Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect. Ferill 382. máls.
128. löggjafarþing 2002–2003.
Þskj. 435 — 382. mál.
um breyting á þjóðminjalögum, nr. 107/2001.
Til byggðasafna teljast samkvæmt lögum þessum önnur söfn en Þjóðminjasafn Íslands sem sett hafa verið á stofn í þeim tilgangi sem segir í 5. gr., falla undir skilgreiningu á söfnum skv. 4. gr. safnalaga, nr. 106/2001, og uppfylla skilyrði um rekstrarstyrki safna skv. 3. mgr. 10. gr. sömu laga.
a. Í stað orðanna „Fornleifavernd ríkisins“ í 1. málsl. 4. mgr. kemur: safnið.
b. Orðin „í samráði við Fornleifavernd ríkisins“ í 2. málsl. 4. mgr. falla brott.
Landinu er skipt í minjasvæði eftir ákvæðum í reglugerð sem menntamálaráðherra setur. Í Reykjavík fer borgarminjavörður með minjavörslu. Þjóðminjavörður ræður aðra minjaverði er hafa umsjón með minjasvæðum. Þeir eru starfsmenn Þjóðminjasafns Íslands. Minjaverðir skulu sinna verkefnum er varða þjóðminjavörsluna í heild, þ.m.t. fornminjum og húsafriðun. Um störf þeirra skal nánar kveðið á í reglugerð.
Minjaverðir skulu hafa háskólamenntun og þekkingu á menningarsögu. Þjóðminjaverði er heimilt með sérstökum samningi að fela forstöðumanni byggðasafns að gegna hlutverki minjavarðar á viðkomandi minjasvæði.
Þjóðminjaverði er heimilt að stofna minjaráð á hverju minjasvæði. Minjaráð skulu skipuð forstöðumönnum allra viðurkenndra byggðasafna á svæðinu ásamt minjaverði. Hlutverk þess er að fjalla um menningarminjar og varðveislu þeirra.
a. Orðin „að höfðu samráði við Náttúruvernd ríkisins“ í 3. málsl. falla brott.
b. Við bætist nýr málsliður sem orðast svo: Haft skal samráð við Umhverfisstofnun þegar einnig er um náttúruminjar að ræða.
a. Á eftir orðinu „fornleifar“ í 3. málsl. kemur: sem áður voru ókunnar.
b. Við bætist nýr málsliður sem orðast svo: Rannsóknir samkvæmt ákvæði þessu eru neyðarrannsóknir, gerðar á kostnað Fornleifaverndar ríkisins sem ber jafnframt ábyrgð á þeim en getur þó falið öðrum framkvæmd þeirra.
a. Á eftir orðinu „vegagerðar“ í 1. málsl. 1. mgr. kemur: virkjanaframkvæmda, flugvallargerðar, hafnar- eða dýpkunarframkvæmda.
b. Á eftir orðinu „vegagerð“ í 4. málsl. 1. mgr. kemur: hafnar- og dýpkunarframkvæmdir, framræslu.
c. Í stað orðanna „fornleifafundi“ og „fundarins“ í 2. mgr. kemur: fornleifum, og: þeirra.
a. Við 1. mgr. bætist nýr málsliður sem orðast svo: Til fornleifarannsókna telst annars vegar fornleifauppgröftur og hins vegar fornleifaskráning.
b. Í stað orðsins „fornleifarannsókn“ í 2. mgr. kemur: fornleifauppgreftri.
a. Í stað orðsins „forngripum“ kemur: fornminjum.
b. Í stað orðsins „þjóðminjavarðar“ kemur: Fornleifaverndar ríkisins.
a. 1. málsl. 1. mgr. orðast svo: Þjóðminjavörður ákveður friðlýsingu og varðveislu kirkjugripa sem varðveittir eru í kirkjum landsins og hann telur friðunarverða vegna sögulegs eða listræns gildis þeirra.
b. Í stað orðanna „forstöðumanns Fornleifaverndar ríkisins“ í 2. mgr. kemur: þjóðminjavarðar.
Eftir gildistöku þjóðminjalaga, nr. 107/2001, hefur í framkvæmd komið fram þörf á að gera nokkrar breytingar á lögunum, m.a. til að skerpa á verkaskiptingu milli Þjóðminjasafns Íslands og Fornleifaverndar ríkisins. Nauðsynlegt er talið að skýrari skil verði sett milli hlutverks Fornleifaverndar ríkisins sem stjórnsýslustofnunar sem veitir leyfi og hefur eftirlit með fornleifarannsóknum og hlutverks Þjóðminjasafns Íslands sem höfuðsafns á sviði minjavörslu í landinu. Breytingum þeim sem lagðar eru til í frumvarpi þessu er ætlað að koma til móts við þessi sjónarmið. Jafnframt hefur komið fram óánægja á landsbyggðinni með stöðu minjavarða samkvæmt þjóðminjalögum og því er lögð til sérstök breyting á stöðu og hlutverki þeirra í frumvarpinu. Þá er lagt til að ákvæði um neyðarrannsóknir verði gert skýrara auk annarra breytinga sem nánar er gerð grein fyrir í athugasemdum við einstakar greinar frumvarpsins.
Fylgiskjal.
Fjármálaráðuneyti,
fjárlagaskrifstofa:
Helstu breytingar eru annars vegar þær að Þjóðminjasafn Íslands tekur aftur við ýmsum verkefnum sem voru færð til Fornleifaverndar ríkisins með gildandi þjóðminjalögum. Þar munar mestu um störf minjavarða. Þá breytist starfssvið minjavarða aftur í fyrra horf. Að mati fjármálaráðuneytis mun þetta ekki að hafa áhrif á útgjöld ríkisins verði núverandi minjavörðum boðið sams konar starf hjá Þjóðminjasafninu og þeir hafa gegnt hjá Fornleifaverndinni. Gert er ráð fyrir að fjárveitingar færist samhliða verkefnum sem flytjast milli stofnana.
Hins vegar er lögð til sú breyting að Fornleifavernd ríkisins standi straum af og greiði kostnað við neyðarrannsóknir sem fram þurfa að fara þegar áður ókunnar fornminjar koma í ljós þegar unnið er við verklegar framkvæmir. Samkvæmt athugasemdum við frumvarpið er gert ráð fyrir að sett verði í reglugerð ákvæði um samráð Fornleifaverndar við menntamálaráðuneytið um umfang neyðarrannsókna. Við gerð þessarar umsagnar eru ekki fyrir hendi forsendur til að áætla hversu oft neyðarrannsóknir koma til með að fara fram og hvert umfang þeirra verður. Í umsögn þessari er reiknað með að rekstrarútgjöld ríkisins aukist um allt að 1 m.kr. á ári og að Fornleifavernd ríkisins skipuleggi starf sitt þannig að nægt svigrúm sé til að mæta kostnaði við fyrstu aðgerðir.
128. löggjafarþing 2002–2003.
Þskj. 435 — 382. mál.
Frumvarp til laga
um breyting á þjóðminjalögum, nr. 107/2001.
(Lagt fyrir Alþingi á 128. löggjafarþingi 2002–2003.)
1. gr.
Í stað orðsins „fornleifanefnd“ í 2. málsl. 2. gr. laganna kemur: húsafriðunarnefnd ríkisins.2. gr.
Til byggðasafna teljast samkvæmt lögum þessum önnur söfn en Þjóðminjasafn Íslands sem sett hafa verið á stofn í þeim tilgangi sem segir í 5. gr., falla undir skilgreiningu á söfnum skv. 4. gr. safnalaga, nr. 106/2001, og uppfylla skilyrði um rekstrarstyrki safna skv. 3. mgr. 10. gr. sömu laga.
3. gr.
a. Í stað orðanna „Fornleifavernd ríkisins“ í 1. málsl. 4. mgr. kemur: safnið.
b. Orðin „í samráði við Fornleifavernd ríkisins“ í 2. málsl. 4. mgr. falla brott.
4. gr.
Landinu er skipt í minjasvæði eftir ákvæðum í reglugerð sem menntamálaráðherra setur. Í Reykjavík fer borgarminjavörður með minjavörslu. Þjóðminjavörður ræður aðra minjaverði er hafa umsjón með minjasvæðum. Þeir eru starfsmenn Þjóðminjasafns Íslands. Minjaverðir skulu sinna verkefnum er varða þjóðminjavörsluna í heild, þ.m.t. fornminjum og húsafriðun. Um störf þeirra skal nánar kveðið á í reglugerð.
Minjaverðir skulu hafa háskólamenntun og þekkingu á menningarsögu. Þjóðminjaverði er heimilt með sérstökum samningi að fela forstöðumanni byggðasafns að gegna hlutverki minjavarðar á viðkomandi minjasvæði.
Þjóðminjaverði er heimilt að stofna minjaráð á hverju minjasvæði. Minjaráð skulu skipuð forstöðumönnum allra viðurkenndra byggðasafna á svæðinu ásamt minjaverði. Hlutverk þess er að fjalla um menningarminjar og varðveislu þeirra.
5. gr.
6. gr.
a. Orðin „að höfðu samráði við Náttúruvernd ríkisins“ í 3. málsl. falla brott.
b. Við bætist nýr málsliður sem orðast svo: Haft skal samráð við Umhverfisstofnun þegar einnig er um náttúruminjar að ræða.
7. gr.
a. Á eftir orðinu „fornleifar“ í 3. málsl. kemur: sem áður voru ókunnar.
b. Við bætist nýr málsliður sem orðast svo: Rannsóknir samkvæmt ákvæði þessu eru neyðarrannsóknir, gerðar á kostnað Fornleifaverndar ríkisins sem ber jafnframt ábyrgð á þeim en getur þó falið öðrum framkvæmd þeirra.
8. gr.
a. Á eftir orðinu „vegagerðar“ í 1. málsl. 1. mgr. kemur: virkjanaframkvæmda, flugvallargerðar, hafnar- eða dýpkunarframkvæmda.
b. Á eftir orðinu „vegagerð“ í 4. málsl. 1. mgr. kemur: hafnar- og dýpkunarframkvæmdir, framræslu.
c. Í stað orðanna „fornleifafundi“ og „fundarins“ í 2. mgr. kemur: fornleifum, og: þeirra.
9. gr.
a. Við 1. mgr. bætist nýr málsliður sem orðast svo: Til fornleifarannsókna telst annars vegar fornleifauppgröftur og hins vegar fornleifaskráning.
b. Í stað orðsins „fornleifarannsókn“ í 2. mgr. kemur: fornleifauppgreftri.
10. gr.
a. Í stað orðsins „forngripum“ kemur: fornminjum.
b. Í stað orðsins „þjóðminjavarðar“ kemur: Fornleifaverndar ríkisins.
11. gr.
a. 1. málsl. 1. mgr. orðast svo: Þjóðminjavörður ákveður friðlýsingu og varðveislu kirkjugripa sem varðveittir eru í kirkjum landsins og hann telur friðunarverða vegna sögulegs eða listræns gildis þeirra.
b. Í stað orðanna „forstöðumanns Fornleifaverndar ríkisins“ í 2. mgr. kemur: þjóðminjavarðar.
12. gr.
13. gr.
14. gr.
15. gr.
Athugasemdir við lagafrumvarp þetta.
Eftir gildistöku þjóðminjalaga, nr. 107/2001, hefur í framkvæmd komið fram þörf á að gera nokkrar breytingar á lögunum, m.a. til að skerpa á verkaskiptingu milli Þjóðminjasafns Íslands og Fornleifaverndar ríkisins. Nauðsynlegt er talið að skýrari skil verði sett milli hlutverks Fornleifaverndar ríkisins sem stjórnsýslustofnunar sem veitir leyfi og hefur eftirlit með fornleifarannsóknum og hlutverks Þjóðminjasafns Íslands sem höfuðsafns á sviði minjavörslu í landinu. Breytingum þeim sem lagðar eru til í frumvarpi þessu er ætlað að koma til móts við þessi sjónarmið. Jafnframt hefur komið fram óánægja á landsbyggðinni með stöðu minjavarða samkvæmt þjóðminjalögum og því er lögð til sérstök breyting á stöðu og hlutverki þeirra í frumvarpinu. Þá er lagt til að ákvæði um neyðarrannsóknir verði gert skýrara auk annarra breytinga sem nánar er gerð grein fyrir í athugasemdum við einstakar greinar frumvarpsins.
Athugasemdir við einstakar greinar frumvarpsins.
Um 1. gr.
Um 2. gr.
Um 3. gr.
Um 4. gr.
Um 5. gr.
Um 6. gr.
Um 7. gr.
Um 8. gr.
Um 9. gr.
Um 10. gr.
Um 11.–14. gr.
Um 15. gr.
Fylgiskjal.
Fjármálaráðuneyti,
fjárlagaskrifstofa:
Umsögn um frumvarp til laga um breytingu á þjóðminjalögum, nr. 107/2001.
Helstu breytingar eru annars vegar þær að Þjóðminjasafn Íslands tekur aftur við ýmsum verkefnum sem voru færð til Fornleifaverndar ríkisins með gildandi þjóðminjalögum. Þar munar mestu um störf minjavarða. Þá breytist starfssvið minjavarða aftur í fyrra horf. Að mati fjármálaráðuneytis mun þetta ekki að hafa áhrif á útgjöld ríkisins verði núverandi minjavörðum boðið sams konar starf hjá Þjóðminjasafninu og þeir hafa gegnt hjá Fornleifaverndinni. Gert er ráð fyrir að fjárveitingar færist samhliða verkefnum sem flytjast milli stofnana.
Hins vegar er lögð til sú breyting að Fornleifavernd ríkisins standi straum af og greiði kostnað við neyðarrannsóknir sem fram þurfa að fara þegar áður ókunnar fornminjar koma í ljós þegar unnið er við verklegar framkvæmir. Samkvæmt athugasemdum við frumvarpið er gert ráð fyrir að sett verði í reglugerð ákvæði um samráð Fornleifaverndar við menntamálaráðuneytið um umfang neyðarrannsókna. Við gerð þessarar umsagnar eru ekki fyrir hendi forsendur til að áætla hversu oft neyðarrannsóknir koma til með að fara fram og hvert umfang þeirra verður. Í umsögn þessari er reiknað með að rekstrarútgjöld ríkisins aukist um allt að 1 m.kr. á ári og að Fornleifavernd ríkisins skipuleggi starf sitt þannig að nægt svigrúm sé til að mæta kostnaði við fyrstu aðgerðir.