Frsm. efh.- og viðskn. (Matthías Bjarnason)
:
Herra forseti. Efh.- og viðskn. hefur fjallað um þetta frv. til laga um yfirskattanefnd. Á fund nefndarinnar kom Indriði H. Þorláksson, skrifstofustjóri efnahagsskrifstofu fjmrh., Sigurður P. Sigurðsson, löggiltur endurskoðandi, Sigurður H. Pálsson, löggiltur endurskoðandi, og Gunnar Jóhannsson og Ólafur H. Ólafsson frá ríkisskattanefnd. Umsagnir bárust frá BHMR, BSRB, Félagi löggiltra endurskoðenda, Lögmannafélagi Íslands, Ríkisskattanefnd, ríkisskattstjóra og Verslunarráði Íslands. Eftir að nefndin lauk afgreiðslu málsins barst umsögn Félags ísl. endurskoðenda.
Frv. þessu er ætlað að hraða málsmeðferð skattamála sem kærð eru í framtíðinni og jafnframt er stefnt að því að afgreiða mikinn fjölda mála sem bíða úrskurðar. Frumvörp svipaðs efnis hafa verið lögð fram áður og nú síðast á haustþingi 1991 en ekki hlotið afgreiðslu. Efh.- og viðskn. telur ekki forsvaranlegt að óvissa ríki um stöðu æðsta úrskurðaraðila um skattkærur á stjórnsýslustigi. Því er nauðsynlegt að ákveða hver framtíðarskipan þessara mála eigi að vera.
Ríkisskattanefnd sendi efh.- og viðskn. ítarlega umsögn með brtt. Hefur nefndin kannað þær brtt. síðar. Einnig barst umsögn frá Félagi löggiltra endurskoðenda, en óhætt er að segja að þessir tveir umsagnaraðilar hafa einna mesta þekkingu á málinu og ótvíræðir hagsmunir þeirra eru í húfi. Í báðum þessum umsögnum er bent á að ákaflega brýnt er að taka til endurskoðunar lagaákvæði er gilda um meðferð skattaágreiningsmála á skattstjórastiginu sem hið fyrra kærustig eigi sú lagabreyting, sem hér er lögð til, að skila árangri. Einnig kemur fram gagnrýni á að í greinargerð með frv. skuli ekki vera yfirlit um fjölda kærumála í skattkerfinu öllu á síðustu árum til þess að hægt sé að kanna af hvaða völdum mál öll safnast upp hjá ríkisskattanefnd.
Taka ber undir það, sem fram kemur í þessum umsögnum, að alls ekki er við ríkisskattanefnd eina að sakast að svo mörg mál sem raun ber vitni eða um 1.400 hafa safnast upp hjá henni og að afgreiðslutími sé þrjú og hálft ár. Skattstjórar og ríkisskattstjóri hljóta einnig að bera nokkra ábyrgð þar á og ekki þarf að fjölyrða um þá skyldu embættismanna að standa við þá fresti sem lög segja til um. Ég tel mig mæla fyrir munn allra nefndarmanna þegar ég beini því til fjmrh. að hann hlutist til um að allir þættir meðferðar ágreiningsmála um skatta og skattskyldu verði skoðaðir.
Í grg. með frv. kemur fram að yfirskattanefnd muni starfa að mörgu leyti eins og dómstóll. Þar er einnig bent á að unnt verði að breyta lagaákvæðum um nefndina þannig að skjóta mætti úrskurðum hennar beint til Hæstaréttar.
Frá Lögmannafélagi Ísland barst ítarleg umsögn þar sem bent var sérstaklega á þau atriði í frv. sem væru ekki í samræmi við réttarfarsreglur um dómstóla. Ekki er gert ráð fyrir breytingu á þeirri stöðu ríkisskattanefndar eða arftaka hennar, yfirskattanefndar, að hún sé æðsti úrskurðarvaldshafi á stjórnsýslustigi í meðferð skattkæra og ekki er gert ráð fyrir breytingu á stöðu nefndarinnar gagnvart dómstólum. Málsmeðferðarreglum fyrir nefndinni hefur verið þokað nær málsforræði aðila þótt enn sé jafnframt að hluta stuðst við rannsóknarreglu réttarfars.
Efh.- og viðskn. telur á þessu stigi ekki rétt að gera frekari breytingar á málsmeðferðarreglum og að ekki sé rétt að fresta afgreiðslu málsins vegna þess atriðis. Nauðsynlegt er að afgreiða málið nú, en að sjálfsögðu er rétt að endurskoða þá reynslu sem fæst af yfirskattanefnd og meðferð mála fyrir henni með eðlilegum hætti og þá jafnframt að breyta lagaákvæðum um hana ef þörf krefur. Þá endurtek ég þá skoðun nefndarinnar að brýn nauðsyn sé á að endurskoða meðferð skattakæra á fyrra kærustiginu.
Nefndin leggur til eftirfarandi breytingar á frv. sem prentaðar eru á sérstöku þskj.:
1. Lagt er til að lög um bókhald falli niður úr upptalningu laga sem úrskurðarvald yfirskattanefndar nær til, enda ekki um álagningu gjalda að ræða samkvæmt þeim lögum.
2. Lagt er til að sveitarfélögum verði einnig heimilt að skjóta til yfirskattanefndar kæruúrskurðum skattstjóra ef þeir varða hagsmuni sveitarfélagsins og lúta brtt. við 3., 5. og 6. gr. að þeirri nýbreytni.
3. Rétt þykir að yfirskattanefndin öll meti hvort þörf sé á sérstökum flutningi máls fyrir nefndinni en ekki einungis formaður hennar og er því lagt til að 3. mgr. 7. gr. verði breytt til samræmis við það.
4. Í frv. er gert ráð fyrir því að í yfirskattanefnd eigi sæti sex menn sem hafi nefndarstarfið að aðalstarfi. Efh.- og viðskn. telur æskilegt að menn, sem starfa við skattskil, eigi áfram sæti í yfirskattanefnd þó fallast megi á að óæskilegt sé að þeir sem ekki hafa starf í nefndinni að aðalstarfi skipi meiri hluta hennar eins og nú er um ríkisskattanefnd. Því leggur nefndin til að fjórir af sex mönnum í ríkisskattanefnd hafi starfið að aðalstarfi og að formaður og varaformaður nefndarinnar komi úr þeirra hópi. Tveir nefndarmanna munu hins vegar hafa starfið að hlutastarfi verði tillaga efh.- og viðskn. samþykkt. Laun þeirra sem hafa setu í yfirskattanefnd að aðalstarfi eru ákveðin af Kjaradómi og er óþarft að taka það fram í frv. þar sem sérstök lög gilda um Kjaradóm.
5. Lagt er til að í 10. gr. frv. verði ákveðið að formaður eða varaformaður yfirskattanefndar ákveði þóknun til sérfróðra aðila sem kunna að verða kallaðir til starfa fyrir nefndina.
6. Lagt er til að 18. gr. verði breytt þannig að umboðsmaður skattaðila fái sent eintak af úrskurði yfirskattanefndar en ekki einungis skattaðilinn og skattstjórar.
7. Önnur meginbreytingin sem nefndin leggur til lýtur að 19. gr. frv. Í stað fyrra ákvæðis greinarinnar er lagt til að komi nýtt ákvæði er fjalli um þagnarskyldu starfsmanna yfirskattanefndar.
8. Lagt er til að lög um yfirskattanefnd öðlist gildi 1. júlí. Einnig er lagt til að yfirskattanefnd ljúki
afgreiðslu þeirra mála sem ríkisskattanefnd hefur ekki úrskurðað um á fyrstu sex mánuðunum sem hún starfar. Þá er gerð tillaga um að nýrri málsgrein verði bætt við 23. gr. er taki fram að yfirskattanefnd taki við hlutverki sem löggjafinn ætlar ríkisskattanefnd.
9. Að lokum leggur nefndin til að inn komi tvö ný ákvæði til bráðabirgða er kveði á um stöðu þeirra sem starfa hjá ríkisksattanefnd eða eru skipaðir til starfa við hana í hlutastarfi. Ekki verður um breytingu á högum starfsmanna ríkisskattanefndar að ræða. Þörf er á heimild til að framlengja skipunartíma þeirra sem starfa í hlutastarfi í ríkisskattanefnd fram að gildistöku laga um yfirskattanefnd. Þá er lögð til breyting á síðara bráðabirgðaákvæði frv. þannig að nefndarmenn í yfirskattanefnd verði í fyrsta sinn skipaðir þannig að tveir nefndarmenn verði skipaðir til tveggja ára, tveir til fjögurra ára og tveir til sex ára í stað fjögurra, sex og átta ára.
Nefndin varð sammála um afgreiðslu þessa frv. og leggur til að það verði samþykkt með þeim breytingum sem fyrir liggja á sérstöku þskj.
Undir nefndarálitið skrifa, auk mín, Halldór Ásgrímsson, Steingrímur J. Sigfússon, Sólveig Pétursdóttir, Kristín Ástgeirsdóttir, Jóhannes Geir Sigurgeirsson, Árni M. Mathiesen, Össur Skarphéðinsson og Árni R. Árnason.
