Ferill 116. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect.
151. löggjafarþing 2020–2021.
Þingskjal 117 — 116. mál.
Tillaga til þingsályktunar
um launasjóð íslensks afreksíþróttafólks.
Flm.: Helga Vala Helgadóttir, Albertína Friðbjörg Elíasdóttir, Ágúst Ólafur Ágústsson, Guðjón S. Brjánsson, Guðmundur Andri Thorsson, Logi Einarsson, Oddný G. Harðardóttir.
Alþingi ályktar að fela mennta- og menningarmálaráðherra í samráði við fjármála- og efnahagsráðherra að leggja fram frumvarp til laga um launasjóð fyrir afreksíþróttafólk í einstaklings- og hópíþróttum. Tilgangur sjóðsins verði að auka fjárhagslegt öryggi afreksíþróttafólks og auka möguleika þess á að helga sig íþróttaiðkun sinni. Ráðherra leggi frumvarpið fram eigi síðar en á 152. löggjafarþingi.
Greinargerð.
Tilgangur launasjóðsins yrði að skapa afreksíþróttafólki í landinu fjárhagslegan grundvöll til iðkunar á íþrótt sinni. Horfa mætti til launasjóðs stórmeistara í skák og launasjóða listamanna, þar sem starfslaun eru greidd umsækjendum að ákveðnum skilyrðum uppfylltum. Með því að greiða afreksíþróttafólki starfslaun aukast réttindi þess og öryggi. Mikilvægt er að við undirbúning og útfærslu starfslaunasjóðs afreksíþróttafólks verði unnið náið með Íþrótta- og Ólympíusambandi Íslands og sveitarfélögunum.
Árangur íþróttafólks okkar hefur vakið athygli um heim allan. Við eigum afreksfólk í fjölmörgum íþróttagreinum sem hefur aukið hróður Íslands á Ólympíuleikum, heimsmeistaramótum og Evrópumótum. Flutningsmenn tillögunnar telja að tímabært sé að stjórnvöld styðji betur við íslenskt íþróttafólk, fyrirmyndir æsku landsins hvort tveggja í einstaklings- sem og hópíþróttum.
Afreksíþróttafólk á Íslandi gaf frá sér yfirlýsingu varðandi kjör sín í desember 2019. Þar segir: „Eftir íþróttaferilinn stendur margt íslenskt afreksíþróttafólk uppi með skuldir á bakinu og réttindalaust. Afreksíþróttafólk hefur ekki lífeyrisréttindi, stéttarfélagsaðild, atvinnuleysisbætur, aðgengi að sjúkra- og starfsmenntasjóði, né réttindi til fæðingarorlofs svo eitthvað sé nefnt.“ Í skýrslu vinnuhóps frá 2017 um endurskoðun á reglum afrekssjóðs ÍSÍ er t.d. fjallað um mikilvægi þess að afreksíþróttafólk geti einbeitt sér að æfingum og keppni samhliða því að njóta lágmarkstekna vegna framfærslu og nauðsynlegra útgjalda: „Bjóða þarf upp á beina styrki til íþróttamanna í formi mánaðarlegra „framfærslustyrkja“ þar sem íþróttamaðurinn hefur fullan ráðstöfunarrétt á tekjunum.“ Af þessum orðum má glöggt sjá að þeir styrkir sem afreksíþróttafólki hefur staðið til boða hafa iðulega verið notaðir í beinan kostnað íþróttafólksins vegna þátttöku á alþjóðlegum mótum erlendis en ekki framfærslu á æfingatíma.
Afreksíþróttafólk á þess kost að sækja um styrki frá afrekssjóði ÍSÍ en meginhlutverk afrekssjóðsins við uppbyggingu afreksíþrótta á Íslandi er að styðja sérsambönd fjárhagslega og með því íslenskt afreksíþróttafólk við að ná árangri í alþjóðlegri keppni. Þessir styrkir til afreksíþróttafólks eru eini opinberi stuðningurinn sem það hefur kost á að nýta sér til þess að fjármagna keppnis- og æfingaferðir en fjárhæðir eru af þeim toga að lítið stendur eftir þegar beinn kostnaður hefur verið greiddur. Slíkir styrkir eru ekki skilgreindir sem laun og því setur formið, sem og fjárhæðir styrkja, afreksíþróttafólk í erfiða stöðu og leiðir oftar en ekki til þess að það þarf að sinna launuðum störfum meðfram æfingum til að fjármagna sig á meðan keppinautar þeirra erlendis geta helgað sig íþrótt sinni. Þar með stendur íslenskt afreksíþróttafólk ekki jafnfætis þeim sem eru helstu keppinautar þeirra á heimsvísu.
Við framlagningu þingsályktunartillögunnar á 150. löggjafarþingi bárust umsagnir frá íþróttasamböndum sem allar voru mjög jákvæðar. Mikilvægi málsins hefur aukist eftir að kórónuveirufaraldurinn skall á. Alþingi barst hvatning frá íþróttafólki undir lok síðasta þings um að tillagan næði fram að ganga. Öllum stórmótum hafi verið frestað og því væri staða afreksíþróttafólks sem stæði nú í undirbúningi vegna stórmóta enn verri en áður þar sem heilt ár bættist nú við án tekna vegna undirbúnings. Einnig kom fram að margt íþróttafólk hafi nú þegar átt erfitt með að fjármagna undanfarin ár frá síðasta stórmóti. Við það bætist að færri styrkir frá fyrirtækjum eru til skiptanna sökum bágrar efnahagsstöðu í kjölfar kórónuveirufaraldursins.
Afreksíþróttafólk hefur margoft bent á að það sé erfitt að keppa á heimsmælikvarða án launa og réttinda. Með tillögunni er ætlun flutningsfólks að bregðast við þessari stöðu og styðja við afreksíþróttafólk svo að það standi jafnfætis keppinautum sínum á erlendri grundu.
