149. löggjafarþing — 104. fundur,  14. maí 2019.

ákvörðun sameiginlegu EES-nefndarinnar, nr. 93/2017, um breytingu á IV. viðauka (Orka) við EES-samninginn.

777. mál
[17:14]
Horfa

Frsm. minni hluta utanrmn. (Sigmundur Davíð Gunnlaugsson) (M):

Virðulegur forseti. Ég mæli fyrir minnihlutaáliti áliti utanríkismálanefndar, en áður en að því kemur langar mig að segja nokkur orð um stóru myndina, heildarmyndina sem við þurfum að ræða hérna. Svona nefndarálit getur eðli máls samkvæmt stundum verið svolítið tæknilegt á köflum, þótt það sé það ekki að öllu leyti. En fyrir vikið held ég að það sé ágætt að byrja á því að setja þetta mál í samhengi og nefna það stuttlega hvað við erum raunverulega að ræða hérna.

Út á hvað gengur þriðji orkupakki Evrópusambandsins? Ef við lítum fram hjá vangaveltum stjórnarliða um kosti einhliða fyrirvara og vangaveltum um hvort það að einhver maður í Brussel skuli hafa viðurkennt að Ísland sé eyja þýði að við þurfum ekkert að hafa neinar áhyggjur af því sem við erum að samþykkja hér. Út á hvað gengur þetta í rauninni? Þetta gengur út á að tengja saman raforkumarkað Evrópu og stuðla að því með sérstakri stofnun, sérstökum valdheimildum og eftirliti. Þetta gengur líka út á m.a. að brjóta upp fyrirtæki sem þykja of ráðandi á sínu svæði.

Þetta gengur hins vegar fyrst og fremst út á að Íslendingar afsali sér valdi að því marki að það leikur a.m.k. verulegur vafi á því að það standist stjórnarskrá lýðveldisins. Það ætti að fá menn til að staldra aðeins við fremur en að henda saman einhverjum heimatilbúnum fyrirvörum, viljayfirlýsingu Alþingis um hvernig það vilji að hlutirnir séu, og vitna í einhvern kommissar í Brussel sem viðurkennir að Ísland sé eyja. Þess vegna getum við innleitt þetta allt saman en munum ekki þurfa að fylgja því sem við erum að innleiða.

Þessi málatilbúnaður ríkisstjórnarinnar og stuðningsflokka hennar ætti að vera til þess fallinn að valda okkur áhyggjum og verða til þess að við skoðum þetta mál ofan í kjölinn. Og það hafa margir gert í samfélaginu. Þetta mál hefur valdið mörgum áhyggjum og fólk hefur tekið upp á því hjá sjálfu sér að berjast fyrir því að stjórnmálamenn, Alþingi, ríkisstjórn, geri þetta almennilega. En þá er brugðist við með því að keyra málið í gegn, pakka málinu inn — pakkanum sjálfum — í heimatilbúna fyrirvara og segja að við getum innleitt þetta allt saman án þess að þurfa að hafa áhyggjur af því að við þurfum ekkert að fylgja því sem við erum að innleiða.

Hver geta þá áhrifin af þessu orðið? Ég mun rekja það nánar hér á eftir og e.t.v. í fleiri ræðum, en þau geta valdið íslensku samfélagi verulegum skaða. Þau geta skert samkeppnishæfni okkar, bæði út frá umhverfissjónarmiðum og efnahagslegum sjónarmiðum. Þau geta orðið til þess að iðnaður flytjist frá Íslandi enda samkeppnisforskot landsins farið. Slíkar breytingar væru til þess fallnar að bitna sérstaklega á landsbyggðinni og atvinnuvegum Íslands, hringinn í kringum landið.

En þá að minnihlutaálitinu, virðulegur forseti. Minni hluti utanríkismálanefndar telur að ekki hafi verið sýnt fram á að innleiðing þriðja orkupakka Evrópusambandsins standist stjórnarskrá og lýsir verulegum áhyggjum af því valdframsali sem í innleiðingu hans felst og áhrifum á framtíðarskipan orkumála á Íslandi.

Þá hefst kaflinn um þróun orkumála í ESB. Samræmdur orkumarkaður Evrópu er ekki nýr af nálinni. Í kringum 1990 hófst talsverð umræða um að samræma þyrfti raforkumál sambandsins þar sem m.a. var horft til eignarhalds og orkugjafa. Árið 1996 komu fram reglugerðir sem miðuðu að því að vinna gegn einokun nokkurra stórra aðila á orkumarkaði sem framleiddu og fluttu orkuna. Stuðla átti að frjálsri samkeppni á orkumarkaði og segja má að þarna sé orka raunverulega skilgreind fyrst sem markaðsvara. Þar með kom fram inntak fyrstu raforkutilskipunarinnar.

Þróun orkumarkaðarins hélt síðan áfram og önnur raforkutilskipunin var innleidd í íslenskan rétt. ESB hefur ekki látið staðar numið heldur snýr þriðji orkupakkinn að hertu valdi ESB á orkumarkaðnum.

Segja má að hugtakið „orkupakki“ hafi ekki orðið til fyrr en í tengslum við þriðja orkupakkann. Þegar fyrsti og annar orkupakki voru innleiddir var talað um fyrstu og aðra raforkutilskipunina, enda samanstóð innleiðingin af einni raforkutilskipun í hvort skiptið og einni jarðgastilskipun sem Ísland fékk undanþágu frá. Hugmyndafræði ESB hefur aftur á móti þróast og markmiðið um einn samtengdan innri raforkumarkað er nú skýrt. Að mati sambandsins dugir því ekki að setja einungis raforkutilskipanir heldur þarf að setja reglugerðir sem hafa bein lagaáhrif í aðildarríkjum ESB.

Reglugerðir eru bindandi í heild sinni og eru teknar upp í landsrétt sem slíkar. Tilskipanir eru aftur á móti bindandi að því er markmið þeirra varðar og hverju ríki er í sjálfsvald sett á hvern hátt og með hvaða leiðum þeim markmiðum er náð. Sú þróun að þriðji orkupakki samanstandi mestmegnis af reglugerðum segir því sitt.

Reglugerð EB nr. 713/2009 fjallar um Samstarfsstofnun eftirlitsaðila á orkumarkaði, ACER. Reglugerð nr. 714/2009 fjallar síðan um samtengingu milli landa ESB, og þar með EFTA-ríkjanna innan EES, og að hún verði tekin upp í EES-samninginn. Reglugerðirnar mæla fyrir um að ACER hafi yfirþjóðlegt vald yfir Íslandi.

Nú ítreka ég það sem ég nefndi áðan um muninn á reglugerðum og tilskipunum, að reglugerðir eru bindandi í heild sinni.

Sú tveggja stoða lausn sem fjallað er um í ákvörðun sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 93/2017 felur í sér að ákvarðanir séu teknar af Eftirlitsstofnun EFTA, ESA, á grundvelli draga sem unnin eru af ACER. Augljóst má heita að þetta fyrirkomulag feli í raun í sér að hið raunverulega ákvörðunarvald sé eftir sem áður hjá ACER. Þetta yfirþjóðlega vald tekur nánar til ákvarðana sem teknar eru samkvæmt 7., 8. og 9. gr. reglugerðar EB nr. 713/2013.

Þau markmið sem lýst er í þriðja orkupakka ESB og áform sem boðuð hafa verið, t.d. í orkupakka fjögur, eru liður í því forgangsverkefni ESB að tengja saman raforkukerfi Evrópulanda, auka aðgang að endurnýjanlegri orku og koma stjórn þeirra mála í auknum mæli undir forræði Evrópusambandsins og stofnana þess, einkum ACER. Ljóst er að innan sambandsins er mikil pólitísk áhersla lögð á þetta verkefni og að ryðja burt því sem sambandið lítur á sem hindranir í þeim efnum, hvort sem þær eru tæknilegs eðlis, viðskiptalegs eða pólitísks. Nauðsynlegt er að skoða orkupakkann og áhrif hans í því ljósi og líta til fyrri fordæma sem sýna að þegar þjóðarhagsmunir stangast á við heildarhagsmuni Evrópusambandsins hefur hið fyrrnefnda jafnan þurft að víkja.

Þá að markaðsvæðingu orku. Eitt af því sem ekki hefur fengið næga athygli er markaðsvæðing orkunnar. Allt frá tíunda áratug síðustu aldar hefur Evrópusambandið unnið að því að auka samkeppni í vinnslu, sölu og dreifingu orku sem sambandið skilgreinir líkt og hverja aðra vöru. Sambandinu hefur gengið erfiðlega að láta þennan markað vinna eins og væntingar stóðu til. Því hefur Evrópusambandið smám saman breytt lögum og reglum sínum til þess að ná tökum á orkumarkaðnum. Þriðji orkupakkinn er liður í einmitt þeirri vegferð.

Á sama tíma og Evrópusambandið vinnur hart að því að tryggja að varan orka lúti sömu lögmálum og hver önnur vara er eðlilegt að spyrja hvort rétt hafi verið að málum staðið eða hvort við séum á óheillabraut. Spyrja má hvort við séum e.t.v. komin á þann stað að viðurkenna það hafi verið mistök að innleiða orkutilskipanir Evrópusambandsins og taka þannig þátt í að gera orkuna að hverri annarri verslunarvöru.

Alþýðusamband Íslands vísar í umsögn sinni til þess að ekki sé hægt að slíta umræðuna um þriðja orkupakkann frá því hvaða grunnstoðir eigi að vera í samfélagslegri eigu og undanskildar markaðslögmálum. Raforka sé grunnþjónusta sem ekki eigi að vera háð markaðsforsendum hverju sinni enda hafi markaðsvæðing grunnstoða yfirleitt ekki bætt þjónustu, lækkað verð né bætt stöðu starfsfólks.

Þá skrifar Ögmundur Jónasson í umsögn sinni um þingsályktunartillöguna:

„Þau okkar sem andvíg voru þessari þróun“ — þ.e. markaðsvæðingunni — „lögðumst gegn samþykkt fyrsta og annars orkupakka og þykir mér ekki síður rökrétt að leggjast gegn samþykkt þessa pakka svo og þeirra sem fylgja í kjölfarið. Smám saman missum við sem samfélag forræðið yfir orkunni, auðlindum og vinnslu, og mun gangverk markaðarins stýra för, enda talað fyrir málinu á þann veg af hálfu ráðherra og á vef Stjórnarráðsins.“

Þá að kaflanum um hvers vegna þetta er andstætt íslenskum hagsmunum þó að það sé að sjálfsögðu ekki full upptalning. Að mati minni hlutans er ljóst að markmið þriðja orkupakkans samrýmast ekki hagsmunum Íslands. Á það bæði við um tengingu raforkukerfa Evrópulanda á forsendum ESB, þar sem sambandið leggur m.a. línurnar um verð orkunnar og heimildir til að skipta upp raforkufyrirtækjum. Á Íslandi er framleidd umhverfisvæn, endurnýjanleg orka sem seld er á umtalsvert lægra verði en í Evrópu. Hér á landi er orkan að mestu framleidd af einu fyrirtæki sem er í almannaeigu. Sjónarmið um að brjóta þurfi upp stór fyrirtæki í orkuframleiðslu og auka með því samkeppni eiga því ekki við hér og snúast raunar upp í andhverfu sína með tilliti til markmiða um neytendavernd.

Orkuauðlindin er ein mikilvægasta, jafnvel almikilvægasta, auðlind Íslands. Íslensk heimili og fyrirtæki njóta góðs af því að næg hrein orka sé í boði á lægra verði en annars staðar í Evrópu. Orkan veitir þjóðinni auk þess mikilvægt forskot hvað varðar fjárfestingu og uppbyggingu atvinnulífs hér á landi. Það forskot felst annars vegar í því hversu umhverfisvæn orkuvinnslan er en einnig í því að hægt sé að bjóða orku á hagstæðu verði. Með innleiðingu þriðja orkupakkans er vegið að þessu samkeppnisforskoti og það í raun eyðilagt með fullri innleiðingu og tengingu við sameiginlega raforkumarkaðinn verði það á forsendum Evrópusambandsins.

Ekki verður lengur hægt að halda því fram að fyrirtæki á Íslandi nýti alfarið hreina orku, enda munu þau þá kaupa orkuna úr samevrópskum orkupotti þar sem öllu ægir saman, kjarnorku, kola-, olíu- og gasbruna og öðrum framleiðsluaðferðum. Undirbúningur þessa er þegar hafinn með sölu svokallaðra „aflátsbréfa“ þar sem mengandi orkuframleiðendur í Evrópu kaupa upprunavottorð af íslenskum framleiðendum. Með tengingu landsins við orkumarkað Evrópu, eins og nú er unnið að innan Landsvirkjunar, og er það á forsendum ESB, væri slík upprunavottun orðin raunveruleg en ekki aðeins málamyndagjörningur. Þá munu vakna spurningar um hvers vegna sé ástæða til að starfrækja orkufrekan iðnað á Íslandi fremur en á meginlandi Evrópu þar sem framleiðslan færi fram nær markaðnum. Slíkt dregur úr aðdráttarafli landsins sem fjárfestingarkosts og eykur líkurnar á að til að mynda álver færðu starfsemi sína nær álkaupendum í Þýskalandi, svo dæmi sé tekið. Einnig væru auknar líkur á að framleiðslan flyttist til landa á borð við Kína þar sem framleiðslukostnaður er minni en mengunar- og loftslagsáhrif margfalt meiri.

Geti íslenskir orkuframleiðendur ekki lengur selt orku á hagstæðari kjörum en bjóðast annars staðar í Evrópu er efnahagslegi hvatinn af því að stunda framleiðslu hér á landi farinn. Hér bætist við flutningskostnaður en orkukostnaður verður þá sá sami og í Evrópu. Ætla má að þetta mundi bitna sérstaklega illa á landsbyggðinni og setja störf þúsunda Íslendinga og fjárhag heilu byggðarlaganna í verulega hættu. Það ætti ekki aðeins við um stóriðju heldur einnig landbúnað, sjávarútveg og aðrar greinar sem njóta góðs af því að geta keypt orku á betri kjörum en bjóðast á meginlandi Evrópu. Í þessu samhengi má benda á yfirlýsingar Harðar Arnarsonar, forstjóra Landsvirkjunar, um að það að innleiða ekki þriðja orkupakkann myndi veikja samningsstöðu fyrirtækisins gagnvart álframleiðendum. Ekki er hægt að túlka þessi orð öðruvísi en svo að forstjórinn líti á tengingu landsins við evrópska raforkukerfið með sæstreng sem eðlilega afleiðingu orkupakkans og að af því muni leiða hærra orkuverð.

Þá að samspili ACER og ESA. ACER hefur m.a. það hlutverk að sjá til þess að aðildarlöndin fari eftir skyldum sínum í samræmi við ákvæði þriðja orkupakkans. Þá aðstoðar ACER eftirlitsaðila á orkumarkaði við beitingu valdheimilda innan ESB og samhæfir aðgerðir þeirra ef þörf er á. Þau rök að ekki sé um óeðlilegt valdframsal að ræða þar sem ESA muni hafa milligöngu um beitingu þess valds sem ACER hefur gagnvart ríkjum ESB eru léttvæg, svo ekki sé dýpra í árinni tekið, enda liggur fyrir að hlutverk ESA verði fyrst og fremst að framfylgja tilmælum frá ACER. ESA mun hafa heimild til að koma ábendingum til ACER en í slíku tilviki má ætla að þær ábendingar snúi fyrst og fremst að því að ríkin sem stofnunin hefur eftirlit með framfylgi ekki markmiðum þriðja orkupakkans.

Svo ég umorði þetta, virðulegur forseti: Þetta viðbótarhlutverk ESA sneri þá að því helst að benda ACER á það ef menn væru ekki að framfylgja markmiðum þriðja orkupakkans fremur en að taka upp hanskann fyrir þau ríki.

Af þessu má ljóst vera að aðkoma ESA er í besta falli til málamynda. Í versta falli er hún til þess að auka sérstaklega þrýstinginn á aðildarlönd stofnunarinnar um að framfylgja stefnu ACER og Evrópusambandsins. Enda hefur nú komið í ljós að ESA hefur ítrekað beitt sér fyrir túlkun ESB á áhrifum EES-samningsins fremur en fyrir afstöðu aðildarríkja ESA. Veik staða ESA gagnvart ACER gerir að verkum að í verulegum efnum er gengið fram hjá tveggja stoða kerfinu, eins og rækilega er dregið fram í lögfræðiálitum sem liggja fyrir í málinu. Felst í þessu framsal valds til stofnunar sem Íslendingar eiga ekki aðild að nema sem áheyrnarfulltrúar.

Þeir sem styðja þingsályktunartillöguna hafa ítrekað sagt að reglugerð nr. 714/2009 um samtengingu landa hafi ekki raunhæfa þýðingu á meðan ekki er kominn sæstrengur til Íslands og að ákvarðanavald ACER samkvæmt reglugerð nr. 713/2009 snúi að mestu að ákvörðunum sem leiði af þeirri stöðu sem myndast þegar komin er tenging milli landa, þ.e. sæstrengur. Það sem fylgjendur málsins loka hins vegar augunum fyrir er að með því að innleiða þessar tvær reglugerðir er verið að innleiða hugmyndafræðina, markmiðin og verkfærin sem lúta að einum sameiginlegum og samtengdum orkumarkaði á EES-svæðinu. Markaðurinn er þegar samtengdur í miklum meiri hluta EES-ríkja. Í þessari nálgun felst því ótrúleg værukærð og kæruleysi.

Ástæða er til að hafa verulegar áhyggjur af þeirri stefnu íslenskra stjórnvalda að ætla sér ekki að svara þeim grundvallarspurningum sem vakna núna fyrir upptöku og innleiðingu heldur fresta þeim þangað til hentar, einhvern tíma seinna. Álitsgerð Stefáns Más Stefánssonar og Friðriks Árna Friðrikssonar Hirsts fjallar sérstaklega um mikilvægi þess að tekin sé afstaða til álitamála áður en stjórnskipulegum fyrirvara er aflétt við ákvörðun sameiginlegu EES-nefndarinnar. Engu er hægt að breyta eftir það.

Næst um hlutverk Íslands í raforkukerfi Evrópu. Tilgangur þriðja orkupakkans er m.a. sá að stuðla að verkefnum sem skilgreind eru sem forgangsverkefni við tengingu raforkukerfis álfunnar, á ensku: Projects of Common Interest eða PCI. Tenging við Ísland, IceLink er það verkefni kallað, er eitt þessara verkefna. Utanríkisráðherra hefur haldið því fram að búið sé að taka Ísland af þessum lista en sú virðist ekki vera raunin samkvæmt upplýsingum frá Evrópusambandinu og ACER. Um slík verkefni gilda sérstakar reglur sem fela m.a. í sér að stjórnvöldum sé skylt að tilkynna ACER tafarlaust um áhuga fjárfesta á að ráðast í slík verkefni og halda stofnuninni upplýstri svo að hún geti fylgst með því að verkefnin mæti ekki hindrunum. Áhugavert er að skoða dæmið um tengingu Kýpur við evrópska raforkukerfið með sæstreng en það var unnið undir handleiðslu ACER sem sá um að fylgja framkvæmdinni eftir og veita henni brautargengi.

Virðulegur forseti. Næst sný ég mér að stjórnarskrármálum og álitaefnum sem þeim tengjast. Það er verulegum vafa undirorpið að innleiðing þriðja orkupakka Evrópusambandsins sé í samræmi við stjórnarskrána. Í álitsgerð Stefáns Más Stefánssonar og Friðriks Árna Friðrikssonar Hirsts um stjórnskipuleg álitamál vegna þriðja orkupakkans, sem jafnframt er fylgiskjal með þingsályktunartillögunni, er varað við margvíslegum stjórnskipulegum álitaefnum sem felast í upptöku og innleiðingu þriðja orkupakkans. Í þingsályktunartillögunni er lítið gert úr þessum álitaefnum í ljósi þess að grunnvirkjum yfir landamæri, t.d. sæstreng, hafi ekki verið komið upp hér á landi. Ástæðulaust sé því að velta því upp hvort valdframsal til ACER og ESA standist stjórnarskrána. Mikilvægt er að gera sér grein fyrir því að þegar stjórnskipulegum fyrirvara er aflétt við þriðja orkupakkann á það jafnframt við um reglugerð EB nr. 713/2009 sem felur í sér reglur um starfsemi og valdheimildir ACER. Í kjölfar afléttingarinnar bakar Ísland sér þjóðréttarlega skuldbindingu til að innleiða reglugerðina í landsrétt. Íslandi ber því skylda til að taka reglugerðina upp í íslenskan rétt. Annað væri brot gegn skuldbindingum Íslands sem orðið gæti til þess að ESA höfðaði samningsbrotamál á hendur Íslandi.

Einmitt þess vegna er nauðsynlegt að taka afstöðu til þess nú hvort þriðji orkupakkinn standist stjórnarskrána, og það áður en Alþingi ákveður hvort aflétta eigi stjórnskipulegum fyrirvara við ákvörðun sameiginlegu EES-nefndarinnar. Þá verður ekki aftur snúið.

Álitsgerðin fjallar mestmegnis um 8. gr. áðurnefndrar reglugerðar EB nr. 713/2009 sem felur ACER vald til að taka vissar ákvarðanir sem varða flutningskerfi sem flytja raforku milli ríkja sem mynda sameiginlegan raforkumarkað ESB. Verði 8. gr. reglugerðarinnar tekin upp í EES-samninginn og innleidd í íslenskan rétt í óbreyttri mynd mun ákvæðið fela í sér framsal framkvæmdarvalds til ESA sem annars væri á hendi íslenskra stjórnvalda.

Ég ætla að endurtaka þessa setningu, virðulegur forseti: Verði 8. gr. reglugerðarinnar tekin upp í EES-samninginn og innleidd í íslenskan rétt í óbreyttri mynd mun ákvæðið fela í sér framsal framkvæmdarvalds til ESA sem annars væri á hendi íslenskra stjórnvalda.

ESA verður þar með falið vald til að taka ákvarðanir sem binda íslensk stjórnvöld að landsrétti. Þessar ákvarðanir snúa að nýtingu takmarkaðrar auðlindar sem felst í raforkuflutningsgetu um grunnvirki yfir landamæri. Í niðurlagi álitsgerðarinnar er eftirfarandi skýrt tekið fram, með leyfi forseta: „Ekki eru fordæmi fyrir slíku valdframsali til alþjóðlegra stofnana á grundvelli EES-samningsins.“

Ég held að það sé þess vert að lesa þessa setningu aftur, með leyfi forseta: „Ekki eru fordæmi fyrir slíku valdframsali til alþjóðlegra stofnana á grundvelli EES-samningsins.“ Hér er með öðrum orðum um fordæmalaust valdframsal að ræða.

Stefán Már og Friðrik Árni láta ekki þar við sitja heldur telja þeir vafa leika á því hvort valdframsalið gangi lengra en rúmist innan ákvæða stjórnarskrárinnar. Á þetta sérstaklega við um þá staðreynd að drög að ákvörðunum ESA á grundvelli reglugerðar EB nr. 713/2009 eru í grunninn samin af ACER og áhrif ACER á efni ákvarðana ESA hljóta því að vera veruleg. Þá ber innlendum eftirlitsyfirvöldum lagaskylda til að fara að og framkvæma ákvarðanir ESA. Orkustofnun væri því skylt að framfylgja ákvörðun ESA að landsrétti gagnvart þeim sem í hlut eiga, t.d. innlendum raforkufyrirtækjum og notendum raforkukerfisins. Raunverulegt efni og réttaráhrif ákvarðana ESA varða því einnig hagsmuni einstaklinga og lögaðila, ólíkt því sem fram kemur í áliti meiri hlutans. Þá sæta ákvarðanir ESA ekki endurskoðun íslenskra dómstóla heldur EFTA-dómstólsins og telja Stefán Már og Friðrik Árni því að gera verði strangar kröfur til þess að valdframsalið standist stjórnarskrána.

Í því samhengi er löng hefð fyrir því að litið sé til þess hvort framsalið sé vel afmarkað og skilgreint, að það varði ekki réttarstöðu einstaklinga og lögaðila. Þegar hafa verið reifuð þau sjónarmið Stefáns Más og Friðriks Árna að framsalið varði réttarstöðu einstaklinga og lögaðila. Í álitsgerðinni kemur fram að torvelt sé að líta svo á að framsalið sé vel afmarkað og skilgreint. Valdheimildir ESA eru þvert á móti óljósar og ekki verður séð að afmörkun og skilgreining valdframsalsins uppfylli þær ríku kröfur sem gera verður til valdframsals af þessum toga. Það að um fordæmalaust valdframsal sé að ræða ætti eitt og sér að vera nægt tilefni til að stíga varlega til jarðar. Þegar fræðimenn setja á sama tíma varnagla við að framsalið standist stjórnarskrána er nauðsynlegt að spyrna við fótum og skoða málið ofan í kjölinn.

Í íslensku stjórnarskránni er ekki að finna sérstaka heimild til að framselja ríkisvald til alþjóðlegra stofnana svo meta þarf hvert vafatilfelli fyrir sig. Þegar fyrir hendi er valkostur sem byggður er á lausn á vettvangi pólitísks samtals ber okkur að taka þann kost.

Innan EFTA sitja Ísland, Noregur og Liechtenstein jöfn þegar kemur að samstarfinu á grundvelli EES-samningsins. Við eigum ekki að veigra okkur við að taka málið aftur upp á vettvangi sameiginlegu EES-nefndarinnar sem einmitt er ætlað að miðla málum og komast að ásættanlegri niðurstöðu fyrir alla. Við hvað erum við hrædd í því máli?

Og þá að því sem töluvert hefur verið rætt, m.a. í áliti meiri hluta og í umræðu hér undanfarna daga, áhrifum á EES-samninginn. Því hefur verið haldið fram að íslenskum stjórnvöldum sé ekki óhætt að nýta þær heimildir sem EES-samningurinn veitir okkur til að vísa málinu til sameiginlegu EES-nefndarinnar og fara fram á lögformlegar undanþágur á þeim vettvangi. Slík viðhorf eru til þess fallin að vekja verulegar áhyggjur af því hvernig íslensk stjórnvöld nálgast þennan samning. Sú staðreynd að Ísland hafi að mati ESB staðið sig vel við innleiðingu EES-reglugerða, og einkum fyrri orkupakka, hefur nú verið notuð sem rök fyrir því að undanþágur vegna þriðja orkupakkans séu óþarfar.

Virðulegur forseti. Ég sé að nú er tíminn sem ég hef til ráðstöfunar í þessari ræðu að klárast og ég er hvergi nærri búinn að klára að flytja nefndarálitið. Ég ætla því að biðja hæstv. forseta að setja mig aftur á mælendaskrá.