174/148 svar: greiðslur Tryggingastofnunar til eldri borgara og öryrkja

Ferill 57. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect.

148. löggjafarþing 2017–2018.
Þingskjal 174 — 57. mál.

Svar

félags- og jafnréttismálaráðherra við fyrirspurn frá Óla Birni Kárasyni um greiðslur Tryggingastofnunar til eldri borgara og öryrkja.

     1.      Hvernig þróuðust heildargreiðslur Tryggingastofnunar til eldri borgara árin 2005–2017? Óskað er eftir upplýsingum um hvert ár á föstu verðlagi 2017.
    Greiðslur til eldri borgara hækkuðu um 82,7% á umræddu tímabili miðað við fast verðlag ársins 2017 samkvæmt neysluvísitölu. Hafa verður í huga að hækkunin gæti aukist lítillega þar sem árinu 2017 hefur ekki lokað hjá Tryggingastofnun ríkisins og um bókhaldstölur er að ræða.
    Í töflu 1 hér á eftir eru sýndar fjárhæðir hvers árs fyrir hvern bótaflokk.

     2.      Hvernig þróuðust heildargreiðslur Tryggingastofnunar til öryrkja árin 2005–2017? Óskað er eftir upplýsingum um hvert ár á föstu verðlagi 2017.
    Greiðslur til öryrkja og endurhæfingarlífeyrisþega hækkuðu um 84,7% á umræddu tímabili miðað við fast verðlag ársins 2017 samkvæmt neysluvísitölu. Hafa verður í huga að hækkunin gæti aukist lítillega þar sem árinu 2017 hefur ekki verið lokað hjá Tryggingastofnun ríkisins og um bókhaldstölur er að ræða.
    Í töflu 2 hér á eftir eru sýndar fjárhæðir hvers árs fyrir hvern bótaflokk.

     3.      Hvernig þróaðist fjöldi eldri borgara sem fengu greiðslur frá Tryggingastofnun árin 2005–2017? Óskað er eftir upplýsingum um hvert ár.
    Eldri borgurum með greiðslur frá Tryggingastofnun fjölgaði úr 26.692 í 32.006 á umræddu tímabili eða um tæplega 20%. Tölurnar miðast við desember hvert ár og því gætu þær hækkað lítillega fyrir árið 2017 þar sem því ári hefur ekki verið lokað í bókhaldi Tryggingastofnunar.
    Þegar fjöldi ellilífeyrisþega er skoðaður verður að líta til lagabreytinga sem hafa haft áhrif á fjölda greiðsluþega hjá Tryggingastofnun. Þannig var lögum um almannatryggingar breytt árið 2009 þannig að tekjur frá lífeyrissjóðum höfðu áhrif á útreikning ellilífeyris (grunnlífeyris) og við það fækkaði ellilífeyrisþegum um 10%. Árið 2013 var lögunum breytt aftur í fyrra horf og fjölgaði þá ellilífeyrisþegum aftur m.a. af þeim sökum. Árið 2017 tóku gildi lagabreytingar sem höfðu almenn áhrif til hækkunar lífeyris, en grunnlífeyrir var þá m.a. felldur undir nýja ellilífeyrinn og lífeyrissjóðstekjur höfðu sömu áhrif og aðrar tekjur til lækkunar ellilífeyris. Við það fækkaði aftur þeim eldri borgurum sem fengu greiðslur frá Tryggingastofnun og voru með talsvert háar lífeyrissjóðstekjur.
    Í töflu 3 hér á eftir má sjá fjölda ellilífeyrisþega sem fengu greiðslur frá Tryggingastofnun árin 2005–2017.

     4.      Hvernig þróaðist fjöldi öryrkja sem fengu greiðslur frá Tryggingastofnun árin 2005–2017? Óskað er eftir upplýsingum um hvert ár.
         Öryrkjum með greiðslur frá Tryggingastofnun fjölgaði úr 12.755 í 17.781 á umræddu tímabili eða um tæplega 40%. Tölurnar miðast við desember hvert ár og gætu því orðið eitthvað hærri fyrir árið 2017 þar sem því ári hefur ekki verið lokað í bókhaldi Tryggingastofnunar.
    Í töflu 3 hér á eftir má sjá fjölda öryrkja sem fengu greiðslur frá Tryggingastofnunárin 2005–2017.

     5.      Hversu margir eldri borgarar höfðu á hverju ári 2005–2017 ekki aðrar tekjur en frá Tryggingastofnun?
    Mjög fáir eldri borgarar hafa engar aðrar tekjur en frá Tryggingastofnun. Langflestir hafa einhverjar fjármagnstekjur og/eða tekjur frá lífeyrissjóðum. Árin 2005–2007 voru þó skráðir 500 (árið 2005), 485 (árið 2006) og 433 (árið 2007) einstaklingar með engar aðrar tekjur en frá Tryggingastofnun. Í því sambandi ber þó að líta til þess að á þeim tíma voru upplýsingar um fjármagnstekjur í skattframtölum ekki eins góðar og nú. Árið 2008 fékk Tryggingastofnun betra aðgengi að upplýsingum um fjármagnstekjur og fækkaði þá til muna þeim einstaklingum sem ekki voru með skráðar aðrar tekjur en frá Tryggingastofnun.
    Í töflu 4 hér á eftir má sjá fjölda eldri borgara með engar aðrar tekjur en frá Tryggingastofnun á umræddu tímabili. Miðað er við desember á hverju ári. Þess ber að geta að tölur fyrir árin 2005–2016 byggjast á skattframtölum en tölur fyrir árið 2017 eru fengnar úr tekjuáætlunum lífeyrisþega. Miðað við reynslu fyrri ára mun fækka í þeim hópi sem ekki hafa aðrar tekjur en frá Tryggingastofnun á árinu 2017 þegar árið er endurreiknað og gert upp þegar skattframtöl ársins liggja fyrir.

     6.      Hversu margir öryrkjar höfðu á hverju ári 2005–2017 ekki aðrar tekjur en frá Tryggingastofnun?
    Hjá öryrkjum, eins og eldri borgurum, skera árin 2005–2007 sig úr hvað varðar fjölda þeirra sem skráðir eru með engar aðrar tekjur en frá Tryggingastofnun, en á þeim tíma voru ekki nákvæmar upplýsingar um fjármagnstekjur skráðar á skattframtöl. Eins og áður segir fékk Tryggingastofnun betri aðgang að upplýsingum um fjármagnstekjur árið 2008 og á árunum 2008–2017 er fjöldi öryrkja með engar aðrar tekjur en frá Tryggingastofnun á bilinu 110 til 572, flestir árið 2017. Í töflu 5 hér á eftir má sjá fjölda öryrkja með engar aðrar tekjur en frá Tryggingastofnun á umræddu tímabili. Miðað er við desember á hverju ári. Þess ber að geta að tölur fyrir árin 2005–2016 byggjast á skattframtölum en tölur fyrir árið 2017 eru fengnar úr tekjuáætlunum lífeyrisþega. Miðað við reynslu fyrri ára mun fækka í þeim hópi sem ekki hafa aðrar tekjur en frá Tryggingastofnun á árinu 2017 þegar árið er endurreiknað og gert upp þegar skattframtöl ársins liggja fyrir.

     7.      Hversu margir öryrkjar fengu á hverju ári 2005–2017 greidda sérstaka aldursuppbót?
    Fjöldi öryrkja með aldurstengda örorkuuppbót var 12.686 árið 2005 og hefur síðan fjölgað í 17.778 árið 2017 eða um 5.092, sem er um 40% fjölgun.
    Í töflu 6 hér á eftir sést fjöldi öryrkja með aldurstengda örorkuuppbót á umræddu tímabili.


     8.      Hvernig þróuðust fjárhæðir ellilífeyris (samtals allir flokkar) á sama tímabili, miðað við óskertar greiðslur? Óskað er eftir upplýsingum um hvert ár, á föstu verðlagi 2017, annars vegar fyrir einstakling sem býr einn og hins vegar einstakling í sambúð.
    Á árinu 2005 var samanlögð fjárhæð ellilífeyris, tekjutryggingar og tekjutryggingarauka 149.948 kr. árinu 2005 á verðlagi ársins 2017. Samanlögð fjárhæð ellilífeyris, tekjutryggingar og sérstakrar uppbótar vegna framfærslu var 216.850 kr. árið 2016 á verðlagi ársins 2017 og fjárhæð ellilífeyris var 228.734 kr. árið 2017. Óskert heildarfjárhæð til þeirra sem eru í sambúð hækkaði um 52,5% á árunum 2005–2017 á föstu verðlagi ársins 2017 og um 47,5% hjá þeim sem búa einir.
    Í töflu 7 hér á eftir eru sýndar fjárhæðir ellilífeyris og tengdra bótaflokka í janúar ár hvert á umræddu tímabili á föstu verðlagi 2017 miðað við neysluvísitölu.

     9.      Hvernig þróuðust fjárhæðir örorkubóta (án sérstakrar aldurstengdrar örorkuuppbótar) á sama tímabili miðað við óskertar greiðslur? Óskað er eftir upplýsingum um hvert ár, á föstu verðlagi 2017, annars vegar fyrir einstakling sem býr einn og hins vegar einstakling í sambúð.
    Á árinu 2005 var fjárhæð örorkulífeyris og tengdra bóta 151.881 kr. á verðlagi ársins 2017, en 227.883 kr. árið 2017. Óskert heildarfjárhæð til þeirra sem eru í sambúð hækkaði um 50,0% á þessu tímabili á föstu verðlagi ársins 2017 og um 45,4% hjá þeim sem búa einir.
    Í töflu 8 hér á eftir eru sýndar fjárhæðir örorkulífeyris og tengdra bóta (án aldurstengdrar örorkuuppbótar) í janúar ár hvert á umræddu tímabili á föstu verðlagi 2017 miðað við neysluvísitölu. Ef aldurstengdri örorkuuppbót væri bætt við myndi framfærsluuppbót lækka sem nemur fjárhæð aldurstengdrar örorkuuppbótar á árunum 2009–2017.
Tafla 1.

Tryggingastofnun	Kostnaður á ári á föstu verðlagi ársins 2017 miðað við neysluvísitölu
													Staða 10.01.2018
	2005	2006	2007	2008	2009	2010	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	Breyting
Málefni aldraðra
Ellilífeyrir	12.405.007.960	12.482.946.404	12.672.729.802	12.372.349.611	11.077.431.911	9.798.846.659	12.564.641.302	11.118.036.498	11.997.187.583	13.772.001.863	14.497.746.338	16.021.845.633	61.259.737.027	393,8%
Tekjutrygging ellilífeyrisþega	19.194.468.915	18.698.070.927	21.635.115.364	20.813.118.234	17.398.847.556	16.629.699.332	21.841.588.481	22.343.252.198	22.691.506.941	25.542.168.096	27.026.984.703	30.052.587.422	0	-100,0%
Sérstök uppbót lífeyrsiþega	0	0	0	36.734.296	527.706.543	404.177.618	1.092.821.557	1.572.499.311	1.362.645.950	990.494.903	978.959.025	1.159.946.845	0
Ráðstöfunarfé ellilífeyrisþega	513.623.075	476.883.887	582.654.436	540.279.564	183.099.186	273.499.938	433.920.590	468.891.510	463.193.485	422.481.813	414.280.507	471.394.447	563.752.007	9,8%
Heimilisuppbót ellilífeyrisþega	2.687.563.922	2.502.953.323	2.373.908.508	2.155.519.653	1.846.457.849	1.632.444.037	2.070.719.236	2.102.276.006	2.187.021.336	2.416.968.901	2.544.671.034	2.802.885.747	3.965.423.245	47,5%
Frekari uppbætur ellilífeyrisþega	676.949.984	640.289.613	593.813.999	510.185.531	293.579.444	199.901.501	141.876.030	109.511.035	68.186.887	31.102.911	53.982.015	31.948.863	-1.321.608	-100,2%
Bifreiðakostnaður ellilífeyrisþega	815.279.591	772.528.834	766.742.030	717.499.466	851.936.421	643.602.067	649.868.742	656.082.854	657.278.421	686.793.244	706.592.532	832.103.033	880.358.589	8,0%
Eftirlaunasjóður aldraðra	216.553.449	181.546.070	151.649.437	124.312.515	94.540.840	76.690.984	60.343.574	46.843.633	36.892.266	28.434.464	22.577.969	19.450.194	13.860.448	-93,6%
Annað	0	5.695.295	0	0	0	18.724.566	28.114.009	17.728.701	51.661.885	36.128.650	31.991.726	51.202.085	30.259.721
Aldraðir samtals	36.509.446.896	35.760.914.354	38.776.613.576	37.269.998.869	32.273.599.749	29.677.586.702	38.883.893.521	38.435.121.746	39.515.574.753	43.926.574.845	46.277.785.849	51.443.364.269	66.712.069.429	82,7%