fjáraukalög 2022.
Herra forseti. Ég mæli hér fyrir nefndaráliti um fjáraukalög fyrir árið 2022 vegna breytinga á skipan Stjórnarráðsins og fjárheimildum þar um í samræmi við forsetaúrskurð. Það kemur fram í nefndarálitinu að samhliða myndun nýrrar ríkisstjórnar var tilkynnt um breytingar á skipan Stjórnarráðsins og að gildi hafi tekið forsetaúrskurður þar sem gerðar voru breytingar á skiptingu stjórnarmálefna miðað við óbreytta skipan ráðuneyta. Það var gerð grein fyrir þeim breytingum í nefndaráliti meiri hluta fjárlaga fyrir 3. umr. fjárlaga fyrir árið 2022.
Með vísan til 2. gr. laga um Stjórnarráð Íslands þá ályktaði Alþingi að styðja fyrirhugaða breytingu á fjölda ráðuneyta og heitum þeirra með þingsályktun frá því í janúar síðastliðnum og í samræmi við þá afgreiðslu öðlaðist gildi forsetaúrskurður nr. 5/2022, um skiptingu Stjórnarráðs Íslands í ráðuneyti, þann 1. febrúar sl. Sama dag öðlaðist gildi nýr úrskurður um skiptingu stjórnarmálefna milli ráðuneyta og báðir úrskurðirnir fólu í sér talsvert miklar breytingar frá fyrri skipan.
Við flutning stjórnarmálefna milli ráðuneyta þarf að flytja fjárheimildir og starfsmenn milli ráðuneyta að því marki sem eðlilegt er talið, að teknu tilliti til umfangs verkefna og aðstæðna. Breytingarnar komu fram í tveimur skrefum, annars vegar í tillögum fyrir 3. umr. fjárlaga, eins og ég sagði hér áðan, og hins vegar í frumvarpi til fjáraukalaga sem ég nú mæli fyrir nefndaráliti um.
Markmiðið með þessum breytingum er að tryggja að Stjórnarráðið verði sem best til þess fallið að takast á við nýjar áskoranir sem er við að etja hverju sinni og ný og breytt verkefni í takt við þarfir hvers tíma. Ráðherrunum hefur fjölgað um einn og eru þeir nú 12 talsins og ráðuneytum fjölgað úr tíu í 12. Þar bætast við menningar- og viðskiptaráðuneyti og hins vegar háskóla-, iðnaðar- og nýsköpunarráðuneyti. Ráðuneytaheitum var mörgum hverjum breytt og finna má heiti þeirra hér í nefndarálitinu. Það er einnig birt umfang skipulagsbreytinganna í greinargerð með frumvarpinu og þar er að finna töflu sem einnig er hér í nefndarálitinu þar sem sýnt er fjárhagslegt umfang breytinganna. Samtals nema tilfærslur milli ráðuneytanna 133 milljörðum kr. og koma að langmestu leyti fram í frumvarpinu þegar tvö ný ráðuneyti eru mynduð. Umfang menningar- og viðskiptaráðuneytisins nemur samtals 28 millj. kr. Hið nýja ráðuneyti tekur við safnamálum og menningarstofnunum ásamt fjölmiðlum og málefnum ferðaþjónustunnar. Umfang háskóla-, iðnaðar- og nýsköpunarráðuneytis nemur samtals 85 milljörðum kr. Ráðuneytið fer með málefni háskólastigsins. Hluti af málefnasviðinu um nýsköpun, rannsóknir og þekkingarsetur færist einnig undir þetta ráðuneyti.
Við 2. umr. fjárlaga fyrir árið 2022 var gerð tillaga um 450 millj. kr. framlag vegna breyttrar skipunar Stjórnarráðsins. Á þeim tíma lá ekki fyrir endanlegt innra skipulag nýrra ráðuneyta, tilfærsla núverandi starfsmanna og breyttar starfsáherslur, m.a. í tengslum við stefnumál ríkisstjórnarinnar samkvæmt stjórnarsáttmála. Forsendur framlagsins miðuðust við kostnað við stofnun nýju ráðuneytanna tveggja. Þar var horft til launakostnaðar ráðuneytisstjóra, ritara, bílstjóra og þriggja starfsmanna og gert ráð fyrir öðrum rekstrarkostnaði, svo sem húsaleigu og einskiptiskostnaði ásamt fleiru. Nú liggja fyrir rekstraráætlanir fyrir þessi nýju ráðuneyti og gert er ráð fyrir að gjöldin nemi um 680 millj. kr. fyrir hvort ráðuneyti fyrir sig. Áætlað er að ársverk menningar- og viðskiptaráðuneytisins verði 36 talsins en 38 ársverk við háskóla-, iðnaðar- og nýsköpunarráðuneyti. Fjármögnun ráðuneytanna liggur fyrir og gert er ráð fyrir að samtals verði ríflega milljarður króna millifærður frá öðrum ráðuneytum en 383 milljónir millifærðar af áðurnefndri 450 millj. kr. fjárheimild. Að auki er 15 millj. kr. einskiptisheimild til hvors ráðuneytis um sig vegna kaupa á tækjum og búnaði. Það sem eftir stendur af 450 millj. kr. heimildinni verður eftir atvikum nýtt til að mæta óvissu um kostnað við breytta skipan ráðuneyta á árinu, t.d. vegna húsnæðisflutnings ráðuneyta.
Meiri hlutinn hefur hér nokkrar ábendingar og þar er fyrst til að telja að í greinargerðinni með frumvarpinu og með tillögunni til þingsályktunar sem fór fyrir stjórnskipunar- og eftirlitsnefnd kemur fram að markmiðið sé að stjórnsýslan sé árangursrík. Gera á ríkari kröfur um sveigjanleika og viðbragðsþrótt stjórnkerfisins. Samþætting málaflokka á einnig að aukast, m.a. með því að hafa orkumál og náttúruvernd í sama ráðuneyti, sem ég held að sé góð nálgun, enda er hún í takt við markmið um að kalla eftir jafnvægi milli nýtingar og verndar. Sama gildir um málefni ferðaþjónustunnar og skapandi greina innan ráðuneytis menningar- og viðskipta. Með sameiginlegri umgjörð þessarar mikilvægu atvinnugreina er þannig markmið að hámarka gagnkvæman ávinning og stuðla að sameiginlegum lausnum í þágu beggja greina. Til að ná þessum markmiðum um aukna skilvirkni vill meiri hlutinn benda á nauðsyn þess að fleiri verkefni flytjist frá einstökum ráðuneytum til þjónustumiðstöðvar Stjórnarráðsins, Umbru. Um þessar mundir felast verkefnin einkum í upplýsingatækniþjónustu, rekstri fasteigna, þar með talið ræstingu, og í rekstri þjónustuvers sem annast símsvörun og móttökuþjónustu, akstursþjónustu og öryggisgæslu fyrir ráðherra. Einnig hefur félagið sameiginlegan persónuverndarfulltrúa fyrir allt Stjórnarráðið.
Þessu til viðbótar er brýnt að bæta við verkþáttum til að koma í veg fyrir að fjölga þurfi stoðþjónustu hvers ráðuneytis. Þar mætti sérstaklega huga að samræmingu verkferla og að starfsfólki t.d. við skjalavörslu. Einnig telur meiri hlutinn að mannauðsdeild gæti verið sameiginleg með ráðuneytum sem og ýmis gæðamál og margvísleg önnur innri þjónusta, svo sem færsla bókhalds, umsjón með rekstrarvörum o.fl. Að auki gætu útgáfumál verið sameiginleg, svo sem frágangur á skýrslum, prófarkalestur og grafísk hönnun.
Um þessar mundir er fjárhagsbókhald ríkisins sundurliðað miðað við málefnasvið, málefnaflokka og stofnanir og aðra ríkisaðila sem aftur skiptast á deildir og einstök viðfangsefni. Sú endurskipulagning Stjórnarráðsins sem lögð er til í frumvarpinu gefur tækifæri til að breyta uppbyggingu og framsetningu fjárhagsupplýsinga til að draga fram gjöld og tekjur einstakra lykilverkefna. Megintilgangurinn er að samþætting málefnasviða og málaflokka í fjármálaáætlun og fjárlögum endurspeglist í uppbyggingu reikningshaldsins. Í samræmi við aðferðafræði um árangursmiðaða fjárlagagerð bendir meiri hlutinn á nauðsyn þess að reikningshaldið endurspegli kostnað við þau lykilverkefni sem vinna á til að ná þeim markmiðum sem koma fram í fjármálaáætlun hverju sinni. Jafnframt þarf reikningshaldið að styðja við mælikvarða sem settir eru til að meta hvernig miðar að ná fram markmiðum. Um þetta höfum við ítrekað rætt í fjárlaganefnd. Þau tímamót að tvö ný ráðuneyti verði til eru upplagt tækifæri til að endurskipuleggja reikningshald þeirra til að það falli betur að uppbyggingu markmiða, verkefna og mælikvarða fyrir einstök málefnasvið og málefnaflokka.
Við gerum hér breytingartillögu. Við breytta skipan Stjórnarráðsins fluttust húsnæðis- og skipulagsmál frá félags- og vinnumarkaðsráðuneyti og umhverfis-, orku- og loftslagsráðuneyti til innviðaráðuneytisins. Húsnæðis- og mannvirkjastofnun heyrði áður undir málaflokk 32.40 og Skipulagsstofnun heyrði undir málaflokk 17.50. Í frumvarpinu eru þessar tvær stofnanir fluttar tímabundið undir stjórnsýslu innviðaráðuneytisins í málaflokki 11.30 sem heyrir undir málefnasvið 11, Samgöngur og fjarskipti. Við nánari yfirferð fjármála- og efnahagsráðuneytisins þótti fara betur á því að þessar stofnanir féllu undir málefnasvið 31. Var heiti þess sviðs breytt til að endurspegla betur starfsemi þess. Þessi breyting er einnig í betra samræmi við alþjóðlegan flokkurnarstaðal sem Hagstofa Íslands notar, svokallaða COFOG-flokkun, sem inniheldur einnig málaflokkinn Húsnæðis- og skipulagsmál. Að auki eru skipulagsmál sveitarfélaga sem eru á málaflokki 08.10 í fjárlögum flutt á málaflokk 31.20. Meiri hlutinn tekur undir þessar tillögur og leggur til að frumvarpið verði samþykkt með breytingu sem tilgreind er í nefndaráliti meiri hlutans.
Að þessu sögðu, virðulegi forseti, legg ég til að málið verði samþykkt. Undir þetta ritar sú sem hér stendur, hv. þingmenn Haraldur Benediktsson, Helgi Héðinsson, Bryndís Haraldsdóttir, Stefán Vagn Stefánsson og Vilhjálmur Árnason.
