leigubifreiðar.
Virðulegi forseti. Ég mæli hér fyrir nefndaráliti með breytingartillögu um frumvarp til laga um breytingu á lögum um leigubifreiðar, nr. 134/2001, mál sem fjallar um innlögn atvinnuleyfis. Álitið er frá umhverfis- og samgöngunefnd, 773. mál, frumvarpið sjálft liggur fyrir á þskj. 1325 en nefndarálitið er á þskj. 1496. Nefndin hefur fjallað um málið og fengið á sinn fund fulltrúa frá samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneytinu, frá Samgöngustofu og síðan níu fulltrúa leigubílstjóra. Nefndinni barst umsögn frá bifreiðastjórafélaginu Frama og þá bárust nefndinni minnisblöð frá samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneytinu og fjármála- og efnahagsráðuneytinu.
Frumvarpið er í sjálfu sér einfalt og er fyrst og fremst ætlað að tryggja jafnræði leigubifreiðastjóra þannig að allir hafi þeir heimild til að leggja inn atvinnuleyfi, hvort sem þeir hafa haft atvinnuleyfi í tvö ár eða skemur. Með frumvarpinu er því lagt til að við lög um leigubifreiðar, sem eru nr. 134/2001, bætist nýtt ákvæði til bráðabirgða sem gerir leigubifreiðastjórum sem haft hafa atvinnuleyfi skemur en tvö ár, kleift að leggja inn atvinnuleyfi á gildistíma ákvæðisins, en í tímabundnu ákvæði er lagt til að það gildi til 31. desember 2020.
Frumvarpinu er ætlað að gefa þeim hópi sömu möguleika á að bregðast við þeim samdrætti sem orðið hefur á leigubifreiðamarkaði vegna Covid-19 og leigubifreiðastjórum sem nýtt hafa atvinnuleyfið í tvö ár samfellt og geta á grundvelli gildandi laga lagt inn atvinnuleyfið. Þetta mál er sem sagt viðbragð við Covid-19. Tillagan gerir ráð fyrir því að þeir geti lagt inn leyfið og sótt um atvinnuleysisbætur með sama hætti og leigubifreiðastjórar sem nýtt hafa atvinnuleyfi sitt í tvö ár samfellt. Nefndin áréttar að tímabilið frá gildistöku laganna til 31. desember 2020 markar þann tímaramma sem leigubifreiðastjórar sem undir ákvæðið falla hafa til innlagnar atvinnuleyfis. Um innlögnina gilda að öðru leyti sömu reglur og almennt eiga við um innlögn atvinnuleyfis.
Við meðferð málsins hjá nefndinni komu upp tvö meginálitamál. Annars vegar varðandi samspil tillögunnar við heimild leigubílstjóra til að fá lækkuð vörugjöld við kaup á bifreið og samspil við reglur um hlutabætur. Í stuttu máli varð niðurstaðan eftir könnun nefndarinnar að ekki þyrfti að huga sérstaklega að því samspili, en ég ætla að fara yfir forsendur þeirrar niðurstöðu eins og gerð er fyrir henni í nefndarálitinu.
Ég ætla að byrja á að tala um endurgreiðslu vörugjalda við innlögn atvinnuleyfis. Fyrir nefndinni kom fram það sjónarmið að lagabreytingin myndi almennt ekki nýtast leigubifreiðastjórum þar sem flestir þeirra hefðu notið lækkunar vörugjalda við kaup á bifreið til reksturs. Við innlögn atvinnuleyfis innan tveggja ára frá nýskráningu bifreiðar séu skilyrði til lækkunar vörugjalds ekki lengur uppfyllt og því komi til greiðslu fulls vörugjalds í þeim tilvikum.
Nefndin bendir á að umrædd ákvæði um lækkun vörugjalda sé að finna í reglugerð nr. 331/2000, um vörugjald af ökutækjum, með síðari breytingum. Reglugerðin er á verksviði fjármála- og efnahagsráðuneytisins og gildir um alla leigubifreiðastjóra sem notið hafa lækkunar á vörugjaldi við kaup á bifreið til reksturs, óháð því hvað þeir hafa haft atvinnuleyfi til leigubifreiðaaksturs lengi. Í minnisblaði sem nefndin óskaði eftir frá fjármála- og efnahagsráðuneytinu kom fram að framkvæmdin hefði verið með þeim hætti að við veitingu eftirgjafar vörugjalds á leigubifreiðar væri skoðað hvort viðkomandi leigubifreiðarstjóri hefði atvinnuleyfi og þau tilteknu skilyrði væru almennt ekki skoðuð frekar á síðari stigum ferlisins. Af þeim sökum er það sameiginlegt mat ráðuneytisins og Skattsins að ekki sé þörf á að bregðast við þeim athugasemdum að leigubifreiðastjóri sem nú þegar nýtur eftirgjafar vörugjalds og skilar inn atvinnuleyfi sínu tímabundið, lendi í þeim aðstæðum að þurfa að endurgreiða eftirgjöf vörugjaldsins, að því gefnu að hann uppfylli önnur skilyrði fyrir því.
Með vísan til ofangreinds er það niðurstaða nefndarinnar að leigubifreiðastjórar sem nú þegar njóta eftirgjafar vörugjalds geti nýtt sér tímabundna heimild 1. gr. frumvarpsins til innlagnar atvinnuleyfis án þess að það hafi áhrif á eftirgjöf vörugjalda sem þegar hefur verið veitt.
Þá að hinu álitamálinu sem upp kom og varðar hlutabótaleiðina. Á fundum nefndarinnar komu fram sjónarmið um hvort leigubifreiðastjórar ættu frekar að geta nýtt sér svokallaða hlutabótaleið með greiðslum á móti minnkuðu starfshlutfalli í stað innlagnar atvinnuleyfis og greiðslu atvinnuleysisbóta. Þá kom til umræðu hvort skilyrði um að leigubifreiðarstjóri skuli hafa akstur leigubifreiðar að aðalatvinnu, samkvæmt lögum um leigubifreiðar, kæmi í veg fyrir að hlutabótaleiðin stæði leyfishöfum til boða. Nefndin kallaði eftir upplýsingum frá samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneytinu um réttaráhrif þess ef skilyrðið væri fellt brott.
Í minnisblaði sem nefndinni barst frá ráðuneytinu kemur fram að tilgangur löggjafans með skilyrðunum væri að tryggja ákveðið framboð á leigubifreiðaþjónustu til almennings. Rýmkun á ákvæði um aðalatvinnu myndi ekki breyta því að leigubílstjórar yrðu að leggja inn atvinnuleyfi ef þeir ætluðu sér ekki að nýta það. Það væri hlutverk Vinnumálastofnunar að túlka áhrif slíks á rétt til atvinnuleysisbóta eða hlutabóta. Nefndin tekur undir þau sjónarmið og telur þar af leiðandi að nefnt skilyrði um aðalatvinnu standi ekki í beinum tengslum við tilgang frumvarpsins, að jafna rétt leyfishafa til innlagnar atvinnuleyfis.
Að því er hlutabótaúrræðið varðar og möguleika leigubifreiðastjóra til nýtingar þess telur nefndin málið falla utan málefnasviðs umhverfis- og samgöngunefndar, eins og það er afmarkað með þingsköpum. Þar að auki samræmist breytingartillögur í þá veru ekki markmiði og efni fyrirliggjandi frumvarps. Löggjöf er lýtur að skilyrðum til greiðslu atvinnuleysisbóta eða hlutabóta, og í því sambandi hvernig komið er til móts við sjálfstætt starfandi einstaklinga, er á málefnasviði velferðarnefndar.
Þá hefur verið gerð grein fyrir þessum tveimur álitamálum. Nefndin leggur svo til eina smávægilega breytingu á frumvarpinu til aukins skýrleika í því skyni að taka af öll tvímæli um að leigubifreiðarstjóri þurfi að hafa hafið nýtingu atvinnuleyfis fyrir innlögn þess. Samkvæmt 5. mgr. 9. gr. laga um leigubifreiðar ber þeim sem fær útgefið atvinnuleyfi til leigubifreiðaaksturs að hefja nýtingu þess innan sex mánaða frá útgáfudegi, að öðrum kosti falli leyfið úr gildi. Þá skal leyfishafi hafa nýtt atvinnuleyfið samfellt í tvö ár áður en til fyrstu innlagnar kemur samkvæmt því ákvæði. Að mati nefndarinnar er fyrirliggjandi frumvarp ekki skýrt um hvort leyfishafi þarf að hafa hafið nýtingu atvinnuleyfis þegar til innlagnar kemur á grundvelli tímabundnu heimildarinnar í 1. gr. og hvort ónýtt leyfi sem lægi inni félli úr gildi sex mánuðum eftir útgáfudag. Nefndin telur það falla að tilgangi lagasetningarinnar sem ætlað er að bregðast við samdrætti á leigubifreiðamarkaði vegna Covid-19, að leigubifreiðarstjóri verði að hafa hafið nýtingu atvinnuleyfis síns til að eiga möguleika á að leggja það inn.
Í því skyni að taka af öll tvímæli um framangreint leggur nefndin til þá breytingu á 1. gr. frumvarpsins að þar komi fram berum orðum að leigubifreiðarstjóri þurfi að hafa hafið nýtingu atvinnuleyfis fyrir innlögninni. Ekki skiptir máli hvort leigubifreiðarstjóri hafi byrjað að nýta atvinnuleyfi fyrir eða eftir gildistöku laganna.
Nefndin leggur til að frumvarpið verði samþykkt með þeirri breytingartillögu sem hér hefur verið gerð grein fyrir.
Undir álitið rita Bergþór Ólason formaður, Líneik Anna Sævarsdóttir framsögumaður, sem hér stendur, Ari Trausti Guðmundsson, Guðjón S. Brjánsson, Jón Gunnarsson, Kolbeinn Óttarsson Proppé og Vilhjálmur Árnason. Hanna Katrín Friðriksson var fjarverandi við afgreiðslu málsins, Karl Gauti Hjaltason ritar undir með fyrirvara og Björn Leví Gunnarsson, áheyrnarfulltrúi í nefndinni, er samþykkur áliti þessu.
