[00:37]
Frsm. 2. minni hluta allshn. (Anna Ólafsdóttir Björnsson) :
Virðulegi forseti. Ég mæli hér fyrir nál. 2. minni hluta hv. allshn. um frv. til laga um breytingar á ýmsum lögum er varða réttarfar, atvinnuréttindi og fleira vegna aðildar að samningi um Evrópska efnahagssvæðið.
,,Frumvarpið hefur verið til umfjöllunar á tveimur þingum og fengið allítarlega athugun í allsherjarnefnd.
Í frumvarpinu ægir saman ýmsum breytingum sem talið er nauðsynlegt að gera á lögum er varða réttarfar, atvinnuréttindi o.fl. vegna aðildar að samningi um Evrópska efnahagssvæðið. 2. minni hlutinn gagnrýnir harðlega slíkan sóðaskap í lagasetningu. Óhjákvæmilegt er því að fjalla um frumvarpið lið fyrir lið þar sem engan heildarsvip er að finna á því.`` --- Og þar af leiðandi er ekki hægt að taka efnislega afstöðu nema til einstakra efnisatriða.
,,Í 1., 8., 9. og 24. gr. frumvarpsins eru ákvæði er varða þau skilyrði sem sett eru fyrir atvinnuréttindum fjögurra starfsstétta: Niðurjöfnunarmanna sjótjóna, útgefenda og ritstjóra blaða og tímarita og fasteigna- og skipasala. Í umfjöllun um málið í nefndinni komu fram ábendingar um að vafi gæti leikið á því hvort ákvæði þessara greina um lögheimili standist ákvæði samningsins um Evrópska efnahagssvæðið um frjálsan flutning þjónustu. Samkvæmt þessum greinum er lögheimili á Íslandi gert að skilyrði fyrir þeim starfsréttindum sem um getur í greinunum. Þeim vafa, sem upp kom, tókst ekki að eyða í umræðu innan nefndarinnar. Fram kom hjá fulltrúa utanríkisráðuneytisins, sem kom á fund nefndarinnar, að ekki mætti gera kröfu um lögheimili í einu landi EES-svæðisins umfram annað nema styðja það haldgóðum rökum. Að mati 2. minni hluta tókst ekki að taka af öll tvímæli um að einstök ákvæði fyrrnefndra greina frumvarpsins stæðust slíka skoðun. Engum er greiði gerður með því að setja ákvæði í lög sem ekkert hald er í.
2. minni hluti vekur athygli á að í umsögn ASÍ þótti of skammt gengið í þá átt að skilyrða atvinnuréttindi samkvæmt frumvarpinu. Því þótti 2. minni hlutanum rétt að fá í nefndinni upplýsingar um viðhorf ASÍ til þess ef ákvæðum um lögheimili yrði sleppt úr 1., 8., 9. og 24. gr. frumvarpsins. Fram kom hjá fulltrúa ASÍ að það þætti mjög varasöm breyting á ákvæðum um atvinnuréttindi.
2. minni hluti tekur ekki afstöðu til þess hvort og í hvaða tilvikum sé æskilegt að lögheimili á Íslandi sé skilyrði fyrir starfsréttindum hér á landi. 2. minni hluti telur að menn megi ekki blekkja sjálfa sig með því að setja í lög skilyrði sem ekki standast.
Í V. kafla frumvarpsins eru lagðar til nokkrar breytingar á lögum um eftirlit með útlendingum, nr. 45. 12. maí 1965. Í 16. gr. er það nýmæli að útlendingar geta samkvæmt greininni kært til dómsmálaráðherra:
1) Ákvörðun um að synja honum um dvalarleyfi.
2) Ákvörðun um brottfall eða afturköllun dvalarleyfis.
3) Ákvörðun eða úrskurður um að vísa honum úr landi.
4) Úrskurð skv. 4. mgr. 10. gr. laganna um þau tilvik þegar útlendingur sækir um pólitískt hæli hér á landi.
Varðandi þetta mál er rétt að geta þess að nefndinni barst erindi frá Amnesty International um málefni pólitískra flóttamanna. Þar var bent á að nauðsynlegt væri að gæta þess við lagasetningu að ný lög eða lagabreytingar væru í fullkomnu samræmi við alþjóðlega viðurkenndar meginreglur um meðferð pólitískra flóttamanna. Nokkrar umræður urðu um þessi mál í nefndinni og var það niðurstaða hennar að ákvæði V. kafla væru í samræmi við þessar óskir að svo miklu leyti sem þau taka á þessum málum.
Í 20.--23. gr. frumvarpsins eru ákvæði sem veita ríkisborgurum innan Evrópska efnahagssvæðisins sama rétt og íslenskum ríkisborgurum að því leyti sem það er nauðsynlegt til að nýta þau réttindi sem samningurinn veitir til frjálsra fólksflutninga, staðfestu og þjónustustarfsemi. Jafnframt þeirri miklu opnun er haldið skilyrðislausri heimild ráðherra til að víkja frá skilyrðum 1. mgr. 1. gr. laga um eignarrétt og afnotarétt fasteigna, nr. 19 6. apríl 1966. Er full ástæða til að fella hana niður eða þrengja mjög, m.a. með tilliti til ákvæða 68. gr. stjórnarskrárinnar.`` --- 2. minni hlutinn mun því greiða atkvæði gegn þessari heimild.
,,Í athugasemdum með frumvarpinu er sagt að ráðherra setji nánari reglur um til hvaða fasteigna réttur íbúa Evrópska efnahagssvæðisins nái, en engar tillögur um það liggja fyrir og því er ekki ljóst hvaða hindranir verða af þeim. Það sést a.m.k. af frumvarpi sem landbúnaðarráðherra hefur lagt fram, en ekki mælt fyrir, um að ekki sé heimilt að mismuna íbúum Evrópska efnahagssvæðisins og íslenskum ríkisborgurum við kaup á jörðum eins og áður hafði verið gefið í skyn.
Ljóst er að í ýmsum greinum þessa frumvarps er farið út á ystu nöf lagasetningar, í fyrsta lagi með því að leggja til að sett verði lög sem álitamál er hvort standist og í öðru lagi eru dómsmálaráðherra í einstökum greinum gefnar allt of rúmar heimildir til að setja nánari ákvæði í reglugerð. Lagasetning af því tagi
er ekkert annað en framsal löggjafarvaldsins til framkvæmdarvaldsins og mótmælir 2. minni hluti slíkri lagasetningu.``
Undir álit 2. minni hluta allshn. rita auk mín, Jón Helgason, Ólafur Þ. Þórðarson og Kristinn H. Gunnarsson.
Varðandi III. kafla frv., 4.--7. gr., vil ég taka það fram að það gegnir nokkuð sérstöku máli varðandi réttindi málflytjenda hér á landi en aðra þá sem fjallað er um í þessu frv. og þarf að krukka í starfsréttindi fyrir. En það sem sérstaklega er sérstætt varðandi þeirra starfsréttindi er það að a.m.k. eins og sakir standa þá munu þeir ekki geta unnið sitt verk hér á landi nema hafa haldgóða þekkingu á íslenskum lögum þar sem það er jú eðli málsins samkvæmt það sem starf málflytjenda snýst um, þ.e. að þekkja út í ystu æsar lög þess lands sem þeir vinna sitt verk í. Þar af leiðandi má ætla það að a.m.k. meðan við höfum ekki tekið meiri skammt af EES-rétti inn í okkar lög þá muni alla vega enn um sinn ekki vera skynsamlegt né líklegt að aðrir en þeir sem þekkja íslensk lög út í ystu æsar vinni slík störf hér á landi. Þetta finnst mér nauðsynlegt að taka fram vegna þess að við í 2. minni hluta allshn. tókum ekki sérstaklega á því í okkar nál.
Varðandi afstöðu okkar til einstakra greina er vegna gerðar þessa frv. ekki hægt að segja neitt ákveðið um það. Við tókum það efnislega fyrir sem okkur þótti sérlega ábótavant varðandi frv. en vissulega hefði verið efni til þess að fara út í töluvert lengri umræðu um einstakar greinar þessa frv. en hluti af þeirri umræðu hefur þegar farið fram í almennri grundvallarumræðu um Evrópska efnahagssvæðið og mörgum af veigamestu atriðum þessa máls þegar verið til skila haldið.
Ég vil því í ljósi þess láta þetta duga að sinni og benda á það að með því að samþykkja á Alþingi samninginn um Evrópska efnahagssvæðið var að sjálfsögðu tekin hin afdrifaríkasta ákvörðun um þetta mál. Við erum síðan að súpa seyðið af því með því að vera að taka í lög ýmis ákvæði sem mismunandi mikil hrifning er á hér og það kemur auðvitað fyrst og fremst fram í afstöðu okkar til einstakra mála er varða þetta samkomulag sem við höfum undirgengist, eða réttara sagt meiri hluti Alþingis hefur undirgengist fyrir hönd þjóðarinnar sem aldrei var spurð.
