niðurstöður úttektar á stöðu og áskorunum í orkumálum með vísan til markmiða og áherslna stjórnvalda í loftslagsmálum, munnleg skýrsla umhverfis-, orku og loftslagsráðherra. - Ein umræða.
Virðulegi forseti. Það virðist sem að á síðustu árum hafi ríkt ákveðin hræðsla við að ræða orkumál á Íslandi sem hefur leitt til ákveðinnar stöðnunar hér á landi. Okkur hefur skort hugrekki til að taka þessa umræðu af fullri alvöru og afleiðingarnar blasa við okkur. Staðan í orkumálum er alvarleg eins og þessi skýrsla um áskoranir í orkumálum staðfestir. Ljóst er að áframhaldandi orkuskortur er fram undan og þá eru til staðar flutningstakmarkanir á milli landsvæða, og það allt á tímum þegar græn orka hefur aldrei verið mikilvægari.
Það er ekkert launungarmál og hefur vart farið fram hjá neinum að takmarkað hefur verið virkjað á undanförnum árum ef taka á mið af eftirspurn. Engin ný virkjun yfir 10 MW hefur fengið virkjunarleyfi síðastliðin fimm ár en veitt hafa verið virkjunarleyfi fyrir aflaukandi aðgerðum í vatnsafls- og jarðvarmavirkjunum sem og fyrir allnokkrum smávirkjunum.
Virðulegi forseti. Þær sviðsmyndir sem dregnar eru upp í skýrslunni um aukna orkuþörf Íslands með vísan til loftslagsmarkmiða spanna allt frá lítilli sem engri viðbót við raforkuframleiðslu Íslands til ríflega tvöföldunar hennar, eða 124% aukningar fram til ársins 2040, allt eftir því hvort stefnt er að stöðnun eða auknum vexti. Verndun og nýting getur haldist í hendur eins og fjölmörg dæmi hafa sannað, en mikilvægt er að framtíðarorkuvinnslu sé fundinn staður í skipulagi þar sem mest sátt ríkir um staðsetningu hennar jafnframt sem umhverfisáhrif verði lágmörkuð eins og kostur er.
Stærsta framlag Íslands til loftslagsmála er nýting þjóðarinnar á grænni orku. Í dag státar engin önnur þjóð í heiminum af jafn mikilli nýtingu á grænni orku líkt og við Íslendingar gerum, 85–90% af allri orku sem Íslendingar nota er græn orka. Við getum verið stolt af því og við eigum að hefja útflutning á þeirri þekkingu sem skapast hefur hér á landi á sviði orkumála. Þá skilaði þverpólitísk nefnd orkustefnu til ársins 2050 í mikilli sátt og horfa stjórnvöld á þá stefnu sem leiðarljós inn í framtíðina. Í stefnunni voru sett metnaðarfull markmið þar sem lögð er áhersla á að Ísland verði óháð jarðefnaeldsneyti árið 2050. Forsætisráðherra tilkynnti svo efld markmið Íslands í loftslagsmálum á leiðtogafundi í desember síðastliðnum. Þar er markið fært úr 40% samdrætti í losun gróðurhúsalofttegunda fram til ársins 2030 í 55% samdrátt. Þessum efldu aðgerðum fylgir fjármagn sem er vel. Eftir því sem við aukum metnað okkar í loftslagsmálum þurfum við meiri græna orku og græna orkan er lykillinn í baráttunni við loftslagsvána.
Það er mikilvægt að við höfum þá framtíðarsýn að þjóðin verði sjálfbær hvað varðar eldsneyti og óháð kaupum á jarðefnaeldsneyti erlendis frá. Við erum öll sammála um hvert við stefnum og við viljum öll ná þessum markmiðum og leggja okkar af mörkum í loftslagsmálum. Það er leiðin. Ávinningurinn fyrir loftslagið er eitt en ef Ísland nær að verða sjálfbært hvað varðar orku mun það einnig hafa jákvæð efnahagsleg áhrif. Samhliða því munu mörg verðmæt störf skapast.
Virðulegur forseti. Ísland hefur öll tækifæri til að verða leiðandi í grænum lausnum sem leysa munu jarðefnaeldsneyti af hólmi. Í því samhengi er mikilvægt að hið opinbera og almenningur styðji við nýsköpunarfyrirtæki og sjálfbærni þjóða er eftirsóknarvert markmið, hvort heldur sem er í eldsneyti eða fæðuöryggi þjóða og hagvöxtur framtíðarinnar mun byggjast á grænni orku. Orkustefnan segir að orkuþörf samfélagsins verði mætt með öruggum hætti til lengri og skemmri tíma og að jafn aðgangur verði á landsvísu að orku á samkeppnishæfu verði, að við verðum alltaf með græna orku til heimila og fyrirtækja. Þessi markmið eru metnaðarfull og góð en spurningunni hvernig við ætlum að afla þessarar grænu orku tel ég enn ósvarað og jafnvel í lausu lofti. Nú þurfum við að fara að taka ákvarðanir sem sumum getur þótt erfiðar en þær eru nauðsynlegar.
