Lagasafn.  Íslensk lög 3. maí 2019.  Útgáfa 149b.  Prenta í tveimur dálkum.

---

[Lög um slátrun og sláturafurðir]¹⁾

1997 nr. 96 27. maí

---

    ¹⁾L. 143/2009, 46. gr.
Ferill málsins á Alþingi.    Frumvarp til laga.

Tóku gildi 1. júlí 1997. Breytt með l. 82/1998 (tóku gildi 1. okt. 1998), l. 82/2002 (tóku gildi 1. júní 2002), l. 76/2005 (tóku gildi 1. jan. 2006), l. 167/2007 (tóku gildi 1. jan. 2008), l. 88/2008 (tóku gildi 1. jan. 2009 nema brbákv. VII sem tók gildi 21. júní 2008), l. 143/2009 (tóku gildi 1. mars 2010 nema II.–IV. kafli sem tóku gildi 1. nóv. 2011 (utan 43. gr. í IV. kafla sem tók gildi 1. mars 2010) og 54. og 55. gr. og 9. efnismgr. 63. gr. sem tóku gildi 1. mars 2011; EES-samningurinn: I. og II. viðauki reglugerð 178/2002), l. 126/2011 (tóku gildi 30. sept. 2011) og l. 40/2016 (tóku gildi 2. júní 2016).

Ef í lögum þessum er getið um ráðherra eða ráðuneyti án þess að málefnasvið sé tilgreint sérstaklega eða til þess vísað, er átt við sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra eða atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneyti sem fer með lög þessi. Upplýsingar um málefnasvið ráðuneyta skv. forsetaúrskurði er að finna hér.

---

I. kafli. Tilgangur, gildissvið o.fl.
1. gr.
Tilgangur laga þessara er að tryggja svo sem kostur er gæði, heilnæmi og hollustu sláturafurða, að þær séu ómengaðar og framleiddar við fullnægjandi hreinlætisaðstæður, að þær séu metnar og flokkaðar eftir tegundum og gæðum og að merkingar og upplýsingar séu réttar.
2. gr.
Lög þessi ná yfir:
    a. eldi og heilbrigði sláturdýra,
    b. slátrun, hlutun, úrbeiningu og vinnslu sláturafurða í sláturhúsum,
    c. framleiðslu á kjötvörum í sláturhúsum og vinnslustöðvum sem vinna sláturafurðir á erlendan markað,
    d. geymslu og flutning sláturafurða og aðstöðu og meðferð þeirra á útflutningsstað,
    e. heilbrigðisskoðun og rannsóknir á sláturdýrum og sláturafurðum,
    f. gæðamat, flokkun og merkingu á kjöti,
    g. heimaslátraðar afurðir,
    h. villibráð sem fer til frekari vinnslu í kjötvinnslustöðvum.
3. gr.
Merking orða er í lögum þessum sem hér segir:
    Kjötmatsmaður: Hver sá kjötmatsmaður sem hefur fengið viðurkenningu [ráðuneytisins]. ¹⁾
    Kjötskoðunarlæknir: Héraðsdýralæknir, eða annar dýralæknir samkvæmt ákvörðun [Matvælastofnunar], ²⁾ sem annast kjötskoðun og heilbrigðiseftirlit í sláturhúsum og kjötvinnslustöðvum.
    Kjötvinnslustöð: Hver sú aðstaða, tengd sláturhúsi, sem hefur verið löggilt til vinnslu sláturafurða eða til útflutnings afurða á erlendan markað.
    Slátrari: Hver sá aðili sem hefur hlotið viðurkenningu [ráðuneytisins] ¹⁾ til að starfa sem slátrari.
    Sláturafurðir: Kjöt og slátur af öllum sláturdýrum.
    Sláturdýr: Sauðfé, nautgripir, hross, svín, geitfé, hreindýr, alifuglar og önnur dýr sem slátrað er til manneldis.
    Sláturleyfishafi: Hver sá sem fengið hefur löggildingu á sláturhúsi.
    Sláturúrgangur: Afurðir sem falla til við slátrun sláturdýra og ekki eru nýttar til manneldis.
    Villibráð: Villt dýr sem ætluð eru til manneldis.
    ¹⁾L. 126/2011, 252. gr. ²⁾L. 167/2007, 65. gr.
4. gr.
[Ráðherra] ¹⁾ hefur yfirstjórn þeirra mála sem lög þessi taka til. [[Matvælastofnun] ²⁾ skal vera [ráðherra] ¹⁾ til aðstoðar og ráðuneytis um allt er lýtur að framkvæmd laganna.] ^{3)
    1)}L. 126/2011, 252. gr. ²⁾L. 167/2007, 65. gr. ³⁾L. 76/2005, 13. gr.
[4. gr. a.
Lög nr. 93/1995, um matvæli, gilda um slátrun og sláturafurðir. Sama á við um reglugerðir sem settar eru með heimild í þeim lögum.] ^{1)
    1)}L. 143/2009, 42. gr.

II. kafli. Útbúnaður sláturhúsa og kjötvinnslustöðva.
5. gr.
Sláturdýrum, sem slátra á til að flytja afurðirnar á erlendan markað eða til dreifingar og neyslu innan lands, skal slátra í löggiltum sláturhúsum. Kæling og frysting afurðanna skal fara fram í viðurkenndum kælum og frystum og geymsla þeirra í viðurkenndum kæligeymslum og frystigeymslum.
[Ráðherra] ¹⁾ löggildir sláturhús, kjötgeymslur og kjötvinnslustöðvar, að fengnum meðmælum [Matvælastofnunar], ²⁾ ef húsin eru svo fullkomin að gerð og öllum útbúnaði að hægt sé þess vegna að fullnægja öllum kröfum um gæði, heilnæmi og hollustu afurðanna. Í löggildingu sláturhúss skal tilgreina hámarksdagsslátrun. Í sláturhúsum og kjötvinnslustöðvum skulu vera löggiltar vogir.
[Ráðherra] ¹⁾ setur reglugerð ³⁾ um gerð og búnað sláturhúsa og kjötvinnslustöðva, lágmarkskröfur varðandi fyrirkomulag, hreinlæti og útbúnað þeirra, rekstur rannsóknastofa, reglur um notkun hreinsi- og sótthreinsiefna og eftirlit með heilsufari starfsfólks.
Eigendum lögbýla er heimilt að slátra búfé sínu á sjálfu býlinu til eigin neyslu. [Ráðherra] ¹⁾ getur sett reglur um töku og sendingu sýna til rannsókna úr þessum sláturdýrum og afurðum samkvæmt tillögum [Matvælastofnunar]. ^{2)
    1)}L. 126/2011, 252. gr. ²⁾L. 167/2007, 65. gr. ³⁾Rg. 260/1980, sbr. 417/2002, 688/2002, 783/2011 og 562/2012. Rg. 461/2003, sbr. 449/2012. Rg. 489/2009, sbr. 533/2018.
6. gr.
Hver sá sem hyggst slátra dýrum sem lög þessi taka til í þeim tilgangi að dreifa afurðum skal senda [ráðuneytinu] ¹⁾ umsókn um löggildingu aðstöðu til slátrunar, kælingar, frystingar, vinnslu og geymslu sláturafurða. Hver sá sem hyggst byggja hús til slátrunar, úrvinnslu eða geymslu sláturafurða eða gera meiri háttar breytingar og endurbætur á slíkum húsum skal senda [ráðuneytinu] ¹⁾ teikningar af húsunum og fá samþykki þess á þeim áður en framkvæmdir hefjast. Leita skal umsagnar [Matvælastofnunar] ²⁾ um teikningarnar og fyrirhugaðar breytingar og endurbætur. Eftir löggildingu skulu kjötskoðunarlæknar annast árlega skoðun á sláturhúsum, kjötgeymslum og kjötvinnslustöðvum undir stjórn [Matvælastofnunar] ²⁾ og samkvæmt reglum sem [stofnunin] ³⁾ setur.
Ráðherra setur með reglugerð ákvæði um þekkingu og verkkunnáttu verkstjóra og slátrara, en í hverju sláturhúsi skal að öðru jöfnu starfa maður með slátraramenntun.
    ¹⁾L. 126/2011, 252. gr. ²⁾L. 167/2007, 65. gr. ³⁾L. 76/2005, 14. gr.
7. gr.
Nú fullnægir sláturhús, kjötgeymsla eða kjötvinnslustöð eigi lengur skilyrðum fyrir löggildingu, og ber þá kjötskoðunarlækni sem eftirlitið hefur annast að skýra þeim sem sláturleyfi hefur og [Matvælastofnun] ¹⁾ samstundis frá því. [Matvælastofnun] ¹⁾ setur umráðamönnum hússins hæfilegan frest til að lagfæra það sem ábótavant er. Löggildingin fellur niður um stundarsakir ef eigi er bætt úr göllum innan frestsins. [Matvælastofnun] ¹⁾ tilkynnir þá jafnframt ráðherra að slátrun á þeim stað skuli þá þegar stöðvuð uns úr hefur verið bætt.
    ¹⁾L. 167/2007, 65. gr.
8. gr.
[Ráðherra] ¹⁾ setur með reglugerð ²⁾ ákvæði um flutning sláturafurða á markað, útbúnað flutningatækja og meðferð afurðanna í flutningi.
    ¹⁾L. 126/2011, 252. gr. ²⁾Rg. 461/2003, sbr. 449/2012.
9. gr.
Slösuðum dýrum má slátra utan sláturhúsa í samræmi við nánari reglur sem [ráðherra] ¹⁾ setur að fengnum tillögum [Matvælastofnunar] ²⁾ og í samráði við [þann ráðherra er fer með málefni dýraverndar]. ¹⁾
Ekki má koma með sýnilega sjúk dýr í sláturhús til förgunar, nema sérstakur klefi sé til þeirra nota einna í sláturhúsinu.
Sjálfdauðar skepnur eða afurðir af þeim má aldrei flytja í sláturhús, kjötgeymslur eða kjötvinnslustöðvar.
Sláturdýr, sem komin eru í sláturhúsrétt, má eigi flytja þaðan til lífs heldur skal þeim slátrað, nema til komi leyfi [Matvælastofnunar]. ^{2)
    1)}L. 126/2011, 252. gr. ²⁾L. 167/2007, 65. gr.

III. kafli. Eftirlit.
10. gr.
Sláturdýr mega ekki vera haldin sjúkdómi né bera leifar lyfja eða annarra aðskotaefna sem geta verið hættuleg heilsu neytenda.
[Ráðherra] ¹⁾ setur með reglugerð ²⁾ ákvæði um:
    a. rannsóknir og eftirlit sláturdýra til að tryggja heilbrigði og heilnæmi afurðanna,
    b. söfnun gagna og nauðsynlega sýnatöku úr sláturdýrum heima á lögbýlum til að kanna útbreiðslu sjúkdóma, smitefna og aðskotaefna, þar með talin vaxtaraukandi efni,
    c. hvernig hátta skal sýnatöku úr sláturafurðum varðandi gerlamengun, lyfjaleifar, aðskotaefni og vaxtaraukandi efni,
    d. heilbrigðisskoðun og merkingar á sláturdýrum og sláturafurðum og um meðferð afurðanna,
    e. geymslu, meðferð og ráðstöfun á sýktum sláturafurðum og sláturúrgangi,
    f. lágmarksreglur varðandi innra eftirlit sláturhúsa.
    ¹⁾L. 126/2011, 252. gr. ²⁾Rg. 650/2001. Rg. 461/2003, sbr. 449/2012. Rg. 1011/2011, sbr. 371/2012. Rg. 1012/2011. Rg. 1013/2011. Rg. 1014/2011, sbr. 214/2012. Rg. 30/2012. Rg. 41/2012, sbr. 356/2012, 1124/2013, 963/2014, 987/2015, 32/2016, 316/2017, 467/2017, 173/2018, 358/2018, 897/2018, 1074/2018 og 172/2019. Rg. 211/2012. Rg. 212/2012, sbr. 370/2012. Rg. 217/2012. Rg. 303/2012. Rg. 369/2012. Rg. 371/2013. Rg. 372/2013. Rg. 661/2014. Rg. 167/2015, sbr. 354/2015, 421/2015, 956/2015, 12/2016, 412/2016, 480/2016, 1047/2016, 330/2017, 464/2017, 470/2017, 743/2017, 357/2018 og 173/2019. Rg. 170/2015. Rg. 977/2017. Rg. 324/2018. Rg. 359/2019.
11. gr.
[Heilbrigðisskoðun skal fara fram á öllum sláturdýrum áður en slátrað er. Skoðunina skal framkvæma innan 24 klukkustunda frá komu í sláturhús og innan 24 klukkustunda fyrir slátrun. Þá skal heilbrigðisskoðun á öllum sláturafurðum fara fram í sláturhúsinu áður en frekari vinnsla fer fram eða þær eru afhentar til dreifingar. Að skoðun lokinni skal merkja allar sláturafurðirnar samkvæmt reglugerð ¹⁾ er [ráðherra] ²⁾ setur um heilbrigðisskoðun og merkingu á sláturafurðum að fengnum tillögum Matvælastofnunar.
Fyrir eftirlit samkvæmt lögum þessum skulu sláturleyfishafar greiða eftirlitsgjald sem ekki er hærra en raunkostnaður við eftirlitið til að standa straum af eftirtöldum kostnaðarþáttum við eftirlitið:
    a. launum starfsfólks sem sinnir störfum vegna eftirlits,
    b. öðrum kostnaði vegna starfsfólks, þ.m.t. vegna aðstöðu, áhalda, búnaðar, þjálfunar, ferðalaga og tengds kostnaðar,
    c. kostnaði við greiningu á rannsóknastofu og sýnatöku.
Matvælastofnun framkvæmir viðbótareftirlit, þar á meðal rannsóknir, með sláturafurðum og sláturdýrum þegar tiltekin starfsemi eða afurðir sláturleyfishafa eða framleiðanda eru ekki taldar uppfylla þær almennu og eðlilegu kröfur sem gerðar eru til meðferðar eða heilbrigðis sláturafurða vegna vísbendinga um smitefni, mengun eða brot gegn heilbrigðis- eða starfsreglum eða skyldra atvika. Raunkostnað af viðbótareftirliti ber sláturleyfishafi eða framleiðandi, eftir því hvaða starfsemi sætir viðbótareftirliti. Framkvæma má viðbótareftirlit þrátt fyrir að sláturafurðir hafi þegar hlotið heilbrigðisvottun.
[Ráðherra] ²⁾ er heimilt að setja reglugerð um framkvæmd og inntak eftirlits og skal gefa út gjaldskrá fyrir eftirlitið að fengnum tillögum Matvælastofnunar. Ráðherra skal kynna Landssamtökum sláturleyfishafa og Bændasamtökum Íslands efni og forsendur reglugerðar og gjaldskrár með a.m.k. eins mánaðar fyrirvara og óska eftir umsögnum þeirra. Hafi umsagnir þeirra ekki borist ráðherra að mánuði liðnum er honum þó heimilt að setja reglugerð og gjaldskrá án umsagna þeirra. Miða skal við að gjaldskrá verði gefin út með eins árs millibili og taki mið af rekstraruppgjöri eftirlits fyrir heilt rekstrarár.
Við gerð reglugerðar og gjaldskrár skal ráðherra taka tillit til eftirfarandi atriða:
    a. hvers konar slátrun er um að ræða og viðkomandi áhættuþátta,
    b. hagsmuna sláturleyfishafa með litla framleiðslu,
    c. hefðbundinna aðferða við framleiðslu, vinnslu og dreifingu,
    d. þarfa sláturleyfishafa með aðsetur á svæðum sem líða fyrir tilteknar landfræðilegar takmarkanir.
Eftirlitsgjald skal greiða samkvæmt framlögðum reikningi Matvælastofnunar. Innheimta má eftirlitsgjaldið með fjárnámi án undangengins dóms eða sáttar. Matvælastofnun er heimilt að krefjast dráttarvaxta af ógreiddri fjárkröfu vegna eftirlits frá og með gjalddaga fram að greiðsludegi. Einnig er heimilt að taka gjald vegna raunkostnaðar við sýnatöku og rannsóknir á sláturdýrum og afurðum sem slátrað er með heimild í 4. mgr. 5. gr.
Ákvæði þessarar greinar gilda eftir því sem við á um innheimtu gjalds fyrir eftirlit á landamærastöðvum með innflutningi frá ríkjum utan Evrópska efnahagssvæðisins.
Þá skulu ákvæði þessarar greinar einnig gilda eftir því sem við á um eftirlitsgjöld Matvælastofnunar vegna eftirlits sem hún felur faggiltum aðilum að framkvæma samkvæmt lögum þessum.] ^{3)
    1)}Rg. 461/2003, sbr. 449/2012. ²⁾L. 126/2011, 252. gr. ³⁾L. 143/2009, 43. gr.
12. gr.
Kjötskoðunarlæknir annast heilbrigðisskoðun og sér um að fram fari merking á kjöti og öðrum sláturafurðum. Ef nauðsyn krefur má fela heilbrigðisskoðun þessa öðrum sem í því skyni hafa næga þekkingu og þjálfun að mati [Matvælastofnunar], ¹⁾ enda starfi þeir eingöngu undir stjórn kjötskoðunarlæknis.
Kjötskoðunarlæknir skal hafa eftirlit með því að fyllsta hreinlætis sé gætt í sláturhúsi, umgengni sé þrifaleg og afurðirnar óhreinkist ekki eða sóttmengist. Hann skal hafa eftirlit með þrifum og sótthreinsun á byggingum og búnaði í sláturhúsum og í kjötvinnslustöðvum sem lög þessi ná til. Þá skal hann hafa eftirlit með meðferð afurða, svo sem kælingu, frystingu, hlutun, brytjun, pökkun, merkingu og hleðslu flutningatækja.
Kjötskoðunarlæknir skal fylgjast reglulega með innra eftirliti sláturhúsa og kjötvinnslustöðva.
    ¹⁾L. 167/2007, 65. gr.
13. gr. … ^{1)
    1)}L. 143/2009, 44. gr.

IV. kafli. Meðhöndlun og heilbrigði sláturafurða.
14. gr.
Sláturafurðir og unnar kjötvörur má ekki framleiða, selja eða afhenda ef afurðirnar eru óhreinar, mengaðar, skemmdar eða með annarlegri lykt eða útliti og hætta er á sýkingum eða eitrunum við venjulega neyslu þeirra.
Sláturafurðum, sem reynast spilltar eða sýktar svo að hætta getur stafað af til manneldis eða fóðurgerðar samkvæmt ákvörðun kjötskoðunarlæknis, skal þegar í stað eytt samkvæmt reglum sem [ráðherra] ¹⁾ setur.
[Ráðherra] ¹⁾ getur fyrirskipað dreifingarbann, upptöku og eyðingu á vörum sem ekki uppfylla þær kröfur sem gerðar eru í lögunum eða reglum, settum samkvæmt þeim.
[Ráðherra] ¹⁾ setur reglugerð ²⁾ um slátrun, kælingu, frystingu, hlutun, brytjun, pökkun, flutning og aðra meðferð sláturafurða.
    ¹⁾L. 126/2011, 252. gr. ²⁾Rg. 461/2003, sbr. 449/2012. Rg. 489/2009, sbr. 533/2018. Rg. 167/2015, sbr. 354/2015, 956/2015, 12/2016, 412/2016, 480/2016, 1047/2016, 330/2017, 464/2017, 470/2017, 743/2017, 357/2018 og 173/2019. Rg. 500/2017.

V. kafli. Gæðamat sláturafurða.
15. gr.
Kjötmatsmenn skulu meta allar sláturafurðir sem fluttar eru á erlendan markað eða til sölu innan lands og flokka og merkja eftir tegundum og gæðum. Þá gæta kjötmatsmenn þess, í samvinnu við kjötskoðunarlækni, að reglum um slátrun og sláturhús sé fylgt, einkum að því er varðar hreinlega og góða meðferð sláturafurða. Um störf og skyldur kjötmatsmanna skal ákveðið með reglugerð sem [ráðherra] ¹⁾ setur. Sláturleyfishafar greiða allan kostnað af starfi kjötmatsmanna.
Heimilt er að óska eftir yfirmati á sláturafurðum og skal rökstudd beiðni þar um send [Matvælastofnun]. ²⁾
[Ráðherra] ¹⁾ setur reglugerð ³⁾ um gæðamat, flokkun og merkingu á sláturafurðum að fengnum tillögum [Matvælastofnunar] ²⁾ er hafi samráð við helstu hagsmunaaðila.
    ¹⁾L. 126/2011, 252. gr. ²⁾L. 167/2007, 65. gr. ³⁾Rg. 500/2017.
16. gr.
[[Matvælastofnun] ¹⁾ samræmir mat og flokkun á sláturafurðum samkvæmt reglugerðum sem settar eru um þau efni. [Matvælastofnun] ¹⁾ getur einnig, eftir því sem þörf er á, gert athugun á sláturafurðum sem ætlaðar eru til dreifingar innan lands eða á erlendan markað.] ²⁾
Til að standa straum af kostnaði við yfirmat samkvæmt lögum þessum skal innheimta sérstakt gjald. Gjald þetta, sem sláturleyfishafar greiða, skal vera 0,55 kr. á hvert kíló kjöts sem innvegið er í sláturhúsi. [Ráðherra] ³⁾ er heimilt að kveða nánar á um innheimtu gjaldsins með reglugerð.
    ¹⁾L. 167/2007, 65. gr. ²⁾L. 76/2005, 17. gr. ³⁾L. 126/2011, 252. gr.

VI. kafli. Ýmis ákvæði.
17. gr.
Ráðherra setur, að fengnum tillögum [Matvælastofnunar], ¹⁾ gjaldskrá þar sem kveðið er á um leyfisgjöld fyrir kjötvinnslustöðvar og uppruna- og heilbrigðisvottorð fyrir sláturafurðir sem seldar eru innan lands eða fluttar á erlendan markað. Við ákvörðun gjalda skal miða við að tekjur standi undir nauðsynlegum kostnaði við úttekt á kjötvinnslustöð og útgáfu heilbrigðisvottorða.
    ¹⁾L. 167/2007, 65. gr.
[17. gr. a.
[Ráðherra er heimilt að innleiða með reglugerð ¹⁾ heilbrigðisreglur varðandi aukaafurðir dýra og afurðir unnar úr þeim.] ²⁾] ^{3)
    1)}Rg. 120/2010. Rg. 121/2010. Rg. 122/2010. Rg. 123/2010. Rg. 124/2010. Rg. 125/2010. Rg. 126/2010. Rg. 127/2010. Rg. 489/2010, sbr. 478/2017. Rg. 564/2010. Rg. 565/2010. Rg. 606/2010. Rg. 169/2011. Rg. 261/2011. Rg. 820/2010. Rg. 674/2017, sbr. 1046/2017, 328/2018 og 362/2018. ²⁾L. 40/2016, 3. gr. ³⁾L. 143/2009, 45. gr.
18. gr.
[Matvælastofnun] ¹⁾ og kjötskoðunarlæknum skal hvenær sem er vera heimill aðgangur að húsnæði og fyrirtækjum þar sem sláturdýr eða afurðir þeirra eru geymd og skulu þeim veittar allar nauðsynlegar upplýsingar vegna eftirlits og rannsókna sem óskað er á grundvelli laga þessara.
    ¹⁾L. 167/2007, 65. gr.
19. gr.
Óheimilt er að flytja úr landi sláturafurðir sem ekki uppfylla kröfur innflutningslandsins um heilbrigði, gæði, umbúðir og merkingar.
20. gr.
Ráðherra er heimilt að afturkalla löggildingu ef sláturleyfishafi brýtur gegn ákvæðum laga þessara eða reglugerða, settra samkvæmt þeim, m.a. ef sláturleyfishafi stendur ekki skil á gjöldum skv. 11., 16. og 17. gr.

VII. kafli. Refsiákvæði og gildistaka.
21. gr.
Brot gegn lögum þessum, reglugerðum og fyrirmælum, settum samkvæmt þeim, varða sektum eða [fangelsi allt að 2 árum] ¹⁾ ef sakir eru miklar.
… ^{2)
    1)}L. 82/1998, 240. gr. ²⁾L. 88/2008, 233. gr.
22. gr.
Lög þessi öðlast gildi 1. júlí 1997. …

Ákvæði til bráðabirgða.
I.
Reglugerðir, auglýsingar og önnur fyrirmæli sett samkvæmt lögum nr. 30/1966, með síðari breytingum, skulu halda gildi sínu að svo miklu leyti sem þau stangast ekki á við lög þessi þar til nýjar reglugerðir, auglýsingar eða önnur fyrirmæli hafa öðlast gildi.
II. …