29.04.1988
Neðri deild: 84. fundur, 110. löggjafarþing.
Sjá dálk 7079 í B-deild Alþingistíðinda. (5074)

455. mál, sparisjóðir

Dómsmálaráðherra (Jón Sigurðsson):

Hæstv. forseti. Ég mæli fyrir frv. til laga um breytingu á lögum nr. 87 4. júlí 1985, um sparisjóði. Frv. er flutt samhliða frv. til laga um breytingu á lögum um viðskiptabanka sem kom til umræðu í deildinni fyrir nokkrum dögum.

Breytingar þær sem lagðar eru til með frv. felast í fyrsta lagi í orðalagsbreytingum sem eru nauðsynlegar vegna gildistöku nýju sveitarstjórnarlaganna að því er varðar brottfall sýslunefnda. Í öðru lagi er að finna í frv. nákvæmari ákvæði varðandi reglur um fyrirgreiðslu sparisjóðanna við einstaka viðskiptavini sína. Í þriðja lagi fjallar frv. um starfsábyrgð stjórnenda til þess að girða fyrir hagsmunaárekstra. Og í fjórða og síðasta lagi er svo í frv. ákvæði sem varðar heimilt hlutfall fasteigna og búnaðar sparisjóðanna af eigin fé þeirra.

Ákvæði 1. og 2. gr. frv. eru, eins og ég nefndi í upphafi, til komin vegna þess að sýslunefndirnar verða lagðar niður um næstu áramót og sveitarstjórnir taka þá við þeirra verkum. Í gildandi lögum um sparisjóði eru ákvæði um sýslunefndir í 5. og 21. gr. laganna og er hér gerð tillaga um breytingar á þeim greinum.

Í samþykktum sparisjóðanna eru starfssvæði sjóðanna yfirleitt afmörkuð og skv. 21. gr. sparisjóðalaganna skal hluti stjórnarmanna kjörinn af viðkomandi bæjarstjórnum eða sýslunefndum. Breytingin sem tillagan sem hér er gerð felur í sér er sú að hlutaðeigandi sveitarstjórnir skulu hér eftir kjósa stjórnirnar, þ.e. sparisjóðsstjórnirnar, og fer það eftir starfssvæði hvort þar er um eina sveitarstjórn að ræða eða fleiri sem þá verða að koma sér saman um kjörið. Sparisjóðir verða í nokkrum tilfellum að breyta samþykktum sínum í samræmi við þetta. Þetta er ein breyting af mörgum sem urðu með samþykkt sveitarstjórnarlaganna nýju, að sýslunefndirnar hverfa úr stjórnsýslukerfi landsins.

Meginbreytingin í 3. gr. frv. er hins vegar sú að sparisjóðsstjórn sé skylt í almennum reglum sem hún setur um lánveitingar sparisjóðsins — en ekki einungis heimilt eins og nú er — að kveða á um hámark lána til einstakra lántakenda. Þá skulu reglurnar koma til endurskoðunar ekki sjaldnar en einu sinni á ári og skal Bankaeftirlitið láta í té álit sitt á þessum reglum. Gert er ráð fyrir sömu málsmeðferð hvað varðar ábyrgðir og tryggingar sem sparisjóðirnir kunna að veita. Á þennan hátt er talið að draga megi úr líkum á áföllum í rekstri sparisjóðanna og tryggja betur hag sjóðanna og þar með sparifjáreigenda.

Í 4. gr. frv. er lagt til að lögfestar verði reglur um það hvernig stjórnarmenn sparisjóðanna geti tekið þátt í ákvörðunum. Þar segir að stjórnarmenn í sparisjóðum skuli ekki taka þátt í meðferð máls hjá sparisjóðnum er varðar viðskipti þeirra sjálfra eða fyrirtækja sem þeir eiga hlut í eða sitja í stjórn fyrir, eru fyrirsvarsmenn fyrir eða eiga að öðru leyti verulegra hagsmuna að gæta. Sama gildir um þátttöku stjórnarmanna sparisjóðsins í meðferð máls sem varðar aðila sem eru þeim tengdir persónulega eða fjárhagslega. Það þykir rétt að gera í lögum strangar kröfur um svo mikilvægar stofnanir sem sparisjóðirnir geta verið þar sem hagsmunaárekstrar í slíkum málum geta oft haft þar alvarlegri afleiðingar en á ýmsum öðrum sviðum.

Í 5. gr. frv. eru eins og í 3. og 4. gr. tekin af öll tvímæli um það að bókfært virði fasteigna og búnaðar sem innlánsstofnanir nota til starfsemi sinnar megi ekki fara hækkandi í hlutfalli við eigið fé á fimm ára aðlögunartímabili 1986–1990 hafi það við gildistöku laganna verið hærra en mælt er fyrir í þessum lögum. Þó er gert ráð fyrir þeim möguleika að veita megi undanþágur í undantekningartilfellum.

Hæstv. forseti. Ég legg til að þessu frv. verði að lokinni umræðu vísað til hv. fjh.- og viðskn. og 2. umr.