skráningarskylda félaga til almannaheilla með starfsemi yfir landamæri.
Frú forseti. Ég mæli fyrir nefndaráliti með breytingartillögu fyrir hönd meiri hluta efnahags- og viðskiptanefndar um frumvarp til laga um skráningarskyldu félaga til almannaheilla með starfsemi yfir landamæri. Þetta er á þskj. 206. Eins og kemur fram í nefndarálitinu fékk nefndin á sinn fund ýmsa aðila frá atvinnuvegaráðuneyti, dómsmálaráðuneytinu, ríkislögreglustjóra og ríkisskattstjóra.
Með frumvarpinu er lagt til að ný heildarlög um skráningarskyldu félaga til almannaheilla með starfsemi yfir landamæri öðlist gildi. Frumvarpið er til komið vegna athugasemda alþjóðlegs vinnuhóps um aðgerðir gegn peningaþvætti og fjármögnun hryðjuverka, FATF (Financial Action Task Force), um að slík félög séu ekki skráningarskyld hér á landi. Frumvarpið er að hluta til byggt á vinnu við frumvarp til laga um félög til almannaheilla sem lagt var fram á síðasta þingi og endurflutt lítillega breytt á þessu þingi. Hv. efnahags- og viðskiptanefnd hafði það mál til umfjöllunar og mun eftir að hæstv. ráðherra flytur það mál taka það aftur til efnislegrar umfjöllunar.
Í áhættumati greiningardeildar ríkislögreglustjóra vegna peningaþvættis og fjármögnunar hryðjuverka frá apríl 2019, sem unnið var í kjölfar úttektar FATF á vörnum Íslands í þeim efnum, var m.a. fjallað um félög til almannaheilla. Tekið var fram að lögregla þekkti engin dæmi um að almannaheillafélög hefðu verið misnotuð til peningaþvættis eða fjármögnunar hryðjuverka. Hins vegar skorti heildaryfirsýn yfir félög til almannaheilla, upplýsingar um fyrirsvarsmenn þeirra o.fl., og hvort þau starfi yfir landamæri samkvæmt úttekt ríkislögreglustjóra. Með þessu frumvarpi er brugðist við þeim veikleikum í íslenskri löggjöf að því leyti sem greindir voru í áhættumati greiningardeildarinnar og í úttekt FATF. Ríkislögreglustjóri og FATF eru samstiga í þessu mati sínu
Vegna þeirra aðstæðna sem brugðist er við með frumvarpinu er nauðsynlegt að lögin öðlist þegar gildi, samanber 23. gr. frumvarpsins. Samkvæmt ákvæði til bráðabirgða í frumvarpinu skulu almenn félagasamtök sem falla undir gildissvið frumvarpsins breyta skráningu sinni í félag til almannaheilla með starfsemi yfir landamæri við gildistöku laganna og skila þeim upplýsingum sem skrá skal til almannaheillafélagaskrár ríkisskattstjóra. Samkvæmt upplýsingum nefndarinnar er talið að á þriðja hundrað félaga heyri undir gildissvið laganna og hefur ekki unnist ráðrúm til að gera þeim viðvart. Í því ljósi leggur meiri hlutinn áherslu á að sanngirni og meðalhófs verði gætt við þá vinnu sem fram undan er við að hafa samband við félögin og veita þeim upplýsingar, leiðbeiningar og eðlilegan frest til að uppfylla skilyrði laganna. Ég hygg, frú forseti, að mér sé óhætt að upplýsa að á fundi nefndarinnar með ríkisskattstjóra í gær kom fram sameiginlegur skilningur nefndarinnar og ríkisskattstjóra um að þannig yrði staðið að verki. Sá skilningur var skýr og eindreginn.
Í VI. kafla frumvarpsins er fjallað um slit félags með dómi. Í 1. mgr. 14. gr. kemur fram að dómari geti, að beiðni málsaðila, stöðvað starfsemi félags til bráðabirgða hafi mál verið höfðað til slita á því. Í 2. mgr. kemur fram að heimilt sé að banna starfsemi félags til bráðabirgða samkvæmt 1. mgr. að beiðni ráðherra eða ríkissaksóknara þrátt fyrir að mál hafi ekki verið höfðað og að slíkt bann falli niður verði ekki krafist slita á félaginu innan 14 daga frá útgáfu bannsins. Í ákvæðinu kemur ekki skýrt fram hver megi leggja slíkt bann á starfsemi félags séu skilyrði þess uppfyllt. Meiri hlutinn leggur til að skýrt verði tekið fram að slík heimild sé í höndum dómara.
Til umræðu kom í nefndinni að beiting heimildar 2. mgr. 14. gr. felur í sér verulegt og íþyngjandi inngrip í rekstur félags. Mikilvægt væri að slíkri heimild yrði ekki misbeitt í öðrum tilgangi en til væri ætlast. Samkvæmt ákvæðinu geta ráðherra og ríkissaksóknari lagt fram beiðni um bráðabirgðabann við starfsemi félags ef líkur eru á að félag brjóti ella verulega gegn lögum eða skilgreindum tilgangi samkvæmt samþykktum sínum. Meiri hlutinn telur rétt að setja beitingu heimildarinnar þrengri skorður og leggur til að beiðni um beitingu hennar geti aðeins stafað frá ríkissaksóknara en að vísun til ráðherra falli brott úr ákvæðinu. Jafnframt leggur meiri hlutinn til að skilyrði þess að bráðabirgðabann megi leggja á sé að rökstuddur grunur sé um að félag brjóti ella verulega gegn lögum eða skilgreindum tilgangi sínum.
Auk þeirra breytingartillagna sem ég hef gert grein fyrir eru nokkrar aðrar breytingartillögur sem ég ætla ekki að rekja. Þær eru tæknilegs eðlis og hafa ekki efnisleg áhrif.
Undir nefndarálit þetta rita auk þess er hér stendur hv. þingmenn Brynjar Níelsson, Bryndís Haraldsdóttir, Ólafur Þór Gunnarsson og Silja Dögg Gunnarsdóttir.
