veitingastaðir, gististaðir og skemmtanahald o.fl.
Hæstv. forseti. Við erum hér að ræða frumvarp til laga um breytingu á lögum um veitingastaði, gististaði og skemmtanahald, um breytingu á lögum um aukatekjur ríkissjóðs og um breytingu á lögum um leigu skráningarskyldra ökutækja, innan sviga er talað um ökutækjaleigur, tækifærisleyfi og rekstrarleyfi. Þetta er mjög langur titill á þessu frumvarpi, meira að segja svo langur að hann tekur nokkuð margar línur. En að málinu sjálfu.
Ég gluggaði í nefndarálit með breytingartillögu sem var býsna vel unnið. Það er skýrt og skorinort og tekur á helstu þáttum sem skipta máli í þessu frumvarpi. Fram kemur að nefndin hafi sérstaklega rætt lagaumhverfi ferðaþjónustunnar. Það er auðvitað mjög mikilvægt að velta því fyrir sér akkúrat núna og má reyndar ekki seinna vera þar sem við sjáum að samfélagið hefur smátt og smátt verið að komast aftur í gang og þess vegna er mjög nauðsynlegt að nýta tækifærið, eins og ég talaði um hér fyrr í dag. Það felast tækifæri í öllum aðstæðum og þess vegna er mikilvægt að skoða lagaumhverfi ferðaþjónustunnar, sem er þrátt fyrir allt okkar stærsti vaxtarbroddur nú um stundir og mun koma okkur hratt á fætur aftur. Þetta þarf allt að virka eins vel og hægt er.
Um það er fjallað að bæði löggjöfin og stjórnsýslan þurfi að vera kvikari og geta brugðist fljótt við. Með því er átt við að það þurfi að vera hægt að bregðast fljótt við breyttu rekstrarumhverfi fyrirtækja í ferðaþjónustu. Það er ekki bara það að fjöldi ferðamanna hefur fjórfaldast frá árinu 2007, heldur hefur það einnig gerst, sem er ekki síður mikilvægt, að breytingar hafa orðið töluvert miklar, t.d. í sölu gistiþjónustu, og löggjafinn hefur ekki haft nægileg úrræði til að halda í við þá þróun. Nú eru fjölbreyttari gistimöguleikar og bókun á gistingum hefur farið að mestum hluta í gegnum bókunarþjónustu. Þetta skiptir allt saman máli. Við munum öll eftir þegar lífið var eins og það var fyrir kórónuveirufaraldurinn. Þá sáum við svokallaða „campers“-bíla víðast hvar á vegum landsins. Það er dæmi um þá fjölbreyttu gistimöguleika sem eru núna en voru kannski ekki þegar lögin voru sett árið 2007. Annað er að það hafa líka orðið breytingar í veitingamennsku og þess vegna þarf að sjá til þess að gæði séu þar í lagi og að neytendaverndin virki þannig að allir geti vel við unað.
Hér er einnig rætt um tölfræði tengda ferðaþjónustu og mikilvægi þess að greina og birta tölfræðilegar upplýsingar um ferðahegðun hér á landi. Ég hjó sérstaklega eftir því að það er talið mikilvægt til þess að hægt sé að meta árangur og svo eins til að móta stefnu í ferðaþjónustu. Þá dettur mér í hug hvernig við getum farið að hugsa um fleiri gáttir til og frá landinu. Það er aftur gamla sagan um hvernig við getum náð að dreifa ferðamönnum um landið eða hreinlega fá þá bara inn á fleiri stöðum. Það er mjög mikilvægt að minnast á það að í stað þess að fara nákvæmlega sömu leið aftur, þ.e. að byggt verði undir suðvesturhornið meðan aðrir þurfi að bíða. Þess vegna er mjög mikilvægt að svona hugsun liggi hreint fyrir og sé notuð í stefnumótun.
Talað er um að frumvarpið sé einungis liður í því að bæta rekstrarskilyrði og í greinargerð beinir nefndin því til ráðuneytisins að taka sérstaklega til skoðunar það sem ég sagði hér á undan, að safnað sé saman tölfræðilegum upplýsingum um ferðahegðun til að meta árangur og til þess að nota til stefnumótunar í ferðaþjónustunni. Við verðum að geta skapað tækifæri um allt land. Það skiptir máli.
Í lokin á þessu nefndaráliti er fjallað um mjög svo mikilvægan punkt. Hingað til hefur verið ákveðinn frestur þegar fólk sækir um leyfi til reksturs. Það hefur verið þriggja vikna fyrirvari á t.d. tækifærisleyfum. Þau sjónarmið komu fram að það ætti að afnema þann frest með öllu, en nefndin valdi að afnema hann ekki. Hins vegar taldi hún að það mætti stytta hann og er talað um styttingu niður í tvær vikur í stað þriggja áður, enda taki það sinn tíma að skipuleggja löggæslu og brunavarnir, taka þær út og þess háttar mikilvæga hluti. Þetta er því hið besta mál.
Ég gluggaði í umsagnir sem komu vegna málsins. Það er mjög gagnlegt að lesa þær því að þá nær maður að taka anda greinarinnar með í þessa umræðu. Í umsögn frá Félagi atvinnurekenda segir að þetta frumvarp hafi verið búið til í framhaldi af samkeppnismati OECD á regluverki íslenskrar ferðaþjónustu og byggingariðnaðar. Hér erum við vissulega að tala um ferðaþjónustuna og mér finnst dálítið merkilegt að lesa að OECD hafi lagt til 438 tillögur til úrbóta á regluverkinu sem fela í sér að dregið verði úr óþarfareglubyrði fyrir atvinnustarfsemi og að regluverkið muni þannig styðja betur virka samkeppni.
Það kemur einnig fram í umsögn Félags atvinnurekenda að margar af tillögunum eru enn þá í vinnslu innan stjórnkerfisins. Í frumvarpinu er rætt um fjórar þeirra. Í fyrsta lagi breytingu á aldursskilyrðum rekstrarleyfishafa vegna veitinga- og gististaða, í öðru lagi styttingu á málsmeðferðartíma vegna útgáfu tækifærisleyfa, í þriðja lagi lækkun á gjaldi fyrir rekstrarleyfi veitinga- og gististaða sem heimila sölu áfengis og í fjórða lagi afnám þess skilyrðis að starfsstöð ökutækjaleigu skuli vera opin almenningi. Þetta helst náttúrlega í hendur við þann gríðarlega vöxt á ferðaþjónustu sem orðið hefur hér á landi og víðs vegar um heiminn á undanförnum árum. Það sem mér finnst skipta hvað mestu máli í þessu frumvarpi, og það sem þeir segja hjá Félagi atvinnurekenda, er lækkun gjalda á rekstrarleyfinu. Það hlýtur að skipta töluvert miklu máli að reyna að létta byrðarnar vegna þess að þetta eru þau fyrirtæki sem munu þurfa að rísa hratt, þannig að ég fagna því að þetta sé fram komið svona.
Síðan er það umsögn frá Félagi fyrirtækja í hótel- og gistiþjónustu sem eru dálítið ánægð með þetta mál. Þau taka sérstaklega til greinargerðar frumvarpsins og segja að það byggi á tillögum OECD, eins og ég sagði áðan um breytingarnar, og fara sérstaklega í það sem kemur fram í frumvarpinu sjálfu, með leyfi forseta:
„Með frumvarpi þessu er stigið mikilvægt skref í að efla viðspyrnu hagkerfisins, stuðla að einfaldara regluverki, aukinni framleiðni og fjölgun starfa, en í ljósi efnahagssamdráttar sem hefur komið illa niður á starfsskilyrðum ferðaþjónustu má fullyrða að tillögur OECD séu sérstaklega mikilvægar.“
Ég get tekið undir þetta. Þetta fannst mér vera dálítið kjarni málsins ef við förum að horfa til þess að við förum að rísa hratt á fætur. Ég hjó eftir öðru í þessari sömu umsögn frá Félagi fyrirtækja í hótel- og gistiþjónustu. Þar er fjallað um það sem þau velja að kalla hótel á sjó við Ísland. Þar er átt við hótelskip sem fara hringinn í kringum landið með farþega. Við tölum kannski oftast um skemmtiferðaskip. Þau skip greiða enga skatta, en greiða hafnargjöld auk lítils gjalds á hvern farþega. Þessu finnst þeim kannski að mætti gera aðeins meira úr vegna þess að ef sú þróun heldur áfram, sem mun gerast, að hótelin okkar sem eru á landi, fara í aukna samkeppni við þessi skemmtiferðaskip, þá munu hótelin sem eru á landi kannski verða undir og sérstaklega á landsbyggðinni.
Ég er þó ekki svo svartsýn. Ég hef frekar talað fyrir því að við eigum að gera út á það að fá hingað til lands minni skemmtiferðaskip þar sem þau geta, þrátt fyrir allt, lagst að bryggju á minni stöðum hringinn í kringum landið. Það skiptir minni staði gríðarlega miklu máli að fá slíka gesti. Við þurfum ekkert að hugsa það mjög djúpt. En alls konar aðilar geta haft hag af því og sérstaklega þeir sem eru til hliðar við almennan rekstur.
Félag fyrirtækja í hótel- og gistiþjónustu segir í umsögn sinni, með leyfi forseta:
„Með frumvarpi þessu er stigið mikilvægt skref í að efla viðspyrnu hagkerfisins, stuðla að einfaldara regluverki, aukinni framleiðni og fjölgun starfa, en í ljósi efnahagssamdráttar sem hefur komið illa niður á starfsskilyrðum ferðaþjónustu má fullyrða að tillögur OECD séu sérstaklega mikilvægar.“
Þetta er nefnt aftur hér til að benda á mikilvægi þess að við þurfum að standa vörð um hótelin, sérstaklega um allt land þó svo að stjórnvöld séu búin að veðja á aðeins eina gátt inn í landið. Það er eiginlega mjög mikilvægt að við stuðlum að því að hótelin okkar dafni, hvar sem þau eru á landinu.
Umsögn frá Ferðamálastofu er þess eðlis að mínu mati að hún gæti verið uppskrift að því hvernig við gætum reynt að einfalda regluverkið enn meira. En af því að ég sé að tími minn er að verða búinn ætla ég ekki að byrja á því að kafa ofan í það en vil þó segja að þetta er mjög góð umsögn frá Ferðamálastofu sem gagnast vissulega í framhaldinu.
