Ferill 619. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: Word Perfect.
1993–94. – 1063 ár frá stofnun Alþingis.
117. löggjafarþing. – 619 . mál.
1124. Frumvarp til laga
um sérstakt gjald á vörur sem geta orðið að spilliefnum.
(Lagt fyrir Alþingi á 117. löggjafarþingi 1993–94.)
I. KAFLI
Markmið, gildissvið o. fl.
1. gr.
Markmið laga þessara er að koma í veg fyrir mengun af völdum spilliefna á þann hátt að einstaklingar og lögaðilar skili spilliefnum til móttökustöðva. Jafnframt er markmið laganna að stuðla að viðunandi endurnýtingu og eyðingu spilliefna.
2. gr.
Lög þessi gilda um sérstakt gjald á vörur sem geta orðið að spilliefnum. Gjaldinu skal varið til þess að standa straum af kostnaði við söfnun, endurnýtingu og eyðingu spilliefna. Jafnframt gilda lögin um spilliefnasjóð, stofnun hans og hlutverk.
Umhverfisráðherra fer með yfirstjórn þeirra mála sem lög þessi fjalla um.
3. gr.
Með vörum sem geta orðið að spilliefnum er í lögum þessum átt við vörur og efni, hrein eða þegar þau eru hluti af öðrum efnum eða varningi, auk umbúða þeirra, sem haft geta mengandi eða óæskileg áhrif á umhverfið.
II. KAFLI
Spilliefnasjóður.
4. gr.
Stofna skal sérstakan sjóð, spilliefnasjóð. Sjóðurinn lýtur eigin stjórn og skal vera í vörslu Sambands íslenskra sveitarfélaga. Sjóðnum skal skipt í deildir, sbr. flokkun 1. mgr. 6. gr. Að fengnum tillögum stjórnar spilliefnasjóðs skal umhverfisráðherra í reglugerð kveða nánar á um deildaskiptingu sjóðsins í reglugerð.
Fastar tekjur sjóðsins er gjald sem lagt er á vörur sem geta orðið að spilliefnum við innflutning þeirra til landsins.
Fjármunum sjóðsins skal varið til greiðslu kostnaðar vegna móttöku, meðhöndlunar, eyðingar og flutnings spilliefna frá söfnunarstöðvum til eyðingarstöðva, enda hafi verið greitt sérstakt gjald af vörunum skv. 6. gr. Jafnframt skal fjármunum sjóðsins varið til greiðslu kostnaðar sem tengist framkvæmd laga þessara. Stjórn sjóðsins skal bjóða út sem flesta ofangreinda þætti til allt að fimm ára í senn. Ráðherra er heimilt að ráðstafa allt að 5% af tekjum sjóðsins sem varið skal til greiðslu þóknunar stjórnarmanna og umsýslu sjóðsins.
Ef staða sjóðsins leyfir er stjórn hans heimilt að verja hluta fjármuna hans til þess að styrkja aðila sem hreinsa og endurnýta spilliefni í landinu.
5. gr.
Ráðherra skipar stjórn spilliefnasjóðs til fjögurra ára í senn. Í stjórn sjóðsins sitja fjórir menn: einn tilnefndur af Sambandi íslenskra sveitarfélaga, einn af Samtökum iðnaðarins og einn af hagsmunasamtökum neytenda. Ráðherra skipar formann án tilnefningar. Varamenn skulu tilnefndir og skipaðir með sama hætti.
Nú eru atkvæði jöfn um afstöðu stjórnar til tiltekins máls og ræður þá atkvæði formanns. Ráðherra ákveður stjórnarmönnum þóknun.
Ársreikningar sjóðsins skulu endurskoðaðir af Ríkisendurskoðun og birtir í B-deild Stjórnartíðinda.
Í reglugerð sem ráðherra setur skal kveða nánar á um hlutverk stjórnar og starfshætti spilliefnasjóðs og úthlutunarreglur hans.
III. KAFLI
Innflutningur á vörum eða efnum sem geta orðið að spilliefnum.
6. gr.
Innflytjandi skal greiða sérstakt gjald við tollafgreiðslu eftirfarandi vöruflokka til landsins:
Gjald skv. 1. mgr. rennur í spilliefnasjóð.
Ráðherra skal á grundvelli útboða skv. 4. gr. ákveða í reglugerð upphæð gjalda skv. 1. mgr. Að fengnum tillögum stjórnar spilliefnasjóðs er ráðherra heimilt í reglugerð að undanþiggja einstaka vöruflokka eða hluta þeirra gjaldskyldu.
Ákvæði laga nr. 97/1987, um vörugjald, um álagningu, innheimtu, viðurlög, kærur og eftirlit eiga við samkvæmt þessari grein.
7. gr.
Af spilliefnum, sem verða til hjá einstaklingum og lögaðilum og ekki eru komin til vegna notkunar á vörum sem getið er í 6. gr., skal greiða eyðingargjald til móttökustöðva. Ákvæði þetta á enn fremur við um spilliefni sem verða til við framleiðslu hér á landi og önnur spilliefni sem verða til við notkun á vörum sem geta orðið að spilliefnum og ekki hafa verið greidd aðflutningsgjöld af.
8. gr.
Innheimtumenn ríkissjóðs skila innheimtugjaldi skv. 6. gr. í spilliefnasjóð með sama hætti og skilum annarra opinberra gjalda er háttað. Greinargerð um magn og tegund innfluttra vara, sbr. 6. gr., skal send stjórn spilliefnasjóðs og Hollustuvernd ríkisins ársfjórðungslega.
IV. KAFLI
Ýmis ákvæði.
9. gr.
Ráðherra skal í reglugerð kveða á um með hvaða hætti spilliefnum skuli skilað til móttökustöðva, svo og um fyrirkomulag útboða skv. 4. gr. Birta skal skrá með reglugerðinni yfir vörur sem geta orðið að spilliefnum, tollskrárnúmer þeirra og heiti, sbr. 6. gr. Ráðherra er heimilt með gjaldskrá að ákveða viðbótargjald á spilliefni sem þurfa sérstaka meðhöndlun eða undirbúning í móttökustöðvum fyrir eyðingu umfram það sem eðlilegt má teljast.
10. gr.
Brot gegn lögum þessum varðar sektum nema þyngri refsing liggi við samkvæmt öðrum lögum. Með mál vegna slíkra brota skal farið að hætti opinberra mála.
11. gr.
Lög þessi öðlast þegar gildi.
Þó skal ákvæði 6. gr. um innheimtu gjalda eigi koma til framkvæmda fyrr en 1. september 1994 og 4. gr. um greiðslu kostnaðar 1. janúar 1995.
Ákvæði til bráðabirgða.
Þrátt fyrir ákvæði 11. gr. er heimilt að fresta álagningu gjalda skv. 2. tölul. a, b og d, 3. og 5. tölul. 6. gr. Stefnt skal að því að álagningu gjalda verði komið á í áföngum og að fullu í síðasta lagi 1. júlí 1996. Stjórn spilliefnasjóðs skal fyrir árslok 1994 skila tillögum að áætlun um framkvæmd álagningar á þessa vöruflokka til umhverfisráðherra.
Athugasemdir við lagafrumvarp þetta.
I. Inngangur.
Frumvarp til laga um sérstakt gjald á vörur, sem geta orðið að spilliefnum, er samið af starfsmönnum umhverfisráðuneytis að tilhlutan umhverfisráðherra. Við undirbúning frumvarpsins var m.a. haft samráð við þá aðila sem sjá um meðhöndlun spilliefna hér á landi, Samtök iðnaðarins, fjármálaráðuneytið og mengunarvarnasvið Hollustuverndar ríkisins. Jafnframt hefur verið athugað hvernig þessum málum er háttað í nágrannalöndum okkar.
Í stefnu og starfsáætlun ríkisstjórnarinnar í umhverfismálum, „Á leið til sjálfbærrar þróunar“, segir m.a.: „Skipulögð verður söfnun spilliefna fyrir landið allt fyrir árið 1995.“ Jafnframt segir í stefnu ríkisstjórnarinnar að stefnt skuli að því að beita skilagjöldum og umhverfisgjöldum „í ríkara mæli til að stuðla að aukinni endurnýtingu og bættri förgun úrgangs“. Frumvarp það sem hér er lagt fram er viðleitni í þá átt að hrinda ofangreindri stefnu í framkvæmd. Í frumvarpinu er leitast við að útfæra svonefnda mengunarbótareglu á þann hátt að það hvetji til betri söfnunar og meðferðar spilliefna.
Markmið frumvarpsins kemur fram í 1. gr. þess. Það er einkum að tryggja að unnt verði að koma í veg fyrir umhverfismengun af völdum spilliefna og að einstaklingar og lögaðilar skili spilliefnum til viðurkenndra móttökustöðva. Markmiðið er enn fremur að stuðla að endurnýtingu og eyðingu spilliefna og tryggja örugga meðferð þeirra. Leiðin sem valin er í frumvarpinu á að tryggja að á hverjum tíma sé fyrir hendi fjármagn til þess að standa straum af kostnaði við venjulega meðhöndlun, eyðingu og flutning spilliefna til móttöku- eða eyðingarstöðva. Stefnt er að því að einstaklingar og lögaðilar sem skila spilliefnum til móttökustöðva þurfi að jafnaði ekki að greiða fyrir þjónustuna enda hafi sérstakt gjald verið lagt á vörur sem geta orðið að spilliefnum við innflutning þeirra til landsins.
Í frumvarpinu er valin sú leið að stofna sérstakan sjóð, sbr. 4. gr. Í samráði við Samtök iðnaðarins var ákveðið að leggja til að sjóðurinn yrði deildaskiptur og að sem flestir þættir, sem tengjast verkefnum hans, yrðu boðnir út til að ná fram hagkvæmni.
Verði frumvarp þetta að lögum má gera ráð fyrir að meira magn spilliefna skili sér til móttökustöðva en verið hefur. Með því móti er hægt að tryggja örugga meðhöndlun þessara efna og jafnframt stuðla að frekari umhverfisvernd.
Rétt þykir að taka fram að verði frumvarp þetta að lögum er þeim ekki ætlað að hafa áhrif á gildissvið laga nr. 32/1986, um varnir gegn mengun sjávar, ásamt síðari breytingum. Í 10. gr. þeirra laga segir að einstaklingum og fyrirtækjum, er annist dreifingu og sölu á olíu, sé skylt að taka við olíuúrgangi frá skipum og frá starfsemi í landi, einum eða í samvinnu við einstaklinga eða fyrirtæki er til þess hafa leyfi ráðherra og tryggja viðunandi eyðingu. Í þessu ákvæði felst að þeim aðilum sem ákvæðið gildir um, þ. e. innflutnings- og dreifingaraðilar olíu, ber að taka við úrgangsolíu og tryggja viðunandi eyðingu henar. Framkvæmdin hefur verið með þeim hætti að olíufélögin standa straum af kostnaði við eyðinguna. Ekki þykir rétt að breyta þessari skipan mála. Hins vegar þarf að vera unnt að bæta þeim sem selja og dreifa olíu þann kostnað sem af skyldu þessari hlýst.
II. Framkvæmd sorphirðu.
Samkvæmt 6. gr. sveitarstjórnarlaga nr. 8/1986, ásamt síðari breytingum, eru sorphreinsun og -eyðing meðal verkefna sveitarfélaga. Í stórum dráttum hefur framkvæmdin hvað spilliefni varðar verið með þeim hætti að sorpmóttökustöðvar einstakra sveitarfélaga hafa tekið á móti þeim, séð um meðhöndlun þeirra eða flutning til þeirra aðila sem fullnægjandi aðstöðu hafa til þess að taka á móti þeim. Vegna þeirrar mengunarhættu sem stafað getur af spilliefnum er framkvæmdin kostnaðarsöm. Kostnaðurinn er ýmist greiddur úr sjóðum einstakra sveitarfélaga eða sveitarfélög hafa farið þá leið að leggja á almennt sorphirðugjald eða innheimt gjöldin með sérstökum gjaldskrám sem einstök fyrirtæki hafa þurft að greiða eftir þegar efnunum er skilað. Þetta fyrirkomulag hefur því miður haft í för með sér að einungis litlum hluta spilliefna er skilað til móttökustöðva.
III. Almennar forsendur.
Til þess að hægt sé að koma á skipulegri söfnun spilliefna þarf að tryggja nægilegt fjármagn til að standa undir þeim kostnaði sem fylgir endurnýtingu eða eyðingu þeirra. Frumvarpinu sem hér er lagt fram er ætlað að stuðla að því.
Hér á eftir verður gerð grein fyrir þeim forsendum sem frumvarp þetta byggir á.
Þegar kostnaður við endurnýtingu og eyðingu spilliefna er metinn verður m.a. að taka mið af kostnaði við eftirfarandi rekstrarþætti: flutning, meðferð, flokkun, pökkun o.fl. Hingað til hafa spilliefni að mestu leyti verið flutt til útlanda til eyðingar. Hluta hefur þó verið eytt hér á landi og möguleikum til að eyða spilliefnum innan lands hefur fjölgað.
Við mat á flutningskostnaði er miðað við að það kosti um 11 kr. á kg að flytja spilliefni frá höfuðborgarsvæðinu til móttökustöðvar í Danmörku. Gert er ráð fyrir því að vannýtt flutningsgeta verði notuð til að flytja efnin milli landshluta. Við mat á eyðingarkostnaði voru m.a. hafðar til hliðsjónar gjaldskrár Sorpeyðingar höfuðborgarsvæðisins bs. (Sorpu) og Kommunukemi, sem er móttöku- og eyðingarstöð fyrir spilliefni, í eigu sveitarfélaga í Danmörku. Einnig voru skoðaðar rekstrarkostnaðartölur frá Sorpu.
Nú liggja fyrir upplýsingar um magn spilliefna sem skilað hefur verið til móttökustöðva hér á landi, allt frá árinu 1990. Hins vegar eru ekki til nákvæmar upplýsingar um það magn spilliefna sem fellur til hér á landi ár hvert.
Árið 1991 fékk Sorpa danskt ráðgjafarfyrirtæki til að meta magn spilliefna hér á landi. Með hliðsjón af niðurstöðum danska fyrirtækisins sem Sorpa kynnti á sínum tíma, mati Hollustuverndar ríkisins og umhverfisráðuneytisins er miðað við að hér á landi falli til um 4.500 tonn af spilliefnum frá atvinnurekstri og heimilum í landinu árlega.
Gert er ráð fyrir því að uppsafnaður vandi sé ekki verulegur ef frá eru taldir ónýtir rafgeymar. Varlega áætlað má gera ráð fyrir að uppsafnaði vandinn sé um 3.000 tonn. Úrgangsolía hefur farið í brennslu, öðrum spilliefnum hefur verið skilað til Sorpu, en því miður hefur mikill hluti farið á hauga eða í fráveitur. Stefnt er að því með frumvarpinu að koma sem mest í veg fyrir að spilliefni fari þessa leið.
Áætlað magn spilliefna skiptist eftir tegundum sem hér segir:
MYND REPRÓ
Eins og segir í 3. gr. frumvarpsins er með spilliefnum átt við vörur og efni, hrein eða þegar þau eru hluti af öðrum efnum eða varningi, sem haft geta mengandi eða óæskileg áhrif á umhverfið. Flestar vörur, sem frumvarpið gildir um, eru þess eðlis að spilliefnin eru í annarri mynd en varan var upphaflega. Þetta á t.d. sérstaklega við um framköllunarvökva, en þegar notkun hans lýkur hefur umfang vökvans aukist verulega vegna vatnsblöndunar. Sama má einnig segja um olíur en þó er sá munur á að tiltölulega lítill hluti þeirra verður að spilliefnum að lokum. Jafnframt er orkugildi þeirrar úrgangsolíu sem skilað er á hverjum tíma mismunandi, m.a. vegna vatnsblöndunar. Mikill hluti þeirra vara, sem frumvarpið gildir um, verður hluti af tiltekinni framleiðslu eða notkun. Þetta hefur það í för með sér að oft verður einungis lítill hluti þeirra að spilliefnum.
Kostnaður við meðhöndlun og eyðingu spilliefna fer eftir tegundum. Efnin eru sett saman á ólíkan hátt og misjafnlega flókið er að eyða þeim. Þetta hefur í för með sér að eyðingarkostnaður er ekki alltaf sá sami. Enn fremur er misjafnt hversu hátt hlutfall af tiltekinni vöru verður að spilliefnum eins og fyrr hefur verið rakið. Við vinnslu frumvarpsins var reynt að meta hve hátt gjaldið, sem greiða þarf við innflutning, sbr. 6. gr., þarf að vera fyrir einstaka vöruflokka.
Í tonnum talið er úrgangsolía eða olíuúrgangur stærsti flokkur spilliefna sem falla til hér á landi í dag. Magn úrgangsolíu er áætlað á bilinu 1.500–2.500 tonn á ári, byggt á magni olíusora og annarrar úrgangsolíu sem ekki verður nýtt með öðru móti. Áætlað er að allt að 4.000–5.000 tonn á ári falli til af úrgangsolíu ef sú úrgangsolía sem hingað til hefur verið notuð við ófullkomnar aðstæður í fiskimjölsverksmiðjur, ýmis kynditæki o.þ.h. er talin með. Gert er ráð fyrir nýtingu úrgangsolíunnar hér á landi. Ef orkuinnihald úrgangsolíu er hátt þá er fyrst og fremst um að ræða kostnað við rekstur söfnunarkerfis, meðferð olíunnar og flutning hennar. Olíufélögin hafa hingað til séð um þennan þátt, en í 10. gr. laga nr. 32/1986, um varnir gegn mengun sjávar, er kveðið á um að aðilum, er annast dreifingu og sölu olíu, sé skylt að taka við olíuúrgangi og tryggja viðunandi eyðingu hans. Þess má geta að af þeim vörum, sem falla undir gildissvið frumvarpsins, er talið að olíuvörur séu um 99% af heildarmagni. Olíuúrgangur er talinn vera rúmlega 50% spilliefna sem falla til hér á landi. Gert er ráð fyrir því að gjald sem greiða þarf við tollafgreiðslu olíuvara verði á bilinu 0,01 til 0,1 kr. á hvert kg.
Gert er ráð fyrir að greiða þurfi 0,1 kr. til 0,5 á hvert kg við tollafgreiðslu á lífrænum leysiefnum, að eyðing þeirra eigi sér stað innan lands og að um 0,1% af því sem flutt er til landsins verði að spilliefnum.
Öðru máli gegnir um klórbundin efni og ósoneyðandi efnasambönd. Eyðing og endurýting þessara efna er tæknilega flókin, en markvisst er unnið að því að draga úr notkun þeirra til þess að koma í veg fyrir að þau fari út í andrúmsloftið. Gert er ráð fyrir að kælimiðlum og þess háttar ósoneyðandi efnum verði skilað til móttökustöðva í því magni sem þau voru upphaflega. Jafnframt er við það miðað að senda þurfi þessi efni til annarra landa þar sem þau eru endurnýtt eða þeim eytt. Þetta getur þýtt það að leggja þurfi 300 til 900 kr. á hvert kg sem flutt verður til landsins.
Einnig er gert ráð fyrir að ísósyanöt þurfi áfram að senda til annarra landa til eyðingar og við það miðað að um 1% af efnunum sem koma til landsins verði að spilliefnum. Gert er ráð fyrir að leggja þurfi á 0,5 til 1,0 kr. á hvert kg við tollafgreiðslu þessara efna.
Málning og litarefni verða að mestu leyti hluti af annarri framleiðslu eða eyðast við notkun. Þróunin hefur verið sú að þessar vörur innihalda minna af efnum sem skaðleg geta verið fyrir umhverfið en áður var. Stærsti hluti þessara efna er urðaður á sérstakan hátt á urðunarstöðum sem til þess hafa leyfi. Einungis litlum hluta, eða um 1%, sem er fyrst og fremst olíumáling og lökk, þarf að eyða sem spilliefnum. Gert er ráð fyrir að einungis verði tekið gjald af þeim málningarvörum og litarefnum sem teljast til spilliefna og getur það numið allt að 2 kr. á hvert kg.
Gert er ráð fyrir því að einungis verði tekið gjald af þeim rafhlöðum sem hafa mest mengandi áhrif á umhverfið og að það verði á bilinu 130 til 200 kr. á hvert kg. Hér undir falla m.a. hnapparafhlöður og endurhlaðanlegar rafhlöður. Í dag eru rafhlöður flokkaðar sem spilliefni innihaldi þær meira en 0,025% af kvikasilfri eða kadmíum. Sem dæmi má nefna að brúnsteinsrafhlöður eru ekki flokkaðar sem spilliefni og því er heimilt að urða þær með ákveðnum hætti. Um 80% af rafhlöðum eru urðaðar eftir flokkun með tilliti til þess hvort þær innihaldi efni sem skaðleg eru umhverfi. Við það er miðað að senda þurfi umhverfisskaðlegar rafhlöður úr landi til eyðingar.
Á því er byggt að 900 tonn af rafgeymum séu flutt til landsins árlega og um 600–650 tonn fari til þess að endurnýja þá rafgeyma sem fyrir eru. Líklegt er að 700 tonnum sé hent árlega. Gert er ráð fyrir að rafgeymar fái formeðhöndlun hér á landi og síðan verði þeir sendir úr landi til endurnýtingar. Við það er miðað að það gjald, sem leggja verði á rafgeyma við tollafgreiðslu þeirra, verði á bilinu 30 til 60 kr. á hvert kg, en þá er tekið tillit til verðfalls blýs að undanförnu.
Framköllunarvökvar og „fixerar“ blandast mikið í notkun og skila sér því oft í meira magni sem spilliefni til baka en upphaflega varan. Þetta hefur í för með sér meiri kostnað við meðhöndlun. Gert er ráð fyrir að þessar vörur skili sér að öllu leyti til móttökustöðva og leggja verði á þær gjald sem er á bilinu 5 til 15 kr. á hvert kg.
Gert er ráð fyrir því að um 1% af þeim vörum sem falla undir flokkinn og ýmsar aðrar efnavörur verði að spilliefnum og það gjald, sem lagt verði á þær, verði á bilinu 0,1 til 2 kr. á hvert kg.
Athugasemdir við einstakar greinar frumvarpsins.
Um 1. gr.
Í greininni kemur fram markmið laganna. Stefnt er að fyrirbyggjandi aðgerðum til að koma í veg fyrir mengun af völdum spilliefna. Verði frumvarp þetta að lögum má gera ráð fyrir að það verði til þess að nokkuð dragi úr notkun vara sem geta orðið að spilliefnum.
Um 2. gr.
Víða í nágrannalöndum okkar er unnið að því að útfæra svonefnda mengunarbótareglu (Polluter pays principle). Sambærileg eða svipuð vinna fer nú fram hér á landi. Í frumvarpinu er lagt til að sérstakt gjald verði lagt á vörur sem geta orðið að spilliefnum. Reynsla hér hefur leitt í ljós að spilliefni skila sér ekki til móttökustöðva sem skyldi og virðist það m.a. helgast af þeirri staðreynd að kostnaðurinn sem fylgir meðhöndlun og eyðingu efnanna er mikill og því er oft leitað annarra leiða. Óþarft er að fjölyrða um þá hættu fyrir heilsu manna og umhverfið sem fylgir því að geyma spilliefni eða farga þeim við óviðunandi aðstæður.
Með því að leggja sérstakt gjald á vörur sem geta orðið að spilliefnum er stefnt að því að á hverjum tíma sé til staðar nægilegt fjármagn til þess að tryggja viðunandi meðhöndlun og eyðingu þeirra.
Um 3. gr.
Í greininni er sett fram skilgreining á þeim vörum sem geta orðið að spilliefnum. Verði frumvarp þetta að lögum er þeim ætlað að gilda um vörur og efni sem geta orðið að spilliefnum, hrein eða þegar þau eru hluti af öðrum efnum eða varningi, sbr. ákvæði 6. gr. Enn fremur er þeim ætlað að gilda um umbúðir sem notaðar hafa verið utan um ofangreindar vörur og komist í beina snertingu við þær.
Um 4. gr.
Til þess að veita gjaldi skv. 6. gr. í ákveðinn farveg og tryggja framkvæmdina er lagt til að stofnaður verði sérstakur deildaskiptur sjóður, spilliefnasjóður. Með vísan til þeirrar skyldu sem hvílir á sveitarfélögunum í landinu, sbr. lög nr. 8/1986, er lagt til að sjóðurinn, sem lýtur sérstakri stjórn, verði í vörslu Sambands íslenskra sveitarfélaga og virðist eðlilegt að umsýsla gjaldsins tengist skrifstofu sambandsins.
Tekjur sjóðsins er gjald sem lagt er á vörur sem geta orðið að spilliefnum við innflutning þeirra til landsins. Þetta útilokar að sjálfsögðu ekki að sjóðurinn geti aflað sér tekna með öðrum hætti eða að honum verði markaðir aðrir tekjustofnar en getið er í grein þessari.
Í 3. mgr. er markaður sá rammi sem fjármunum sjóðsins skal varið til. Meðferð og eyðingu spilliefna fylgir óhjákvæmilega nokkur kostnaður og með vísan til 1. gr. þarf að vera tryggt að nægilegt fjármagn sé til staðar á hverjum tíma til að mæta honum. Jafnframt er eyðing spilliefna tæknilega flókin og krefst sérhæfðra vinnubragða. Af þeim sökum m.a. hafa spilliefni verið flutt til annarra landa til eyðingar. Sérstaklega er tekið fram að stjórn sjóðsins skuli bjóða út sem flesta þætti starfseminnar enda má gera ráð fyrir að frekari hagkvæmni náist með þeim hætti.
Með tilliti til 1. gr. þykir rétt að þeir sem hreinsa og endurvinna spilliefni hér á landi geti notið góðs af fjármunum sjóðsins eins og fjármunir hans leyfa hverju sinni.
Um 5. gr.
Í greininni er lagt til að stjórn spilliefnasjóðs verði auk fulltrúa ráðherra skipuð fulltrúum þeirra aðila sem málaflokkur þessi snertir helst. Gerð er tillaga um að Samband íslenskra sveitarfélaga eigi fulltrúa vegna lögboðinnar skyldu sveitarfélaga í sorpeyðingarmálum, Samtök iðnaðarins vegna hagsmuna iðnaðarins í landinu og loks er lagt til að einn stjórnarmaður verði tilnefndur af hagsmunasamtökum neytenda.
Um 6. gr.
Í 1. mgr. er lögð sú kvöð á innflytjanda vara sem geta orðið að spilliefnum að greiða sérstakt gjald við innflutning þeirra til landsins. Í 1.–5. tölul. eru taldir upp gjaldskyldir vöruflokkar. Valin er sú leið í frumvarpi þessu að gera grein fyrir vöruflokkum og tollskrárnúmerum þeirra.
Lagt er til í 3. mgr. að ráðherra ákveði upphæð gjalda í reglugerð samkvæmt niðurstöðum útboða fyrir móttöku vara í hverjum flokki spilliefna samkvæmt þessari grein. Með þessu móti er leitast við að tryggja tvennt, annars vegar ítrustu hagkvæmni og hins vegar að innheimt gjöld af vörum fari sem mest til að standa undir kostnaði við meðhöndlun og förgun spilliefna sem til eru komin vegna notkunar sömu vöru. Sérstaklega skal á það bent að óvissuþættir vegna meðhöndlunar og eyðingar spilliefna eru nokkrir, t.d. er ekki vitað með vissu hversu mikið magn spilliefna fellur til hér á landi. Gert er ráð fyrir að umhverfisráðherra geti með reglugerð undanþegið einstakar vörutegundir skv. 1. mgr. Vegna þeirrar jákvæðu þróunar sem á sér nú stað við framleiðslu ýmissa vara, sem hingað til hafa innihaldið umhverfisspillandi efni, má gera ráð fyrir að í framtíðinni verði ekki nauðsyn á að leggja gjald á eins margar vörutegundir og nú er. Að öðru leyti er vísað til almennra athugasemda með frumvarpi þessu.
Um 7. gr.
Við ýmiss konar framleiðslu hér á landi falla til spilliefni sem ekki verða til vegna notkunar vara sem fluttar hafa verið til landsins. Hér má t.d. nefna ryk frá hreinsibúnaði iðnfyrirtækja og eiturefni sem hreinsuð hafa verið úr hráefnum sem notuð eru í matvælaiðnaði. Til móttökustöðva er einnig skilað spilliefnum sem fluttar hafa verið inn sem vörur og 6. gr. frumvarpsins gildir ekki um eða vegna annarra ástæðna eru ekki háðar aðflutningsgjöldum en skila ber til móttökustöðva. Vegna þessa er gert ráð fyrir að notandinn greiði eyðingargjald til móttökustöðva eins og verið hefur til þess að standa straum af kostnaði við meðhöndlun, flutning og eyðingu spilliefna.
Um 8.–10. gr.
Greinarnar þarfnast ekki skýringa.
Um 11. gr.
Rétt þykir að 6. gr. taki gildi áður en kemur til greiðslu kostnaðar við meðhöndlun og förgun spilliefna, en með því móti er tryggt að þegar lögin koma að fullu til framkvæmda verði fyrir hendi fjármagn til að standa straum af þeim kostnaði sem framkvæmdinni fylgir. Þetta er einnig eðlilegt í ljósi þess að einhver tími líður að jafnaði frá því að vörur eru fluttar til landsins og þar til þær verða að spilliefnum. Þá er nauðsynlegt að einhver tími líði frá gildistöku laganna þar til innheimta gjalda getur hafist þar sem áður þarf að fara fram útboð á þjónustu sem ákvarða mun upphæð gjalda sem sett verða með reglugerð.
Um ákvæði til bráðabrigða.
Þar sem óvissuþættir vegna kostnaðar við meðhöndlun og eyðingu spilliefna eru nokkrir þykir rétt að lögin komi til framkvæmda í áföngum. Lagt er til að einungis 1. tölul., c-liður 2. tölul. og 4. tölul. 6. gr. taki gildi strax. Olíuvörur, ósoneyðandi efni, rafhlöður og rafgeymar falla undir framangreinda vöruflokka. Nokkur reynsla er komin á söfnun og móttöku úrgangsolíu og rafgeyma. Ljóst er að til eru aðilar í landinu sem geta með stuttum fyrirvara gert tilboð í meðhöndlun, söfnun, endurvinnslu og eyðingu þessara spilliefna. Þær atvinnugreinar, sem nota ósoneyðandi efni, hafa nú þegar kynnt sér hvernig endurvinnslu þessara efna er háttað á Norðurlöndum og hafa hug á að koma á skráningar- og söfnunarkerfi fyrir þessi efni hér á landi.
