30.10.1953
Efri deild: 12. fundur, 73. löggjafarþing.
Sjá dálk 1319 í B-deild Alþingistíðinda. (1451)

78. mál, sala jarða í opinberri eigu

Flm. (Karl Kristjánsson):

Herra forseti. Þetta litla frv. ætti ekki að þurfa að valda mikilli fyrirhöfn eða ágreiningi. Það inniheldur ekkert vafamál, hvað þá vandamál að mínu áliti.

Flateyjardalsheiði í Suður-Þingeyjarsýslu liggur á milli Fnjóskadals að sunnan og Flateyjardals að norðan, en að austan eru Kinnarfjöll og Náttfaraviknafjöll, en að vestan Leirdalshnjúkar. Á þessari heiði voru fyrrum nokkur kotbýli, sem nú eru farin í eyði fyrir alllöngu og engar líkur eru til að byggist aftur, vegna þess að þessi heiði er undirlögð miklu vetrarríki og snjóalögum. Þarna á heiðinni er talið að tvö eyðibýlin séu þjóðjarðir, Eyvindará og Heiðarhús. Heiðarhús voru síðast í byggð 1903, en Eyvindará löngu áður farin í eyði. Þarna eru engin hús uppistandandi eða mannvirki, meira að segja engar túnslægjur lengur, en löndin eru orðin af sjálfu sér afréttarlönd. Hálshreppur í Fnjóskadal nytjar aðallega beiðina sem afréttarland og hefur fulla þörf fyrir það. Í Hálshreppi, þótt gengið hafi saman um þessi kotbýli, hefur verið sókn í búnaðarmálum, og þar hafa risið upp á síðustu árum 8 nýbýli. Aðalatvinnuvegur Hálshreppsbúa er og hlýtur að verða í framtíðinni sauðfjárrækt, vegna þess að þótt þar sé dálítil mjólkurframleiðsla, miðast hún við sumarmarkað á Akureyri og getur aldrei orðið mikil, vegna þess að vegir til Akureyrar lokast á vetrum. Fyrir þessa sauðfjárrækt sína þurfa þeir afréttarlönd, bæði norðan og sunnan dalsins, norðurbyggjar Flateyjardalsheiði.

Hreppsnefndin óskar þess að fá keypt þessi eyðibýli, Eyvindará og Heiðarhús, til afnota fyrir sumarbeit handa fénaði hreppsbúa. Ég hygg, að það sé enginn ágreiningur um það innan sýslu, að þessi hreppur sé réttur aðili til að eignast löndin.

Það bendir til þess, að þarna er ekki um neina fjármuni að ræða, að við síðasta fasteignamat voru þessi eyðibýli hvort um sig metin á kr. 200.00. Það er þess vegna aðallega pennafyrirhöfn fyrir ríkið að,eiga löndin og að mínu áliti sjálfsagt að veita ríkisstj. heimild til að selja þau. Samkvæmt l. um þjóðjarðasölu má ríkisstj. ekki selja þessi lönd, af því að þau eru ekki ábýli, og því verður að leita sérstakrar heimildar. Ég hef talið eðlilegt, eins og er í 1. gr. tekið fram, að sýslunefnd segi um það, hvort hún telur rétt, að þessi sala fari fram. Enn fremur hef ég talið rétt, að ekki sé meira fyrir haft en að semja milli hreppsnefndar og ríkisstj. um verð fyrir þessi lönd, af því að hér er um svo litla fjármuni að ræða, að varla tekur því að dómkveðja menn til þess, ef samningar takast. En ég hef þó sett inn í næstsíðustu málsgr. 1. gr., að ef ekki semjist, þá komi til mat tveggja dómkvaddra manna. Það er varúðarákvæði, sem ég hugsa þó að ólíklegt sé að til þurfi að taka. Í síðustu málsgr. hef ég tekið fram, að námuréttindi séu undanskilin. Það tel ég rétt að gert sé, þótt ekki sé vitað um, að nein verðmæti séu þarna í jörð.

Ég vænti þess, að hv. d. geti samþ. þetta frv., og óska þess, að því verði vísað til hv. landbn. að þessari umr. lokinni.