Ferill 827. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect.
153. löggjafarþing 2022–2023.
Þingskjal 1445 — 827. mál.
Svar
utanríkisráðherra við fyrirspurn frá Andrési Inga Jónssyni um viðveru erlends herliðs.
1. Hversu mikil var viðvera erlends herliðs á Íslandi á árunum 2017–2022? Þess er óskað að fram komi tímasetning og lengd viðveru hvers hóps, upprunaríki, fjöldi liðsmanna og tilefni viðveru.
Í töflunum hér að neðan er yfirlit yfir viðveru erlends herliðs á Íslandi á árunum 2017– 2022 ásamt upplýsingum um tímasetningar, upprunaríki, fjölda liðsmanna og tilefni viðveru.
| 2022 | Hópur | Fjöldi (meðaltal) | Tímabil | Tilefni |
| Bandaríski sjóherinn (P8) | 171 | 1. jan. – 31. des. | Kafbátaeftirlit | |
| Bandaríski sjóherinn (MTOC) | 19 | 1. jan. – 31. des. | Kafbátaeftirlit | |
| Kanadíski flugherinn | 30 | 26. jan. – 17. mars | Kafbátaeftirlit | |
| Portúgalski flugherinn | 74 | 26. jan. – 14. apríl | Loftrýmisgæsla | |
| Þýskir, breskir og bandarískir liðsmenn | 115 | 23. mars – 19. apríl | Norður-Víkingur | |
| Ítalski flugherinn | 127 | 16. apríl – 7. júlí | Loftrýmisgæsla | |
| Danski flugherinn | 12 | 25. júlí – 30. ágúst | Viðgerð á þyrlu | |
| Sprengjusérfræðingar frá ýmsum bandalagsríkjum | 212 | 19. sept. – 14. okt. | Northern Challenge | |
| Kanadíski flugherinn | 35 | 30. sept. – 21. des. | Kafbátaeftirlit |
| 2021 | Hópur | Fjöldi (meðaltal) | Tímabil | Tilefni |
| Bandaríski sjóherinn (P8) | 54 | 1. jan. – 3. mars | Kafbátaeftirlit | |
| Bandaríski sjóherinn (MTOC) | 16 | 1. jan. – 31. des | Kafbátaeftirlit | |
| Kanadíski flugherinn | 26 | 1. jan. – 31. jan | Kafbátaeftirlit | |
| Norski flugherinn | 91 | 2. feb. – 5. apríl | Loftrýmisgæsla | |
| Bandaríski sjóherinn (P8) | 177 | 16. mars – 31. des. | Kafbátaeftirlit | |
| Franskir, þýskir og kanadískir liðsmenn | 46 | 20. júní – 5. ágúst | Dynamic Mongoose | |
| Bandaríski flugherinn | 102 | 3. júlí – 4. ágúst | Loftrýmisgæsla | |
| Pólski flugherinn | 101 | 5. ágúst – 5. okt. | Loftrýmisgæsla | |
| Bandaríski flugherinn | 120 | 12. ágúst – 26. sept. | B2 verkefni | |
| Danski flugherinn | 14 | 15. sept. – 18. okt. | Viðgerð á þyrlu | |
| Sprengju sérfræðingar frá fjölda þjóða | 156 | 9. okt. – 3. nóv. | Northern Challenge | |
| Kanadíski flugherinn | 40 | 13. nóv. – 24. des. | Kafbátaeftirlit |
| 2020 | Hópur | Fjöldi (meðaltal) | Tímabil | Tilefni |
| Bandaríski sjóherinn (P8) | 58 | 1. jan. – 18. jan. | Kafbátaeftirlit | |
| Bandaríski sjóherinn (MTOC) | 15 | 1. jan. – 31. des. | Kafbátaeftirlit | |
| Bandarískir og norskir liðsmenn | 45 | 22. jan. – 4. maí | Norður-Víkingur | |
| Kanadíski flugherinn | 22 | 27. jan. – 27. maí | Kafbátaeftirlit | |
| Norski flugherinn | 91 | 2. feb. – 3. apríl | Loftrýmisgæsla | |
| Bandaríski sjóherinn (P8) | 24 | 3. feb. – 7. feb. | Kafbátaeftirlit | |
| Bandaríski sjóherinn (P8) | 17 | 1. mars – 6. mars | Kafbátaeftirlit | |
| Ítalski flugherinn | 113 | 24. maí – 28. júlí | Loftrýmisgæsla | |
| Bandaríski sjóherinn (P8) | 105 | 8. júní – 24. nóv. | Kafbátaeftirlit | |
| Breskir, norskir og franskir liðsmenn | 34 | 26. júní – 20. júlí | Dynamic Mongoose | |
| Danski flugherinn | 10 | 1. júlí – 19. júlí | Viðgerð á þyrlu | |
| Sprengjusérfræðingar frá fjölda þjóða | 37 | 29. ágúst – 22. sept. | Northern Challenge | |
| Danski flugherinn | 10 | 22. sept. – 27. okt. | Viðgerð á þyrlu | |
| Bandaríski flugherinn | 167 | 1. okt. – 10. nóv. | Loftrýmisgæsla | |
| Kanadíski flugherinn | 46 | 17. okt. – 6. nóv. | Kafbátaeftirlit | |
| Bandaríski sjóherinn (P8) | 4 | 14. des. – 20. des. | Kafbátaeftirlit |
| 2019 | Hópur | Fjöldi (meðaltal) | Tímabil | Tilefni |
| Bandaríski sjóherinn (P8) | 57 | 28. jan. – 24. feb. | Kafbátaeftirlit | |
| Bandaríski sjóherinn (MTOC) | 7 | 3. feb. – 23. feb. | Kafbátaeftirlit | |
| Ítalski flugherinn | 107 | 1. mars – 18. apríl | Loftrýmisgæsla | |
| Bandaríski sjóherinn (MTOC) | 11 | 28. mars – 30. nóv. | Kafbátaeftirlit | |
| Bandaríski sjóherinn (P8) | 12 | 12. apríl – 15. júlí | Kafbátaeftirlit | |
| Bandaríski flugherinn | 105 | 21. júlí – 27. ágúst | Loftrýmisgæsla | |
| Bandaríski sjóherinn (P8) | 13 | 20. maí – 10. júní | Kafbátaeftirlit | |
| Sprengjusérfræðingar frá fjölda þjóða | 122 | 31. ágúst – 24. sept. | Northern Challenge | |
| Ítalski flugherinn | 139 | 23. sept. – 31. okt. | Loftrýmisgæsla | |
| Bandaríski sjóherinn (P8) | 54 | 20. okt. – 14. des. | Kafbátaeftirlit | |
| Breski flugherinn | 103 | 28. okt. – 17. des. | Loftrýmisgæsla |
| 2018 | Hópur | Fjöldi (meðaltal) | Tímabil | Tilefni |
| Bandaríski sjóherinn (MTOC) | 7 | 1. jan. – 16. feb. | Kafbátaeftirlit | |
| Danski flugherinn | 45 | 5. apríl – 2. maí | Loftrýmisgæsla | |
| Bandaríski sjóherinn (P8) | 91 | 17. júní – 12. júlí | Kafbátaeftirlit | |
| Bandaríski sjóherinn (MTOC) | 7 | 19. júní – 11. júlí | Kafbátaeftirlit | |
| Bandaríski flugherinn | 167 | 24. júlí – 3. sept. | Loftrýmisgæsla | |
| Bandaríski sjóherinn (MTOC) | 14 | 24. ágúst – 28. ágúst | Kafbátaeftirlit | |
| Ítalski flugherinn | 127 | 27. ágúst – 10. okt. | Loftrýmisgæsla | |
| Sprengjusérfræðingar frá fjölda þjóða | 140 | 16. sept. – 27. sept. | Northern Challenge | |
| Bandaríski sjóherinn (P8) | 29 | 14. okt. – 30. okt. | Kafbátaeftirlit |
| 2017 | Hópur | Fjöldi (meðaltal) | Tímabil | Tilefni |
| Ítalski flugherinn | 100 | 9. mars – 30. apríl | Loftrýmisgæsla | |
| Bandaríski sjóherinn (MTOC) | 11 | 19. apríl – 31. des. | Kafbátaeftirlit | |
| Bandaríski sjóherinn (P8) | 11 | 19. apríl – 31. des. | Kafbátaeftirlit | |
| Kanadíski flugherinn | 119 | 1. maí – 23. júní | Loftrýmisgæsla | |
| Breskir, bandarískir, franskir, kanadískir og þýskir liðsmenn | 140 | 18. júní – 9. júlí | Dynamic Mongoose | |
| Bandaríski sjóherinn (P8) | 9 | 1. júlí – 15. júlí | Kafbátaeftirlit | |
| Bandaríski flugherinn | 119 | 15. ágúst – 19. okt. | Loftrýmisgæsla | |
| Bandaríski sjóherinn (P8) | 54 | 21. ágúst – 17. des. | Kafbátaeftirlit | |
| Sprengjusérfræðingar frá fjölda þjóða | 139 | 23. sept. – 20. okt. | Northern Challenge |
2. Komu upp dagar á fyrrgreindu tímabili þar sem enginn liðsmaður erlends hers var staðsettur á landinu? Sé svo er þess óskað að fram komi hvaða daga það gerðist. Hafi það ekki gerst á tímabilinu er óskað upplýsinga um það hvenær háttaði síðast svo til að enginn liðsmaður erlends hers var á landinu.
Já, á árunum 2017–2022 komu upp um það bil 260 dagar þar sem enginn liðsmaður erlends hers var staðsettur á landinu. Síðast háttaði svo til 31. desember 2019.
| 2019 | Engin viðvera |
| 1. jan. – 27. jan. | |
| 18. des. – 31. des. | |
| 2018 | Engin viðvera |
| 17. feb. – 4. apríl | |
| 3. maí – 17. júní | |
| 30. okt. – 31. des. | |
| 2017 | Engin viðvera |
| 1. jan. – 8. mars |
3. Hvaða samráð hefur átt sér stað við íslensk stjórnvöld varðandi aukna viðveru erlends herliðs á tímabilinu? Hvaða efnislegu umræðu, og eftir atvikum afgreiðslu, hefur þróunin fengið innan ríkisstjórnar og Alþingis? Hversu miklar telur ráðuneytið að breytingar á viðveru herliðs þurfi að vera til að flokkast sem meiri háttar utanríkismál?
Íslensk stjórnvöld eiga náið og reglulegt samráð um þau verkefni sem erlend herlið sinna á og frá Íslandi. Stjórnvöld hafa fullt forræði yfir því hvaða liðsafli dvelur hér á hverjum tíma. Það er m.a. tilgreint í tvíhliða varnarsamningi Íslands og Bandaríkjanna frá árinu 1951 og síðari viðbótum við hann. Í ljósi umfangs viðveru liðsafla Bandaríkjanna er viðhaft a.m.k. vikulegt samráð við varnarmálafulltrúann í sendiráði Bandaríkjanna í Reykjavík.
Ytri aðstæður ákvarða að verulegu leyti umfang verkefna liðsafla og því getur verið mikill munur á stærð liðsafla milli tímabila, jafnvel milli daga. Eðlisbreyting á öryggisumhverfi í okkar heimshluta hefur kallað á aukna viðveru á Norður-Atlantshafi, þar á meðal á Íslandi. Ísland styður við viðveru og viðbúnað á svæðinu með því að veita gistiríkjaaðstöðu til bandalagsríkja sem er mikilvægt framlag Íslands til sameiginlegra varna Atlantshafsbandalagsins. Umræða um þróun öryggis- og varnarmála er reglulega á dagskrá ríkisstjórnar og utanríkismálanefndar. Þá koma fram greinargóðar upplýsingar um viðbúnað og viðveru í skýrslum utanríkisráðherra til Alþingis og í svörum við fyrirspurnum þingmanna.
4. Á hvaða mati byggir hin aukna viðvera? Á hvaða vettvangi fer matið fram af hálfu íslenskra stjórnvalda og hvaða greiningar liggja því til grundvallar?
Það er samdóma mat herstjórna Atlantshafsbandalagsins og bandalagsríkjanna að breytt öryggisástand í Evrópu kalli á aukinn viðbúnað, æfingar og aukið eftirlit, m.a. á Norður-Atlantshafi. Ísland tekur virkan þátt í starfsemi Atlantshafsbandalagsins þar sem umfangsmikil greiningarvinna og mat fer fram. Þá eiga stjórnvöld jafnframt í nánu og reglulegu samráði við stjórnvöld og hermálayfirvöld í einstökum aðildarríkjum, einna helst í Bandaríkjunum, þar að lútandi.
Alls fóru 35 vinnustundir í að taka þetta svar saman.
