framkvæmd EES-samningsins.

Virðulegi forseti. Hér hefur átt sér stað málefnaleg og ágæt umræða um þessar skýrslur, sem ég þakka. Ég þakka skýrslurnar og þakka umræðuna. Ég hyggst ekki í stuttu máli mínu endurtaka það sem fram hefur komið en mig langar, virðulegi forseti, til að hefja mál mitt á því að fara með nokkrar hendingar úr þekktum sálmi.

Virðulegi forseti. Þannig hljóða, mjög hraðsnarað, fyrstu línurnar úr ljóði John Lennon, Imagine, þar sem skáldið reynir að leiða efasemdamönnum og úrtölumönnum fyrir sjónir að hugsjónirnar um frið og kærleika og samfélag manna séu ekkert endilega óraunhæfari en stríðsæsingar og hatursáróður og hann biður þau sem eru orðin kaldrifjuð og neikvæð að reyna bara að ímynda sér þetta allt saman. Þannig hljóðar Bítlaávarpið.

Það er að vísu leitun á jafn óskáldlegu fyrirbrigði og Evrópusambandinu með allar sínar smásmugulegu reglugerðir og ákvæði og samviskusamlegu og húmorlausu texta sem er reynt að gera eins lítið tvíræða eða margræða og hægt er, með allt sitt þras um kjötframleiðslu og alla sína staðla og faggildingu og vottanir og samræmismat og hagsýslugerðir og samstarfsáætlanir. En samt, þrátt fyrir það, er Evrópusambandið einmitt friðarviðleitni þeirrar kynslóðar sem hreifst af Bítlunum og kærleiksboðskap þeirra og mundi síðustu stóru stríðin í Evrópu á árunum milli 1914–1918 og 1939–1945, mundi kalda stríðið og kjarnorkuógnina. Evrópusambandið er framlag þeirrar kynslóðar til þess að raungera þær hugsjónir sem John Lennon gerði ódauðlegar í söng sínum Imagine. Evrópusambandið er Imagine. Það snýst ekki um að rækta ágreining heldur að finna sátt í hverju máli, leita niðurstöðu sem allir geta unað við. Það snýst ekki um að standa vörð um rétt hins sterka til ofríkis gagnvart hinum veika heldur en hitt að búa til reglur sem allir verða að lúta jafnt, meira að segja gömul nýlenduveldi, að skapa umhverfi þar sem allir hafa jafna möguleika til að lifa og starfa í samræmi við hæfileika sína.

Er þá Evrópusambandið „Sæludalur! sveitin best!“? Er þetta himnaríki á jörðu? Því fer auðvitað fjarri. Slíkir staðir eru aðeins til í hugum okkar og í trúarbrögðum. Í Evrópusambandinu hafa ótal hlutir farið aflaga. Þar er óréttlæti og misrétti og atvinnuleysi og misskipting og alls konar óáran og erfiðleikar. En þetta samband er engu að síður viðleitni þjóða til að taka höndum saman og vinna saman að sameiginlegum úrlausnarefnum sem blasa við í netvæddum heimi þar sem þarf að takast á við hamfarahlýnun og áskoranir sem fylgja nýrri tækni á vinnumarkaði, takast á við ofvöxt stórfyrirtækja, risafyrirtækja sem telja sig vera yfir þjóðríkin hafin, einokun, offramleiðslu, rányrkju, réttindi vinnandi fólks og neytenda og ótal önnur mál sem verða ekki leyst með því að hinn sterki sitji yfir hlut hins veika. En eins og annað skáld, Megas, orðaði það í öðru kvæði: „Af hundingsspotti höfum vér best næmi”. Við erum iðulega móttækilegri fyrir afkáralegum og jafnvel upplognum fréttum af bognum bananatilskipunum heldur en fréttum af því að neytendur og framleiðendur sitji við sama borð þvert yfir landamæri. Það er auðveldara að skapa ugg og ótta í hugum margra en umburðarlyndi og félagsanda gagnvart öðru fólki.

Virðulegi forseti. Ég þakka skýrslu hæstv. utanríkisráðherra og þetta er öndvegisskýrsla hjá starfshópi um EES-samstarfið sem Björn Bjarnason, fyrrverandi ráðherra, hefur leitt og þær Kristrún Heimisdóttir og Bergþóra Halldórsdóttir hafa skrifað með honum og Pétur Gunnarsson kom þar líka að málum. Það þarf í rauninni ekki að fara ýkja mörgum orðum um það hversu mikilvægt þetta samstarf er Íslendingum og hversu mikilvægt það er íslensku samfélagi að tengjast Evrópusambandinu, þó ekki væri nema fyrir þá sök að EES-samningurinn opnar fyrir okkur 500 milljóna manna markað sem upp undir 80% af útflutningi okkar rennur til. Íslensk fyrirtæki starfa þannig á milljónamarkaði en ekki örmarkaði eins og áður, sem breytir öllu.

Þessi samningur hefur breytt samfélagi okkar á ótal sviðum. Hann hefur fært launafólki og neytendum margvísleg réttindi, almenningi. Hann hefur gert ungu fólki kleift að fara til Evrópu til náms og starfa og koma til baka reynslunni ríkara. Hann hefur gert ungu fólki víðs vegar úr Evrópu kleift að koma hingað til Íslands til náms og starfa og auðga þannig samfélag okkar víða um land. Hann hefur hreinlega innleitt neytendavernd hér á Íslandi en fyrir tíma þessa samnings voru engin sérákvæði í íslenskri löggjöf um neytendavernd. Samningurinn hefur skipt sköpum um það hvernig lagaumgjörð í umhverfismálum er háttað hér á landi: Umhverfismat, förgun á úrgangi, vatnsvernd, eftirlit með mengandi starfsemi, loftslagsmál, já, og orkunýtingarmál þar sem Evrópusambandið hefur verið í fararbroddi þjóða. Við erum Evrópuþjóð. Við eigum menningarlega og hugmyndalega og sögulega samleið með öðrum Evrópuþjóðum sem langflestar hafa kosið að tengjast þessu bandalagi með einum eða öðrum hætti. Þarna eru þær þjóðir sem okkur standa næst. Ég nefni bara Norðurlandaþjóðirnar og Íra. Þessar þjóðir una sér þarna vel og þær hafa dafnað og náð að virkja það afl sem í þessum samfélögum býr og má alveg sérstaklega nefna Íra í þessu sambandi sem svo lengi voru undir járnhæl Englendinga með tilheyrandi kúgun og volæði og eymd en blómstra nú í samfélagi jafningja innan Evrópusambandsins. Við getum líka nefnt Finna sem fengu sitt fullveldi sama ár og Íslendingar, 1918, en bjuggu áratugum saman í skugganum af þeim gráa ógnarmúr sem Sovétríkin voru en hafa blómstrað hin seinni ár, meðal jafningja innan Evrópusambandsins.

Við eigum að líta til þessara þjóða sem eiga sér svipaða sögu og við um erlent vald með tilheyrandi kúgun og doða en hafa náð að blómstra meðal jafningja, innan Evrópusambandsins, og hafa náð að hafa þar ómæld áhrif umfram stærð á gildismat og hugsjónir sem til grundvallar eru margháttuðu regluverki. Evrópusambandið er þungt og flókið og það þarf að taka þar tillit til margra sjónarmiða, það er ekki himnaríki á jörðu, enda himnaríki ekki til nema í þjóðsögum og ævintýrum. Það er heldur ekki heimsveldi hins illa, ekki erlent stórveldi sem ásælist auðlindir okkar. Evrópusambandið er Evrópusamband, net fullvalda þjóða sem tala saman, semja og finna leiðir til að lifa saman í friði en ekki stríðandi.