stefnuræða forsætisráðherra og umræður um hana.
Kæra þjóð. Stærsta spurningin sem við eigum að spyrja okkur næsta árið er spurning sem ég hef spurt mig sífellt oftar á kjörtímabilinu: Hvert viljum við stefna? Mér hefur oft þótt vanta í umræður í þessum sal hvernig við grípum tækifæri framtíðarinnar og búum okkur undir áskoranir hennar. Það er allt of oft sem ég heyri ráðherra og þingmenn ríkisstjórnarinnar tala um hvernig halda skal sem fastast í fortíðina, í úrelta hugmyndafræði. Ástæðan fyrir því að flokkarnir sem mynda ríkisstjórnina vilja frekar ræða fortíðina en framtíðina er einföld, þau skilja ekki framtíðina. Það er hins vegar ekki í boði lengur að flýja þessa umræðu, hamfarir eins og Covid-faraldurinn krefjast þess að við hugsum fram á veginn og að við völd sé fólk sem skilur mikilvægi þess að taka þátt í mótun framtíðarinnar en fljóti ekki eins og dauðir fiskar í straumi framfara.
Píratar hafa skýra sýn á hvaða breytingar eru nauðsynlegar til að bregðast við áskorunum framtíðarinnar og ekki bara vegna Covid-19 heldur líka til að undirbúa þjóðfélagið fyrir tækniframfarir sem munu hafa gríðarleg áhrif á okkur öll, líka þau sem berjast hvað mest gegn þeim. Fjölmörg störf munu breytast. Önnur hverfa og ný koma í staðinn. Þetta umrót krefst ekki einungis símenntunar og fjölgunar starfa heldur umfram allt stöðugleika fyrir vinnandi fólk sem atvinnulausa, fyrir námsmenn, fyrir eldri borgara og öryrkja, ekki bara fyrir fyrirtæki. Við þurfum því í alvöru að fara að ræða lausnir eins og borgaralaun, sem eru ekki bara svarið við óstöðugu efnahagsástandi og vélvæðingu starfa, heldur efnahagslegt loforð stjórnvalda um að öllum skuli tryggð afkoma, skilyrðislaus grunnframfærsla, til að vaxa og dafna á eigin forsendum.
Við skiljum einnig að áskoranir í loftslagsmálum krefjast metnaðarfullra aðgerða og hugrekkis til að framkvæma þær og fjármagna að fullu. Til að Ísland geti orðið fyrirmynd annarra þjóða þarf brýnar aðgerðir, langt umfram áform núverandi ríkisstjórnar, enda neitar hún að viðurkenna rót vandans, hagkerfi sem hyglir græðgi stórfyrirtækja umfram samfélagslega ábyrgð. Samfélagsleg ábyrgð og sjálfbærni fyrirtækja verða aldrei leiðarstef án þess að umhverfis- og samfélagsskaði þeirra verði metinn til fjár. Ef þú mengar þá borgar þú. Ný hagræn hugsun og sjálfbærnihvatar í stað fortíðarþrár mengandi stórfyrirtækja eru lykillinn að því að koma hér á alvöruvelsældarhagkerfi.
Kæru landsmenn. Við skiljum að valdhafar þurfi að sæta ábyrgð, að styrkja þarf rétt einstaklinga gegn valdbeitingu stjórnvalda og auka þarf aðkomu fólks að ákvörðunartöku. Án slíks aðhalds er leiðin greið fyrir alls konar litla einræðisherra í búningi sterkra leiðtoga til að fóta sig, eins og sjá má víða í kringum okkur. Þess vegna berjumst við fyrir nýrri stjórnarskrá. Hún er réttlætismál, lýðræðismál, öryggismál, umhverfismál, framtíðarmál. Þetta er eitthvað sem ríkisstjórnin vill ekki skilja, alveg eins og hún virðist ekki skilja að það er þjóðin sem er stjórnarskrárgjafinn, ekki ríkisstjórnin, ekki formenn stjórnmálaflokka, ekki einu sinni Alþingi eins og forsætisráðherra vildi meina í ræðu sinni áðan, heldur þjóðin. Þjóðin er og á að fá að vera stjórnarskrárgjafinn. Lykillinn að aukinni virðingu Alþingis er nefnilega ekkert svo flókinn. Til að þjóðin beri virðingu fyrir Alþingi þarf Alþingi að bera virðingu fyrir þjóðinni.
Ríkisstjórnin virðist ekki skilja að hún situr í umboði fólksins í landinu. Þegar ríkisstjórnin stóð frammi fyrir sinni fyrstu raunverulegu áskorun, að bregðast við efnahagslegum afleiðingum faraldursins, var leitað til peningaaflanna í landinu. Helstu ráðgjafar ríkisstjórnarinnar voru ýmist fulltrúar stórfyrirtækja eða fulltrúar samtaka stórfyrirtækja, lobbíistar sem geta með dags fyrirvara bara pantað blaðamannafund við ráðherrabústaðinn og 25 milljarða úr ríkissjóði. Lobbíistar sem hafa selt stjórnvöldum skaðlega vúdú-hagfræði þar sem fyrirtæki eru alltaf í forgrunni, aldrei fólk. Það má þannig alls ekki hækka atvinnuleysisbætur, örorkubætur og hvað þá laun, hvorki í kreppu né góðæri. Hreinlega aldrei hentugt að standa með fólki. En heilbrigt hagkerfi er tálsýn ef grunneining þess, fólkið í landinu, er hunsuð því að þegar fólk hefur peninga milli handanna þá getur það verslað og skapað störf. Hagkerfi er nefnilega aðeins lýsing á því sem fólk tekur sér fyrir hendur. Aðgerðir til að efla hagkerfi þurfa því að vera aðgerðir til að efla fólk. Einfalt.
Hugmyndafræði okkar Pírata hefur alltaf grundvallast á því að valdið eigi heima hjá almenningi. Farsæld til framtíðar snýst um einstaklinga og aðkomu þeirra að mótun samfélagsins en ekki bara stórbokka í Borgartúni. Þess vegna verðum við að velja flokka sem setja hagsmuni almennings ofar hagsmunum stórfyrirtækja sem gera fólki kleift að grípa tækifærin og skapa sína eigin framtíð, velja flokka sem bera virðingu fyrir þjóðinni og veita henni stjórnarskrána sem hún valdi sér sjálf, flokka sem skilja framtíðina og vilja framtíðina.
