Vegáætlun 1998-2002

[15:37]

Frsm. minni hluta samgn. (Ásta R. Jóhannesdóttir):

Herra forseti. Ég mæli hér fyrir nál. frá minni hluta samgn. vegna vegáætlunar fyrir árin 1998--2002 á þskj. 1454, og þetta er 378. mál þingsins.

Minni hlutinn getur ekki fallist á vinnubrögð meiri hlutans við undirbúning og afgreiðslu þessa máls. Fjölmörg brýn verkefni eru undanskilin og jafnræðis ekki gætt á milli landshluta.

Að þessu sinni eru tvær áætlanir til afgreiðslu samhliða, þ.e. tillaga um vegáætlun fyrir árin 1998--2002 og tillaga um langtímaáætlun í vegagerð 1999--2010. Vegáætlunin tekur til fyrsta tímabils langtímaáætlunarinnar auk ársins 1998. Eðli málsins samkvæmt er skörun á tillögunum á fyrsta tímabili langtímaáætlunarinnar. Gagnrýni minni hlutans á því jöfnum höndum við um vegáætlun og langtímaáætlun.

Skilgreind eru ný markmið við skiptingu fjármuna til vegaframkvæmda og eru stærstu markmiðin þar að ljúka hringveginum með bundnu slitlagi og vegum af honum til þéttbýlisstaða með fleiri en 200 íbúa. Þrátt fyrir fögur markmið og nýjar skilgreiningar er ljóst að ríkisstjórnin setur þau einungis fram sem fögur fyrirheit því að markmiðin eru þverbrotin strax í upphafi. Má í því sambandi nefna að til stóð að færa hluta af hringveginum á Austurlandi í sparnaðarskyni en við meðferð málsins var fallið frá því og ákveðið að bundið slitlag yrði lagt á núverandi hringveg í samræmi við markmið áætlunarinnar. Hins vegar er ekki gert ráð fyrir að fjármagn renni til þessara slitlagsframkvæmda á tímabili áætlunarinnar og óvíst hvort af þeim verði nokkurn tíma. Þá má benda á að hróplegt misvægi er í því eftir kjördæmum hversu mikið er dregið úr hófi fram eða skilið eftir ógert til að fullnægja nýjum markmiðum áætlunarinnar. Austfirðir og norðausturhorn landsins verða þar verst úti.

Sveitarfélögin á höfuðborgarsvæðinu gerðu tillögu um framkvæmdir við þjóðvegi á svæðinu fyrir u.þ.b. 1.400 millj. kr. á ári. Samgönguáætlunin gerir ráð fyrir 639 millj. kr. á þessu ári til svæðisins, 865 millj. kr. á næsta ári 1999, 1.050 millj. kr. árið 2000 og 1.070 millj. kr. árin 2001 og 2002. Þá er ljóst að aðeins brot af þeim framkvæmdum sem eru nauðsynlegar á höfuðborgarsvæðinu kemst til framkvæmda. Þetta mun bitna mjög á nauðsynlegum endurbótum á fjölförnum stöðum þar sem umferðartafir eru nú verulegar, t.d. á Vesturlandsvegi um Mosfellsbæ og inn í Reykjavík. Áform um Sundabraut og fjármögnun hennar eru óljós í áætluninni og fé til undirbúnings verksins af skornum skammti, sem auk þess dreifist á allt of langan tíma.

Nauðsynlegt hefði verið að tryggja í þessari vegáætlun undirbúning og framkvæmd við gerð Sundabrautar, auk nauðsynlegra endurbóta á fjölförnustu stöðum í gatnakerfi höfuðborgarsvæðisins. Það er áhyggjuefni ef dráttur á þessum framkvæmdum verður til að auka slysahættu í umferðinni og valda enn meiri umferðartöfum á fjölförnum leiðum en nú er.

Minni hlutinn vill einnig vekja athygli á því að eitt af allra brýnustu verkefnum í vegamálum er að tengja betur þéttbýlisstaði á landsbyggðinni til að stækka atvinnusvæði og þétta dreifðar byggðir landsins. Þessum verkefnum er lítt sinnt í þeim áætlunum sem liggja fyrir. Sem dæmi má nefna að brýnt er að mynda samfellt atvinnusvæði frá Seyðisfirði til Fáskrúðsfjarðar með góðri tengingu við Egilsstaði. Það sama gildir um tengingu Siglufjarðar, Ólafsfjarðar og Dalvíkur. Á Vestfjörðum má benda á að nauðsynlegt er að tengja saman norðurfirðina og suðurfirðina. Minni hlutinn gagnrýnir harðlega að þessum vegtengingum sé ekki sinnt.

Minni hlutinn gerir þrátt fyrir framangreint ekki athugasemdir við skiptingu fjármuna til einstakra verkefna, að öðru leyti en því sem fyrr greinir, enda hafa kjördæmahópar þingmanna fjallað um það mál og náð um það samkomulagi. Í því ljósi munu undirritaðir nefndarmenn greiða þingsályktunartillögunni um skiptingu fjármuna á einstök verkefni atkvæði sitt en vísa að öðru leyti allri ábyrgð á hendur meiri hluta þingsins.

Undir þetta nál. rita hv. þm. Ásta R. Jóhannesdóttir, Guðmundur Árni Stefánsson og Ragnar Arnalds.

Herra forseti. Ég mun einnig mæla hér fyrir nál. minni hluta samgn. um þáltill. um langtímaáætlun í vegagerð. Hún er á þskj. 1455 og er það 379. mál þingsins.

Í fyrsta skipti er nú til afgreiðslu langtímaáætlun í vegagerð. Slík vinnubrögð væru mjög til fyrirmyndar ef hægt væri að treysta því að ríkisstjórnin tæki fullt mark á sínum áætlunum. Minni hlutinn hefur hins vegar horft upp á það ítrekað að fé til vegamála sé skorið niður og grundvelli vegáætlunar raskað. Markaðar tekjur Vegasjóðs hafa í stríðum straumum runnið beint í ríkissjóð en ekki til vegagerðar. Þegar ríkisstjórnin hefur ekki einu sinni virt áætlanir í vegamálum til fjögurra ára hefur minni hlutinn enga ástæðu til að ætla að langtímaáætlun til tólf ára komi til með að standast. Langtímaáætlunin er einungis óskalisti, jafnvel vinsældalisti, til að afla mönnum fylgis, enda skammt í kosningar. Í því sambandi má benda á að ekki er víst að næsta ríkisstjórn fallist á óskalistann og setji önnur mál í forgang þegar þar að kemur.

Þá gagnrýnir minni hlutinn að ekki sé gert ráð fyrir meiri sveigjanleika í áætluninni. Henni er ætlað að taka til vegaframkvæmda næstu tólf árin og á þeim tíma kann margt að breytast. Í sundurliðunum á áætluninni sem fram koma í breytingartillögum meiri hlutans er ekki gert ráð fyrir þessu svigrúmi. Til að nefna dæmi bendir minni hlutinn á að eðlilegra hefði verið að tala um vegtengingu milli Ólafsfjarðar og Siglufjarðar í stað þess að tala um vegagerð á Lágheiði. Í nefndaráliti meiri hlutans er þess getið að eftir sé ,,skoðun allra mögulegra lausna á svæðinu, þar með talið gerð jarðganga sem stytta mundu leiðina mikið og bjóða upp á öruggara samband en vegur um Lágheiði getur gert``. Því er það harla undarlegt að meiri hlutinn skuli ekki fást til að halda öllum möguleikum opnum með breyttu orðalagi. Í plaggi eins og langtímaáætlun í vegagerð er ekki hægt að binda sig við eina aðferð í vegagerð á ákveðnum leiðum þar sem fleiri möguleikar koma til greina. Þeir verða að vera opnir svo unnt sé að skoða alla möguleika þegar kemur að ákvörðun.

Gagnrýni minni hlutans sem fram kemur í nefndaráliti um tillögu til þingsályktunar um vegaáætlun fyrir árin 1998--2002 eiga einnig við um áætlun þessa að breyttu breytanda.

Minni hlutinn leggst ekki gegn samþykkt tillögunnar vegna þess að þrátt fyrir allt er hún ákveðið framfaraspor. Minni hlutinn ítrekar hins vegar gagnrýni sína á vinnubrögð við undirbúning hennar og munu nefndarmenn ef þeir telja ástæðu til gera athugasemdir við þessa umræðu málsins.

Undir þetta nál. rita hv. þm. Guðmundur Árni Stefánsson og Ragnar Arnalds, ásamt þeirri sem hér stendur.