafist handa við nýframkvæmdir og lagfæringar samgöngumannvirkja landsins. Fjárfestingarþörfin er óumdeild og tekur minni hlutinn þannig undir þau sjónarmið að brýnt sé að hraða framkvæmdum sem frekast er unnt, hvort tveggja í ljósi áralangrar vanrækslu sem og vegna fjölgunar ferðamanna á vegum landsins.

Minni hlutinn telur ótímabæra og skyndilega umræðu meiri hlutans um veggjöld hafa komið í veg fyrir faglega vinnu nefndarinnar við samgönguáætlun til fimm og fimmtán ára. Skyndilegar hugmyndir meiri hlutans breyttu þeirri vinnu sem nefndin var í og laut að því að kanna afstöðu landshluta og sveitarfélaga til framkvæmda og forgangsmála á svæðunum. Sú vinna sem staðið hafði yfir í um tveggja mánaða skeið virðist engu hafa skilað í afstöðu meiri hlutans eins og hún birtist í áliti meiri hluta umhverfis- og samgöngunefndar. Telur minni hlutinn það miður því að gestirnir töluðu skýrt varðandi þau verkefni sem nauðsynlegt er að verði farið í, ýmist með því að þau verði færð framar eða komist á áætlun.

Fyrir liggur að vinna stendur yfir hjá stjórnvöldum er lýtur að útfærslu veggjalda og vegaskatta og því var sú stefnubreyting með öllu ótímabær sem meiri hlutinn gerði skyndilega undir lok vinnu samgönguáætlunar, en hún laut að því að endurraða verkefnum og taka ákvörðun um mögulega fjármögnun í formi veggjalda. Hugmyndir meiri hlutans reyndust óútfærðar, hvort heldur er varðar almenna vegaskatta vegna orkuskipta í samgöngum eða veggjalda vegna einstakra framkvæmda. Telur minni hlutinn þá vinnu þurfa að vera vel ígrundaða, m.a. með rannsóknum á samfélagslegum áhrifum slíkrar skattheimtu á íbúa landsins og ekki síður jafnræði á meðal íbúanna.

Lýsir minni hlutinn því yfir ánægju með að meiri hlutinn hafi fallið frá ótímabærum breytingum á samgönguáætlun vegna nýrra fjármögnunarleiða en lýsir þó um leið yfir undrun vegna þess umfangs sem sú umræða fær þó í nefndaráliti meiri hlutans, enda um framtíðarvinnu stjórnvalda að ræða sem væntanlega mun koma fram í þinginu einhvern tíma á næstu misserum. Jafnvel árum.

Minni hlutinn telur mikilvægt að nýjar framkvæmdir og aðrar sem settar verða framar í forgangsröðun verði fjármagnaðar úr ríkissjóði, enda sé slíkt mjög brýnt af öryggisástæðum. Telur minni hlutinn ekki tækt að bíða niðurstöðu hugmyndavinnu um álagningu nýrra vegaskatta og veggjalda, enda ólíklegt að henni muni ljúka á næstunni ef slík hugmyndavinna á að byggjast á faglegum rannsóknum og vandaðri vinnu.

Telur minni hlutinn einnig ljóst að þeir fjármunir sem skapast myndu af slíkri innheimtu séu ekki af þeirri stærðargráðu að ekki sé hægt að fjármagna framkvæmdir með öðrum hætti, til dæmis með álagningu auðlindagjalda, hækkun veiðigjalda, komu- og/eða brottfarargjalds á ferðamenn, minni afgangi ríkissjóðs eða einfaldlega með því að taka tillit til þjóðhagslegs ábata þeirra framkvæmda sem um ræðir. Ábatinn mun, samkvæmt bráðabirgðatölum, borga upp framkvæmdirnar á innan við áratug, á meðan gert er ráð fyrir að veggjöld borgi upp framkvæmdirnar á tveimur áratugum. Þannig myndu þeir landsmenn sem veggjöldin leggjast hvað harðast á greiða aukinn skatt eftir að framkvæmdirnar hafa borgað sig sjálfar.

Minni hlutinn telur þannig brýnt að stjórnvöld fari af festu í uppbyggingu samgöngumannvirkja á landinu. Talið er að rekja megi fjölda umferðarslysa til ófullnægjandi aðstæðna á vegum, hvort tveggja í dreifbýli og þéttbýli, og er kostnaður samfélagsins af því áætlaður um 50 milljarðar kr. á ári hverju.

Dæmi sýna að uppbygging og nauðsynlegt viðhald samgöngumannvirkja dregur verulega úr umferðarslysum. Það mun því borga sig fljótt upp að leggja fjármuni í þessar framkvæmdir og spara þannig ríkissjóði umtalsvert fjármagn vegna umferðarslysa. Minni hlutinn telur því ljóst að ekki sé nauðsynlegt að fara í þessa miklu skattlagningu samhliða átaki í samgöngumálum vegna þess að endurbætur og nýframkvæmdir muni borga sig upp á mun skemmri tíma en með álagningu veggjalda. Með því að tvöfalda vegi, fækka einbreiðum brúm á fjölförnum stöðum og ekki síður minnka umferð einkabíla í þéttbýli með auknum almenningssamgöngum muni slysum fækka verulega með tilheyrandi lækkun kostnaðar samfélagsins af umferðarslysum.

Forgangsröðun ríkisstjórnarinnar í samgönguáætlun endurspeglar ekki rökstuðning hennar fyrir nauðsyn þess að flýta framkvæmdum vegna umferðaröryggis. Þau verkefni sem þar liggja undir eru samfélagslega kostnaðarsöm vegna slysahættu en í stað þess að forgangsraða í þágu umferðaröryggis kveður meiri hlutinn öryggi einungis tryggt með álagningu veggjalda. Ekki verður annað séð en að ríkisstjórnin sé þarna viljandi að setja öryggislega nauðsynlegar vegaframkvæmdir aftar í samgönguáætlun til þess að geta síðan flýtt þeim með veggjöldum og vegasköttum.

Fjármögnunarvandamál þessara framkvæmda er því algerlega heimatilbúið.

Minni hlutinn styður þær tillögur meiri hlutans að forgangsröðun sem birtast í köflunum Vegaframkvæmdir fjármagnaðar með gjaldtöku og Ýmsir vegir á vegáætlun, um nýjar framkvæmdir og flýtingu tilgreindra framkvæmda um landið, vegna þess að þær komu jú frá Vegagerðinni, þ.e. um mögulegar framkvæmdir og mögulega flýtingu framkvæmda. Minni hlutinn tekur þó ekki undir nauðsyn þess að innheimta veggjöld til þess að fjármagna þær framkvæmdir. Leggur minni hlutinn til breytingar á samgönguáætlun sem miði að því að tryggja að ráðist verði í þessar brýnu framkvæmdir sem fyrst og þær verði fjármagnaðar að fullu úr ríkissjóði.

Þá telur minni hlutinn einnig nauðsynlegt að án tafar verði lagt til fjármagn í Arnarnesveg sem stjórnvöld ætla enn að fresta. Samkvæmt fyrirliggjandi samgönguáætlun eiga framkvæmdir við Arnarnesveg ekki að hefjast fyrr en á öðru tímabili áætlunarinnar. Meiri hlutinn hefur þar að auki lagt áherslu á að þær framkvæmdir verði algerlega tengdar innheimtu veggjalda. Þannig að verði ekki veggjöld verði ekki vegur, ef marka má það sem stendur í meirihlutaáliti.

Í nýrri brunavarnaáætlun Slökkviliðs höfuðborgarsvæðisins voru tekin af öll tvímæli um nauðsyn þess að Arnarnesvegur yrði lagður, enda væri það svo að einungis 26% íbúa Kópavogs teldust nú búa í ásættanlegri fjarlægð við slökkvistöð. Framkvæmdir á Arnarnesvegi eru því brýnt öryggisatriði sem setja verður fremst í forgangsröð framkvæmda. Þær geta ekki beðið eftir mögulegri álagningu veggjalda í framtíðinni. Minni hlutinn leggur áherslu á að þessum verkefnum verði flýtt og þau fjármögnuð úr ríkissjóði þannig að öryggi landsmanna sé tryggt. Leggur minni hlutinn því til breytingar á samgönguáætlun til fimm og fimmtán ára þessu til samræmis.

Minni hlutinn telur brýnt að hugsað verði til framtíðar þegar kemur að úrlausnum mála. Þar skipta almenningssamgöngur öllu máli því að þær taka á margvíslegum viðfangsefnum samfélagsins, svo sem efnahag landsmanna, búsetuvali, umferðarþunga, öryggismálum og síðast en ekki síst loftslagsmálum sem eru eitt stærsta og mikilvægasta verkefni allra ríkisstjórna.

Minni hlutinn lýsir undrun sinni á metnaðarleysi ríkisstjórnarinnar í uppbyggingu almenningssamgangna landsins, á höfuðborgarsvæðinu sem og á landsbyggðinni. Gestir sem mættu fyrir nefndina lýstu því einróma að almenningssamgöngur um allt land væru í uppnámi, enda hefðu öll sveitarfélög landsins sagt upp samningi sínum við ríkið um rekstur almenningssamgangna. Hafa þau nú gert bráðabirgðasamning til eins árs, út árið 2019, á meðan reynt er að finna þessum flokki stað. En engin merki má sjá í áliti meiri hlutans að nokkur áhugi eða stefna sé í málaflokknum um átak eða framtíðarsýn er varða almenningssamgöngur. Er í nefndarálitinu nefnt að stefnt skuli að hallalausum rekstri út árið 2019, en engin stefna virðist vera um þá nauðsynlegu uppbyggingu sem þarf að eiga sér stað. Engir viðbótarfjármunir eru ætlaðir almenningssamgöngum um allt land á fimm og fimmtán ára áætlun sem nú skal samþykkja, heldur er eingöngu fjallað almennt um mikilvægi þess að almenningssamgöngur séu fyrir hendi í öllum landshlutum. Þá er sagt að huga verði að aðgerðaáætlun í loftslagsmálum, en hvorki eru lagðar fram hugmyndir né er nokkur framtíðarsýn í þeim málum af hálfu meiri hlutans.

Minni hlutinn telur þær aðstæður sem nú eru í samgöngumálum kalla á skjóta úrlausn. Fyrir liggur að gera verður stórátak í eflingu almenningssamgangna um allt land; á höfuðborgarsvæðinu, í nágrannasveitarfélögum sem vegna nálægðar við höfuðborgarsvæðið sækja þangað þjónustu, störf og nám og um allt land.

Leggur minni hlutinn því til að á árinu 2019 verði hafin vinna við undirbúning um að niðurgreiða almenningssamgöngur til þeirra sem daglega þurfa að ferðast milli sveitarfélaga til og frá vinnu og skóla sem og til þeirra sem sækja þurfa nauðsynlega heilbrigðisþjónustu á svæðið. Þá leggur minni hlutinn til að farið verði án tafar í vinnu við að þróa nútímalegt kerfi almenningssamgangna með þeim hætti að þjónustan verði aukin til muna svo notkun þessa samgöngumáta verði raunverulegt val í daglegu lífi landsmanna.

Þá leggur minni hlutinn einnig til að stjórnvöld leggi til aukna fjármuni í eflingu almenningssamgangna innan höfuðborgarsvæðisins svo sveitarfélögin á höfuðborgarsvæðinu og í nágrannasveitarfélögum geti aukið verulega þjónustuna og hvatt verði til notkunar almennings á þessum ferðamáta. Leggur minni hlutinn áherslu á að þeir fjármunir sem lagðir verða í þetta átak muni ekki dragast frá öðrum nauðsynlegum framkvæmdum á svæðinu, eins og áður var ákveðið í samningi ríkis og sveitarfélaga á höfuðborgarsvæðinu um uppbyggingu og rekstur almenningssamgangna og markvissar stuðningsaðgerðir, en samningurinn gildir til ársins 2022.

Minni hlutinn telur að engum dyljist að framkvæmdaþörf í samgöngukerfi höfuðborgarsvæðisins sé umtalsverð og því sé brýnt að bregðast við án tafar. Umferð íbúa og ferðamanna hefur aukist töluvert á undanförnum áratug og annar samgöngukerfi höfuðborgarsvæðisins engan veginn þeirri umferð sem þar fer um.

Minni hlutinn lýsir yfir áhyggjum af áhugaleysi meiri hlutans á því brýna verkefni á sviði almenningssamgangna sem kynnt hefur verið á höfuðborgarsvæðinu, þ.e. borgarlínu. Borgarlína er samvinnuverkefni allra sveitarfélaga á höfuðborgarsvæðinu sem þvert á flokkspólitík hafa sammælst um þetta nauðsynlega verkefni. Verði ekki farið af stað í þetta stórátak er ljóst að samgöngukerfi svæðisins mun ekki á nokkurn hátt ráða við fjölda einkabíla í umferðinni né heldur munu íslensk stjórnvöld nálgast það markmið sem þau hafa skuldbundið sig til að stefna að í loftslagsmálum.

Fyrir liggur að verði ekkert að gert mun umferð einkabíla aukast um 40% til ársins 2030, sem er eftir 11 ár, herra forseti. Á næstu 11 árum mun umferðin hér á höfuðborgarsvæðinu aukast um 40%. Mun það leiða til fleiri umferðarslysa, frekari umferðartafa og meiri losunar koltvísýrings. Hin boðaða stórsókn stjórnvalda í loftslagsmálum rímar þannig illa við það áhugaleysi sem er á raunverulegri aðkomu stjórnvalda við uppbyggingu borgarlínu. Því að þótt stjórnvöld hafi undirritað viljayfirlýsingu verður að segja að ákvörðun um að setja einungis 800 millj. kr. í verkefnið á næstu 15 árum dugir skammt.

Ekkert er fjallað um frekara fjármagn í áliti meiri hlutans né heldur um að samningur ríkis og sveitarfélaga segi til um að ríkið fjármagni helming kostnaðar við línuna. Í áliti meiri hlutans kemur fram að tilteknar framkvæmdir í áætluninni séu í raun hluti af byggingu borgarlínu og stofnleiða á höfuðborgarsvæðinu. Þeim sé unnt að flýta með veggjöldum á stofnleiðum. Minni hlutinn gerir alvarlegar athugasemdir við það sem lesa má út úr þessu, þ.e. að framkvæmdir sem meiri hlutinn gerir ráð fyrir að íbúar höfuðborgarsvæðisins fjármagni sjálfir með greiðslu veggjalda séu þannig hluti af framlagi ríkisins til þessa nauðsynlega verkefnis. Ríkið ætlar þá ekki að borga þetta heldur á almenningur á svæðinu að borga. Ríkið ætlar að líta á það sem sitt framlag.

Miðað við upplýsingar frá stjórnvöldum er gert ráð fyrir 16,3 milljörðum kr. í heildarkostnað á fyrsta tímabili, 15,4 milljörðum kr. á öðru tímabili og 9,9 milljörðum á því þriðja. Minni hlutinn styður tillögur meiri hlutans um 300 millj. kr. framlag á árinu 2019 en leggur til að á árunum 2020–2023 verði árlegt framlag ríkisins til verkefnisins 2 milljarðar kr.

Þá leggur minni hlutinn til breytingu á samgönguáætlun 2019–2033 þannig að gert verði ráð fyrir nauðsynlegum kostnaði á öðru og þriðja tímabili samgönguáætlunar.

Í skýrslu um uppbyggingu samgangna á höfuðborgarsvæðinu til 2033 leggur verkefnishópur áherslu á að uppbygging stofnleiða fyrir samgöngur á höfuðborgarsvæðinu verði framar í forgangsröð samgönguáætlunar. Kom fram í viljayfirlýsingu ríkis og sveitarfélaga frá síðastliðnu hausti að á grundvelli skýrslunnar yrðu gerðar tillögur að breytingum á samgönguáætlun. Minni hlutinn leggur því til að á það verði hlustað og farið verði án tafar í það verk að forgangsraða framkvæmdum með tilliti til uppbyggingar borgarlínu.

Aðeins varðandi hugmyndir um flugsamgöngur. Minni hlutinn leggur áherslu á að sá tími sem er til stefnu fram að því að ný og endurskoðuð samgönguáætlun, sem boðuð hefur verið mögulega næsta haust, verði nýttur til þess að fara ofan í kjölinn á tillögum starfshóps samgöngu- og sveitarstjórnarráðherra um leiðir til að ná fram hagkvæmni í rekstri innanlandsflugvalla og lægri flugfargjöldum. Sérstaklega þykir minni hlutanum brýnt að þessar tillögur verði unnar áfram í samhengi við úrbætur í almenningssamgöngum um allt land. Því að flug er almenningssamgöngur. Áherslur og markmið í loftslagsmálum þurfa að vera áberandi í þessari vinnu. Annað er óásættanlegt, hvort heldur litið er til skuldbindinga Íslands á alþjóðavettvangi eða ábyrgðar íslenskra yfirvalda gagnvart komandi kynslóðum.

Eins og áður hefur komið fram stóðu að þessu nefndaráliti minni hluta sú sem hér stendur og hv. þm. Viðreisnar Hanna Katrín Friðriksson, og styður áheyrnarfulltrúi Pírata í nefndinni, hv. þm. Björn Leví Gunnarsson, álit þetta.

Herra forseti. Mig langar í framhaldinu að fara aðeins ofan í þá þætti aðra sem ég tel mikilvægt að vekja athygli á. Í fyrsta lagi vek ég athygli á að breytingartillögur meiri hluta umhverfis- og samgöngunefndar taka alls ekki, ekki á nokkurn hátt, á þeirri háværu gagnrýni sem barst nefndinni frá öllum landshornum. Virðist meiri hlutinn ætla að réttlæta það með því að önnur samgönguáætlun sé væntanleg, kannski í haust eða næsta vetur.

Hér verður að vekja athygli á því að á sama tíma og talað er um ófremdarástand á öllum vegum, um það öryggisleysi sem vegfarendur þurfa að þola, það hættuástand, má velta fyrir sér hvort það séu boðleg vinnubrögð. Það er alveg ljóst að við verðum að fara í nauðsynlegar bráðaaðgerðir vegna þeirrar pólitísku ákvörðunar ríkisstjórnar og fyrri ríkisstjórna að svelta þetta kerfi, tryggja ekki innviði okkar. Um það eru allir sammála. Þetta gerist á sama tíma og hagsæld er mikil í landinu og ráðamenn stæra sig af því.

Ástand vega er ekki eitthvað eitt. Við erum að tala um að víða um land eru einbreiðar brýr sem eru stórhættulegt fyrirbæri. Við erum að tala um að vegir eru ófullnægjandi með tilliti til umferðarþunga. Vegir eru líka ófullnægjandi með tilliti til þess að leggja þarf tvíbreiða vegi þannig að umferð, jafn mikil og hún er, gangi greiðlega í báðar áttir. Vegir eru ófullnægjandi vegna þess að undirlagið er ekki nógu gott fyrir þungaflutninga sem á vegum eru. Vegir eru líka ófullnægjandi vegna þess að það er ekki einu sinni bundið slitlag um allt land og eru heilu byggðarlögin enn með malarvegum. Þar keyra skólabílarnir dansandi með skólabörnin innan borðs.

En það er ekki bara svo, herra forseti, heldur er samgöngukerfið okkar ófullnægjandi vegna þess að það er hættuástand í fjallshlíðum og á fjallvegum. Þess vegna er nauðsynlegt að halda áfram veggangauppbyggingu. Þetta er hættulegt ástand. Þetta er pólitísk ákvörðun stjórnvalda, að svelta kerfið til að geta hafið nýja skattheimtu á almenningi í stað þess að nota þá skatta sem við borgum nú þegar til að tryggja þessa innviði okkar.

Það er dýrt að svelta innviðina svona. Það er grundvallarþekking; ef við hugsum ekki um innviðina, pössum ekki upp á það sem við eigum saman, mun það kosta okkur miklu meira í framtíðinni.

Við horfum líka upp á hlýnun jarðar, við horfum upp á mjög miklar loftslagsbreytingar. Þar er það einkabíllinn sem mengar mest. Ef við gerum ekkert, förum ekki í stórkostlega sókn í uppbyggingu almenningssamgangna um allt land, munum við ekki standa við skuldbindingar okkar í loftslagsmálum. Það mun líka kosta okkur umtalsverða fjármuni.

Við getum ekki staðið hér í dag og hent alltaf reikningnum á framtíðina, á komandi kynslóðir. Það er alveg kominn tími á að ríkisstjórnin hverju sinni beri ábyrgð á nútímanum og ábyrgð á framtíðinni. Vegna þess að loftslagið er ekki okkar einkamál. Það varðar allan heiminn.

Almenningssamgöngur eru líka nauðsynlegar til að greiða leið almennings í þéttbýli. Þar skilar meiri hlutinn líka auðu.

En meiri hlutinn skilar ekki auðu þegar kemur að hugmyndum um vegaskatta og veggjöld. Þar er af nægu að taka og virðast vera nægar hugmyndir. Vegaskattur sem á að koma í staðinn fyrir bensíngjöld og olíugjöld, vegaskattur vegna orkuskipta. Hvernig er það þá, munu þeir sem aka um á bensín- og olíudrifnum bílum greiða hvort tveggja; vegaskatt fyrir ekna kílómetra og bensín- og olíugjöld?

Hér kinkar hv. þm. Ari Trausti Guðmundsson kolli. Hann er í meiri hlutanum þannig að það er greinilega búið að ákveða að það verði tvöföld skattheimta þar.

En vegatollar? Gjarnan er vísað í hið frábæra verk Hvalfjarðargöng, en á fundi mínum með íbúum á Akranesi og í nágrenni kom fram að þeir telja sig þar vera búna að borga Hvalfjarðargöngin og ætli ekki að fara að borga þau aftur. Eða borga aftur í Hvalfjarðargöngin til að greiða önnur gjöld, eins og nú virðist vera hugmynd um af því að þá þarf skyndilega að gæta jafnræðis.

Í fjölmiðlum í gær kom fram að bæjarstjóri Fjarðabyggðar og bæjarstjórinn í Bolungarvík leggjast eindregið gegn því að lögð verði veggjöld á þau göng sem þar eru vegna þess að göngin eru komin.

Ég held að meiri hlutinn og ríkisstjórnin þurfi að fara að vera svolítið hreinskilin í þessari umræðu.

Rætt var um það í nefndinni og sú hugmynd viðruð að leggja veggjöld á öll göng á Íslandi, hvort sem þau væru komin eða ekki. Sú hugmynd var líka viðruð að leggja veggjöld á öll göng, en ekki Strákagöng, Múlagöng og Héðinsfjarðargöng. En að leggja mætti veggjöld á Bolungarvíkurgöng, Vestfjarðagöng og Hvalfjarðargöng. Hvar er jafnræðið, ágæti meiri hluti? Hvar er jafnræðið, kæra ríkisstjórn?

Það virðist ekki vera neitt samhengi milli þess hvort maður á möguleika á annarri leið eða ekki.

Íbúar í Bolungarvík geta vissulega farið sjóleiðina frá Bolungarvík ef þeir kjósa að aka ekki í gegnum göngin. En þá þarf líka að tryggja slíkar almenningssamgöngur frá höfninni í Bolungarvík. Ætlar ríkisstjórnin að gera það? Það held ég að sé ekki inni í myndinni.

Tilbúnir vegir eða ekki? Að sjálfsögðu verða veggjöldin felld niður þegar vegirnir eru tilbúnir. En bíddu, hvað erum við þá að tala um í sambandi við þá vegi sem nú þegar eru komnir? Hvað erum við þá að tala um varðandi þau göng sem þegar eru komin? Að fella niður, hvenær?

Þetta er umræða sem meiri hlutinn verður bara að fara að viðurkenna að er algerlega ósvarað. Þegar maður kemur hér eftir kynningu á meirihlutaálitinu er bara snúið út úr með tómum skætingi í staðinn fyrir að svara einföldum spurningum þeirra þingmanna sem koma hingað upp.

Það eru önnur verkefni sem gætu verið tilvalin í veggjöld, en þá erum við að tala um verkefni þar sem er önnur leið. Nefnum t.d. Sundabraut. Það má alveg hugsa sér að það sé góð hugmynd að leggja á veggjöld um Sundabraut því að maður getur jú farið aðra leið. En því er ekki fyrir að fara ef maður ætlar að komast frá höfuðborgarsvæðinu til Keflavíkur, í Ölfus eða á Vesturland. Þá er ekki um neinar aðrar leiðir að ræða.

Það þarf líka að tala upphátt um þær hugmyndir sem heyrst hafa í nefndinni og eru í skýrslu samgönguráðuneytisins um álagningu veggjalda sem lúta að því að setja veggjöld við Fitjar upp að Keflavíkurflugvelli, við Grindavíkurafleggjara, við aðkomuna inn á höfuðborgarsvæðið og út og suður og hér um allt.

Þegar formaður þeirrar nefndar, um álagningu veggjalda, var spurður: Erum við bara að tala um veggjöld á þremur stöðum í kringum borgina eða á mörgum leiðum? svaraði hann að verið væri að tala um veggjöld á mörgum leiðum. Hann svaraði líka að um væri að ræða tvenns konar skatt. Hann sagði einnig að það yrði aldrei þannig að sett yrðu veggjöld á veg og þau notuð til að fjármagna eitthvað annað. Þótti honum það alveg fráleit hugmynd. En þetta er því miður það sem við horfum upp á. Þetta virðist vera ansi hreint loðið eftir því hvaða fulltrúi ríkisstjórnarinnar mætir í viðtal í það og það skiptið.

Við í minni hlutanum leggjum til að farið verði í þær nauðsynlegu framkvæmdir sem lagðar hafa verið fram tillögur um. Sem Vegagerðin hefur sagt að við verðum að fara í til að tryggja öryggi vegfarenda. Við getum ekki beðið árum saman eftir þessum aðgerðum. Það er ekki hægt. Hvernig ætlum við að fjármagna þetta? Það eru margvíslega leiðir til þess. Við getum nýtt betur þau gjöld sem þegar eru greidd. Núna er fyrirhugað að nota 32 milljarða á næsta ári, í fyrra fóru 28 milljarðar í vegi en 45 milljarða tekjur voru af bifreiðum. Það eru 62%. Getum við tekið ákvörðun um það í sameiningu að nota þessa peninga bara í þetta í einhver ár? Getum við verið sammála um að sleppa því að lækka veiðigjöld um 3 milljarða á ári? Lækka bankaskatt um 7 milljarða á ári? Getum við verið sammála um að hækka kolefnisgjaldið eða tekjutengja auðlegðarskatt til þess að byggja upp þessa innviði okkar?

Það eru hugmyndir sem við leggjum til.

Umferðarslysin eru okkur dýr. Þau kosta okkur 40–60 milljarða á ári. Með því að fara í þessa uppbyggingu fljótt og vel mun sá peningur sparast.

Ég hvet þingmenn til að kynna sér minnihlutaálitið vel.