[prenta uppsett í dálka] 117. fundur
Frsm. allshn. (Sólveig Pétursdóttir):
Virðulegi forseti. Ég mæli fyrir nefndaráliti allshn. á þskj. 1056 um 258. mál sem er frv. til laga um breyting á almennum hegningarlögum, umferðarlögum og lögum um meðferð opinberra mála, innheimta sekta og punktakerfi vegna umferðarlagabrota.
Nefndin fékk á sinn fund vegna málsins Sigurð T. Magnússon héraðsdómara, og Georg Lárusson sýslumann er unnu að undirbúningi frv., Óla H. Þórðarson frá Umferðarráði og Ómar Smára Ármannsson frá embætti lögreglustjórans í Reykjavík. Þá hafa nefndinni borist umsagnir um málið frá Fangelsismálastofnun ríkisins, Lögregluskóla ríkisins, Umferðarráði, Rannsóknarlögreglu ríkisins og Lögmannafélagi Íslands.
Í frv. eru lagðar til breytingar á þrennum lögum sem miða að því að gera meðferð sektamála skilvirkari, einkum hjá lögreglu, en ómarkviss og árangurslítil innheimta sekta, sem jafnvel er mismunandi milli umdæma, brýtur gegn jafnræði borgaranna og veikir réttlætiskennd þeirra og trú á réttarkerfið.
Frv. er þáttur í heildarendurskipulagningu á meðferð sektamála en sektum er beitt sem refsingum við brotum sem ekki eru talin meðal þeirra alvarlegustu. Til að sektarrefsing hafi tilætluð varnaráhrif þarf innheimta sekta að vera skilvirk þannig að brotamenn geti gengið að því vísu að refsingum verði framfylgt samkvæmt meginefni sínu eða með afplánun vararefsingar.
Helstu nýmæli frv. eru að gert er ráð fyrir að hámarksfrestur til greiðslu sektar sem lögreglustjóri getur samið um við sakborning verði eitt ár. Þá er lagt til að vararefsing vegna sektarrefsingar, allt að 100.000 kr., verði lögbundin og heimilað að sakborningur geti skriflega gengist undir slíka vararefsingu ásamt sekt hjá lögreglustjórum. Einnig er lagt til að lögfest verði heimild til að staðla refsingar og önnur viðurlög við umferðarlagabrotum og að lögfest verði ákvæði um að við ákvörðun refsinga vegna tveggja eða fleiri umferðarlagabrota skuli beitt fullkominni samlagningu sekta. Þá gerir frv. ráð fyrir að fest verði í lög heimild til að veita 25% afslátt af sektum vegna umferðarlagabrota ef greitt er innan 30 daga frá því að sektin var lögð á. Einnig felur frv. í sér að tekið verði upp punktakerfi vegna umferðarlagabrota og lögfest að beitt skuli sviptingu ökuréttar vegna uppsafnaðra punkta samkvæmt punktakerfi.
Með innheimtu sekta er átt við vinnuferlið frá því að sekt er lögð á og þar til hún er greidd, afplánun við vararefsingu, mál fellt niður eða brotið fyrnt. Að þessu ferli koma fjölmargir starfsmenn, svo sem lögreglustjórar, löglærðir fulltrúar, lögreglumenn og annað starfsfólk lögreglustjóra og sýslumannsembætta. Gífurleg vinna þessara starfsmanna fer nú í innheimtu sekta og miðar frv. að því að draga úr vinnu við þennan málaflokk þannig að starfsfólk embættanna geti varið meiri tíma til annarra þátta starfa sinna. Jafnframt því að nefndin mælir með því að frv. verði samþykkt leggur hún áherslu á að breytingin verði kynnt landsmönnum ítarlega.
Nefndin leggur til að frv. verði samþykkt með breytingum sem gerð er grein fyrir á þingskjali 1057. Annars vegar er þar um að ræða smávægilegar orðalagsbreytingar og leiðréttingar á tilvísunum. Hins vegar er lagt til að nýrri málsgrein verði bætt við 2. gr. frv. þar sem kveðið er á um að lagagrundvöllur vararefsingar og lengd varðhalds skuli tilgreind í lögreglustjórasátt og að sakborningur skuli gangast skriflega undir vararefsinguna ásamt öðrum viðurlögum. Ábending um að nauðsynlegt væri að taka skýrt fram í ákvæðinu að samhliða sátt um greiðslu sektar skuli sakborningur jafnframt gangast undir vararefsingu kom frá Lögmannafélagi Íslands. Í ljósi þess að ekki er gert ráð fyrir að sakborningur geti á síðari stigum fengið lögreglustjórasátt hnekkt án atbeina ríkissaksóknara, þó að hann geti ávallt neitað sök, neitað að gangast undir greiðslu sektar eða neitað að gangast undir tiltekna vararefsingu, telur nefndin rétt að kveða skýrt á um það í lögum að vararefsing skuli tilgreind í lögreglustjórasáttinni.
Tveir nefndarmenn voru fjarverandi við afgreiðslu þessa máls, Valgerður Sverrisdóttir og Kristján Pálsson, en aðrir nefndarmenn allshn. rita nöfn sín undir álitið.
