aðgengi að vörum sem innihalda CBD.
Forseti. Ég mæli hér fyrir tillögu til þingsályktunar um aðgengi að vörum sem innihalda CBD. Ég flutti þessa þingsályktunartillögu á 150. löggjafarþingi og endurflyt hana nú með nokkrum breytingum. Þar má fyrst nefna að ég fell frá orðalagi í fyrri þingsályktunartillögu sem kveður á um að CBD verði heimilað í almennri sölu, en legg til hér að ráðherra verði falið að láta fara fram könnun á því regluverki sem gildir um vörur sem innihalda efnið og beiti sér fyrir viðeigandi breytingum til þess að auka aðgengi að þeim vörum. Hér tala ég því um að auka aðgengi. Þannig er ráðherra veitt meira svigrúm um nákvæma útfærslu verkefnisins með það að markmiði að auka aðgengi að vörum sem innihalda CBD. Einnig kemur fram í fyrri tillögu að ráðherra kynni niðurstöður könnunarinnar og tillögur sínar fyrir Alþingi og leggi fram frumvarp ef þess þarf á vorþingi 2021. Augljóslega gengur það ekki upp úr þessu þannig að væntanlega þarf að breyta þessari dagsetningu við vinnslu málsins í velferðarnefnd.
Undanfarin ár hefur hampiðnaðurinn verið í mikilli grósku, bæði hér á landi og erlendis. Leyfisveitingar til ræktunar og nýtingar iðnaðarhamps hafa þannig verið rýmkaðar verulega, m.a. hér á landi þar sem heilbrigðisráðherra heimilaði með reglugerð undanþágu frá ákvæðum laga um ávana- og fíkniefni fyrir innflutningi, meðferð og vörslu fræja tegundarinnar Cannabis sativa í þeim tilgangi að rækta iðnaðarhamp. Síðan þá hefur nokkur fjöldi hafið ræktun iðnaðarhamps hér á landi og virðist sem svo að íslenskar aðstæður henti hampjurtinni afar vel.
Iðnaðarhampur hefur mikið notagildi og er hann notaður í margar vörur. Samhliða aukinni í ræktun á iðnaðarhampi hefur orðið sprenging í eftirspurn eftir vörum sem nota iðnaðarhamp, m.a. í heilsu- og snyrtivörum, alls kyns iðnaðar- og byggingarvörum, matvælum, fæðubótarefnum, í bílaframleiðslu, pappír og svo mætti lengi telja. Úr jurtinni er einnig hægt að vinna virka efnið cannabidiol, skammstafað CBD, en það hefur m.a. verið notað sem fæðubótarefni, í matvæli, snyrtivörur og sem lyf.
Samkvæmt 6. gr. laga um ávana- og fíkniefni, nr. 65/1974, er „cannabis“, þ.e. kannabis, marihuana og hass, tilgreint sem ávana- og fíkniefni sem fellur undir 1. mgr. 2. gr. laganna. Tekur ákvæðið hvort tveggja til plantna innan kannabisættkvíslarinnar og þeirra efna sem unnin eru úr þeim plöntum. Vegna skilgreiningar á kannabisi og afleiðum þess sem ávana- og fíkniefnis, eða ávana- og fíknilyfs þegar um er að ræða tilbúin lyf, eru vörur sem innihalda afurðir úr kannabis-plöntunni CBD lyfseðilsskyld, eftirritunarskyld og Z-merkt. Slík lyf verða því aðeins fengin gegn ávísun læknis með sérfræðimenntun.
Núverandi lagaleg staða CBD er mjög óskýr þar sem það er ekki sérstaklega tilgreint í lögum um ávana- og fíkniefni né heldur í reglugerðum settum á grundvelli laganna. Hins vegar hefur CBD alla jafna verið skilgreint sem eitt af virkum efnum kannabisplöntunnar, sem flokkast sem ávana- og fíkniefni samkvæmt áðurgreindum lögum. Því má leiða líkur að því að um CBD gildi sömu reglur og um önnur efni sem unnin eru úr kannabisi, þ.e. að einungis sé heimilt að flytja það inn að fengnu markaðsleyfi Lyfjastofnunar, það sé lyfseðilsskylt, eftirritunarskylt og því Z-merkt. En eins og ég sagði áðan er það mjög óskýrt þannig að þetta skýtur skökku við þegar um er að ræða efni með óumdeilanlegt notagildi og er hvorki ávanabindandi né vímugjafi.
Í ljósi þess að CBD er ekki vímugjafi eru engin rök sem standa til þess að það skuli flokkað sem ávana- og fíkniefni. Vörur og lyf sem innihalda CBD geta haft talsvert notagildi fyrir marga einstaklinga og þegar er hér á landi nokkur fjöldi sem notar efnið, þrátt fyrir að lagaleg staða þess sé óskýr.
Staðan er þannig núna að Evrópudómstóllinn hefur komist að þeirri niðurstöðu að CBD skuli ekki flokkast sem fíkniefni í skilningi laga. Það er því ekkert sem stendur í vegi fyrir því að CBD sé flokkað sem matvæli og þar af leiðandi fæðubótarefni, en það er auðvitað í Evrópu og ekki hér. Það gefur okkur samt mynd af því hvernig þessi málaflokkur er að breytast úti í heimi og er óhjákvæmilegt að við þurfum á einhverjum tímapunkti að taka tillit til þess. Því ekki núna?
Hæstv. heilbrigðisráðherra hefur lagt fram frumvarp þess efnis að gefa Matvælastofnun heimild til að leyfa innflutning á Cannabis sativa-fræjum. Þar er hún að festa í lög þessa heimild sem áður var veitt með tímabundinni reglugerð og því ber að fagna. Það var þessi reglugerð sem ég talaði um áðan sem hefur leyft þennan innflutning á fræjum. Á sama tíma hlýtur að þykja furðulegt að heimila ræktun og nýtingu á iðnaðarhampi að öllu leyti nema þegar kemur að blómunum, sem eru verðmætasti hluti plöntunnar. Það er hægt með svo einföldum hætti að vinna virka efnið CBD úr iðnaðarhampi sem inniheldur mjög lítið af eða engin vímugefandi efni. Mörg nágrannaríki Íslands hafa farið þá leið að heimila slíka vinnslu og lausasölu á afurðunum þegar styrkleiki virka efnisins THC er innan við skilgreind mörk. Sem dæmi má nefna að í Bretlandi er heimilt að vinna hamptrefjar, olíu og aðrar vörur úr hampjurt að því gefnu að framleiðandinn hafi leyfi fyrir því og að tiltekin skilyrði um magn THC séu uppfyllt. Þegar kemur að lagasetningu um kannabisvörur hefur Evrópusambandið þegar aðgreint THC frá öðrum vörum sem vinna má úr hampjurtinni. Þannig er ræktun og vinnsla úr hampjurtinni lögleg í mörgum Evrópusambandsríkjum þegar um er að ræða plöntur sem innihalda THC-magn undir skilgreindum mörkum. Þær reglur sem gilda um hvaða vörur megi vinna úr jurtinni og fyrirkomulagið á sölu þeirra fara eftir löggjöf hvers lands. Mörg lönd hafa þegar heimilað aukið aðgengi og aukna markaðssetningu á vörum sem innihalda CBD þegar THC-magn er innan marka, en það er nokkuð ljóst að í kjölfarið á þessum dómi Evrópudómstólsins mun löggjöfin verða mun skýrari í Evrópu og það er skýr dómur sem ríki þurfa að fylgja.
Eftirspurn eftir vörum sem innihalda CBD hér á landi er nú þegar talsverð. Réttast væri að bregðast við þeirri eftirspurn og heimila slíkt aðgengi, enda eru engin rök sem mæla gegn því. Efnið veldur engri vímu, það er ekki ávanabindandi og notkun þess getur verið til hagsbóta fyrir einstaklinga af ýmsum ástæðum. Það er því lagt til með þessari þingsályktunartillögu að ráðherra verði falið að gera viðeigandi breytingar á reglugerðum til þess að gera vörur sem innihalda CBD aðgengilegar. Ef þess þarf leggi ráðherra einnig fram frumvarp til laga til nauðsynlegra breytinga á lögum. Það er sem sagt sett í hendur ráðherra að finna út úr því hvernig best verður farið að því að tryggja þetta aðgengi að CBD.
Í ljósi þess að mælt var fyrir frumvarpi heilbrigðisráðherra um iðnaðarhampinn fyrir örfáum dögum og það hefur verið sent í umsagnarferli til velferðarnefndar, langar mig í lokin til að stinga upp á því að fjallað verði um þessi tvö mál saman að einhverju leyti í velferðarnefnd. Væntanlega verða að hluta sömu gestir kallaðir á fund til að fjalla um þessi mál og ég get ímyndað mér að umsagnir berist frá svipuðum aðilum í báðum málunum. Ég held að það yrði vinnunni til góðs að fjalla um þau saman. Annað málið er um lög um plöntuna sjálfa, og hitt er um afurðir hennar. Það fer því mjög vel á því að vinna þessi mál saman. Ég hlakka til að fjalla um þetta mál og fá gesti í velferðarnefnd. Þar sem margir þingmenn úr mismunandi flokkum eru meðflutningsmenn á þessari tillögu vona ég að það sé merki um að við náum samstöðu um málið og klárum það loksins.
