staðgreiðsla opinberra gjalda og tryggingagjald.

Herra forseti. Ég mæli fyrir nefndaráliti minni hluta efnahags- og viðskiptanefndar. Þann minni hluta skipa sú sem hér stendur, fulltrúi Samfylkingarinnar í nefndinni. Frumvarpinu er ætlað að bregðast við skyndilegum og ófyrirséðum efnahagsvanda vegna Covid-19 heimsfaraldursins. Heimild er veitt fyrirtækjum að fresta helmingi greiðslna tryggingagjalds og staðgreiðslu skatta. Er mikilvægt að markmiðið með öllum þeim aðgerðum sem stjórnvöld grípa til verði að lágmarka efnahagslegan skaða sem faraldurinn hefur í för með sér og að samfélagið eigi möguleika á að rétta hratt úr kútnum þegar faraldurinn hefur gengið yfir.

Í þessu nefndaráliti nefnir fulltrúi Samfylkingarinnar í efnahags- og viðskiptanefnd nokkrar leiðir sem skoða ætti til minnka þann skaða sem heimilin og fyrirtækin í landinu verða fyrir á meðan heimsfaraldur og efnahagslægð varir. Við styðjum frumvarpið en viljum með nefndarálitinu leggja áherslu á að þessi aðgerð ein og sér dugar ekki. Það er mikilvægt að fleiri aðgerðir verði boðaðar útfærðar svo skýrt verði hvað tekur við.

Gjalddagi virðisaukaskatts er 5. apríl og minni hlutinn vill að skoðað verði að heimila einnig frestun á þeirri greiðslu.

Ásamt því að fresta greiðslu opinberra gjalda sem fyrirtæki eiga að standa skil á er mikilvægt að fyrirtæki fái atvinnuleysisbætur fyrir að halda fólki í hlutastörfum.

Bankar þurfa að sýna stöðunni skilning og veita sveigjanleika. Mikilvægt er að fyrirtæki verði ekki keyrð í þrot meðan faraldurinn gengur yfir. Bankarnir þurfa að hafa getu til að koma til móts við fyrirtæki, svo sem með skammtímalánum eða greiðslufresti.

Lágir vextir og aukin ríkisútgjöld til opinberra fjárfestinga munu einnig verða til þess að flýta viðsnúningi.

Samhliða því að stjórnvöld leiti leiða til að vinna gegn atvinnuleysi með aðgerðum sem létta fyrirtækjum stöðuna þarf að huga að fólki sem þrátt fyrir þær aðgerðir missa vinnuna. Minni hlutinn vill að þeim tilmælum verði beint til banka og lífeyrissjóða að veita atvinnulausum frest til að greiða vexti og afborganir af húsnæðislánum. Hugsanlega getur ríkið beitt eigendastefnu til að hafa áhrif á þá stöðu. Mikilvægt er einnig að skoða möguleika á því að lækka tímabundið yfirdráttarvexti. Þá þarf að auðvelda fólki að endurfjármagna húsnæðislán en slík aðgerð mun skila sér í lægri greiðslubyrði heimilanna.

Samstarf við sveitarfélög gæti einnig leitt til þess að fasteignagjöld verði lækkuð eða greiðslum frestað hjá fólki sem missir vinnuna.

Minni hlutinn telur afar brýnt að hækka atvinnuleysisbætur nú vegna þess að þær eru í sögulegu lágmarki miðað við lágmarkslaun. Einnig ætti að taka til skoðunar að hækka greiðslur Tryggingastofnunar í samræmi við lágmarkslaun. Dæmi eru um ríki sem hafa farið þá leið að hækka greiðslur til lífeyrisþega og atvinnulausra í niðursveiflu, m.a. til að auka eftirspurn í hagkerfinu.

Tryggja þarf fólki laun sem þarf eða hefur þurft að fara í sóttkví. Forsætisráðherra hefur boðað að lagt verði fram frumvarp í þá veru og slíka aðgerð styður minni hlutinn.

Á meðan faraldurinn gengur yfir verður fjölmennum viðburðum frestað. Tilkynningar um frestun árshátíða, tónleika og annarra skemmtana hafa verið margar og nú hefur samkomubann verið boðað. Starfsfólk í þeim geirum sem verða af tekjum vegna þessa er oft ekki í þeirri stöðu að ganga að sjúkrasjóðum eða öðrum sjóðum vísum. Sjálfstætt starfandi fólk á ýmsum sviðum missir viðurværi vegna minni eftirspurnar eða vegna veikinda eða einangrunar. Til að leysa þennan tímabundna vanda ætti að setja á stofn sjóð sem sækja mætti í til þess að tryggja afkomu þess hóps sem annars stendur berskjaldaður.

Mikilvægt er að meta áhrif aðgerða stjórnvalda á mismunandi hópa samfélagsins og greina áhrifin eftir kynjum. Konur eru fjölmennari en karlar í þjónustustörfum. Líklegt er að á næstunni muni einkaneysla dragast saman og störfum í þjónustugeiranum fækka samhliða. Fjölgun starfa í vegagerð og byggingariðnaði mun því ekki duga ein og sér.

Forseti. Það er nauðsynlegt að stjórnvöld fylgist með því hvort útflutningsfyrirtæki flytji gjaldeyrishagnað af viðskiptum sínum heim. Hugsanlega eykst hvati hjá þeim sem ekki treysta á krónuna til að flýja í aðra stöðugri gjaldmiðla. Slíkt gæti fellt krónuna hratt og orðið til áhlaups á hana með slæmum afleiðingum fyrir heimilin og samfélagið allt. Við slíkri hættu verða stjórnvöld að vera búin og tilbúin til að grípa til aðgerða.

Að lokum þetta. Við glímum ekki aðeins við afleiðingar Covid-19 á heilsu fólks og efnahag heldur glímum við einnig við niðursveiflu í hagkerfinu sem faraldurinn gæti gert enn dýpri.

Í þessari stöðu verðum við að verja velferðarkerfið, vinna gegn atvinnuleysi og styðja við atvinnulífið og rekstur heimila í landinu. Gæta þarf að því að enginn gleymist þegar aðgerðir stjórnvalda eru ákveðnar. Samráð við stjórnarandstöðuna á Alþingi, heildarsamtök á vinnumarkaði og við sveitarfélög er nauðsynlegt og grundvöllur góðs árangurs og sáttar.