Ferill 125. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect.
149. löggjafarþing 2018–2019.
Prentað upp.
Þingskjal 125 — 125. mál.
Flutningsmenn.
Tillaga til þingsályktunar
um eflingu björgunarskipaflota Landsbjargar.
Flm.: Jón Gunnarsson, Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir, Ásmundur Friðriksson, Bryndís Haraldsdóttir, Haraldur Benediktsson, Njáll Trausti Friðbertsson, Óli Björn Kárason, Teitur Björn Einarsson, Vilhjálmur Árnason, Albertína Friðbjörg Elíasdóttir, Gunnar Bragi Sveinsson, Karl Gauti Hjaltason, Ólafur Þór Gunnarsson, Sigurður Páll Jónsson, Silja Dögg Gunnarsdóttir, Hjálmar Bogi Hafliðason, Hanna Katrín Friðriksson,
Þorgerður K. Gunnarsdóttir, Þorsteinn Víglundsson.
Alþingi ályktar að fela ríkisstjórninni að stuðla að endurnýjun stærri björgunarskipa Slysavarnafélagsins Landsbjargar með fjárframlagi úr ríkissjóði sem nemi allt að 100 millj. kr. á ári næstu tíu árin. Slysavarnafélagið Landsbjörg verði ábyrgt fyrir rekstri skipanna með sambærilegum hætti og nú er.
Greinargerð.
Slysavarnafélagið Landsbjörg hefur rekið björgunarskip nánast frá stofnun Slysavarnafélags Íslands en stórt skref var stigið árið 2004 þegar tekin var ákvörðun um að fjölga björgunarskipum umhverfis landið og mynda með því samfellda keðju björgunarskipa, sæfarendum til aukins öryggis. Því átaki lauk árið 2005 með verkefninu „Lokum hringnum“. Um þessar mundir rekur félagið 13 björgunarskip og eru þau öll í eigu þess nema björgunarskipið Þór í Vestmannaeyjum sem er í eigu Björgunarfélags Vestmannaeyja.
Núna eru skipin sem verða endurnýjuð staðsett í eftirfarandi höfnum: Reykjavík, Rifi, Patreksfirði, Ísafirði, Skagaströnd, Siglufirði, Raufarhöfn, Vopnafirði, Neskaupstað, Höfn, Vestmannaeyjum, Grindavík og Sandgerði. Skipin eru öll, fyrir utan Þór, af ARUN Class gerð og eru fengin notuð frá Konunglega breska sjóbjörgunarfélaginu (RNLI). Það elsta er smíðað árið 1977 en það yngsta árið 1988, með ganghraða um 15 sjómílur við bestu skilyrði, og því ljóst að skipin eru öll komin vel til ára sinna. Umhverfi sjósóknar við Íslandsstrendur hefur breyst mikið síðan skip félagsins voru smíðuð með tilkomu gangmeiri veiðiskipa og báta. Þá kallar tíð koma skemmtiferðaskipa hingað til lands og fjölgun útsýnis- og skoðunarferða á sjó á aukið viðbragð til björgunar verði slys eða óhöpp þeim tengd.
Slysavarnafélagið Landsbjörg hefur átt mjög gott samstarf við stjórnvöld og Landhelgisgæsluna um björgunarskipin. Félagið gerði sérstakan samning við innanríkisráðherra árið 2013 um greiðslur úr ríkissjóði á árunum 2014–2021 til viðhalds og endurbóta á björgunarskipum félagsins. Þessi samningur og framlög honum tengd hafa skipt sköpum fyrir viðhald skipanna og tryggt að unnt hefur verið að halda þeim ágætlega við að teknu tilliti til aldurs og notkunartíma þeirra. Stöðugt endurmat hefur átt sér stað um staðsetningu skipanna og hafa verið gerðar úttektir á staðsetningu árin 2006, 2011 og 2017. Þær úttektir hafa verið unnar í nánu samráði við Slysavarnafélagið Landsbjörg og Landhelgisgæsluna að teknu tilliti til sjósóknar og eðlis og tíðni útkalla. Þá er Landhelgisgæslan hlynnt fyrirætlunum um uppbyggingu björgunarskipaflota félagsins.
Rekstrarfyrirkomulag björgunarskipa félagsins er þannig að rekinn er sérstakur björgunarskipasjóður, sem hefur framkvæmdastjórn, og heldur hann utan um rekstur skipanna ásamt því að á hverjum stað fyrir sig eru sérstakir björgunarbátasjóðir fyrir hvert og eitt skip. Björgunarbátasjóðirnir hver og einn eru ábyrgir fyrir rekstri og minni háttar viðhaldi skipanna en fá árlega úthlutað rekstrarfé samkvæmt samþykktri fjárhagsáætlun félagsins til rekstursins.
Landhelgisgæsla Íslands og Slysavarnafélagið Landsbjörg hófu árið 2011 farsælt samstarf við Rafnar ehf. um þróun á fyrstu frumgerðu bátunum sem Rafnar ehf. smíðaði. Árið 2015 afhenti svo Rafnar ehf. fyrstu bátana til Landhelgisgæslunnar og Hjálparsveitar skáta í Kópavogi. Með þessu samstarfi hefur verið leidd fram ný skrokkshönnun sem stuðst er við í smíði bátanna, sem gerir þeim kleift að fara mjög hratt yfir án þess þó að þurfa ferð til þess að lyfta sér. Með þessari nýju hönnun er hægt að draga úr þeim gríðarlegu höggum sem verða þegar hraðbátar fara á miklum hraða eftir haffletinum. Er hér um íslenska hönnun að ræða sem verður algeng í smíði skipa sem þessara innan nokkurra ára.
Endurnýjunarverkefnið sem Slysavarnafélagið Landsbjörg hyggst nú ráðast í á 90 ára afmæli félagsins er stærsta fjárfestingarverkefni sem félagið hefur staðið frammi fyrir. Ætla má að heildarkostnaðurinn verði u.þ.b. 2 milljarðar kr. og gera má ráð fyrir að nýsmíði og endurnýjun björgunarskipaflotans geti tekið allt að tíu ár. Ljóst er að til slíkrar fjárfestingar getur ekki komið með sjálfsaflafé einu saman og verður ekki unnt að framkvæma nema með öflugum stuðningi stjórnvalda og hagsmunaaðila.
Í þessu ljósi leggja flutningsmenn til að ríkisstjórninni verði falið að hlaupa undir bagga með Slysavarnafélaginu Landsbjörg við endurnýjun stærri björgunarskipa félagsins. Telja flutningsmenn eðlilegt að ríkið komi að fjármögnun verkefnisins með framlagi sem nemi allt að 100.000.000 kr. á ári næstu tíu árin. Þá gera flutningsmenn ráð fyrir að Slysavarnafélagið Landsbjörg fjármagni eftirstöðvar verkefnisins og verði ábyrgt fyrir rekstri skipanna með sama fyrirkomulagi og nú er.
