Veggjöld.
samgönguráðherra (Sturla Böðvarsson) (S):
Virðulegi forseti. Hv. þm. spyr um lækkun virðisaukaskatts á veggjaldi í Hvalfjarðargöngum og stefnumörkun um gjaldtöku vegna samgöngumannvirkja.
Svar mitt er þetta: Lækkun á virðisaukaskatti á gjöldum í Hvalfjarðargöngum kemur til skoðunar samfara endurskoðun á virðisaukaskattskerfinu í samræmi við stjórnarsáttmálann. Það er ljóst að ekki verður tekin sérstök ákvörðun um lækkun virðisauka á gangagjaldið eitt og sér, heldur verður það í samhengi við almenna breytingu virðisaukaskattskerfisins. Vert er að minna á að Spölur er hlutafélag sem er í eigu margra aðila og er sjálfstæður samningsaðili sem hefur formlegt leyfi stjórnvalda til að reka göngin. Einnig er vert að halda því til haga að í samningnum um göngin var virðisaukaskattur endurgreiddur gegn því að skattur yrði lagður á gjaldið.
Starfshópur um gjaldtöku af umferð á vegum var stofnaður í október 2003. Hópurinn hefur metið kostnað við uppbyggingu vegakerfisins á grundvelli samgönguáætlunar og líklegrar þróunar þeirra tekjustofna sem ætlað er að standa undir vegaframkvæmdum samkvæmt henni. Hópurinn hefur skoðað þá möguleika sem eru til sérstakrar tekjuöflunar með veggjöldum, bæði á höfuðborgarsvæðinu og á landsbyggðinni, og líklegar tekjur af þeim. Þá hefur verið leitað upplýsinga um stöðu og stefnu í þessum málum í Evrópu. Ýmsir fleiri þættir hafa verið skoðaðir og verður gerð grein fyrir þeim þegar hópurinn skilar niðurstöðum sínum. Þær liggja ekki fyrir enn en gert er ráð fyrir að svo verði fljótlega. Það var mat mitt að nauðsynlegt væri að stefnumörkunin tengdist þeirri vinnu sem er í gangi við endurskoðun samgönguáætlunar. Þar sem gjaldtaka hefur verið tekin upp vegna notkunar umferðarmannvirkja er það oftast gert til þess að hraða framkvæmdum.
Ljóst er að ákvörðun um stofnun Spalar og gerð Hvalfjarðarganga varð til þess að hrinda því verki af stað sem ekki var á áætlun. Þeir fjármunir sem hefðu verið nýttir til endurbyggingar vegar fyrir Hvalfjörð voru hins vegar nýttir í aðra vegi á svæðinu. Göngunum hafa fylgt miklar hagsbætur, einkum fyrir íbúa Akranessvæðisins og Borgarfjarðar eins og fram kemur í nýlegri skýrslu sem kynnt var fyrir stuttu.
Í viðræðum við stjórn Spalar hefur ráðuneytið lagt áherslu á að allra leiða verði leitað til að lækka gjaldið og gera notkun ganganna hagkvæmari. Í því skyni var starfandi vinnuhópur á vegum ráðuneytisins sem kannaði möguleika þess að lækka gjaldið. Leiðir til lækkunar gjaldsins eru ekki margar en þær komu fram í skýrslu hópsins: endurfjármögnun, hagræðing í rekstri sem er á valdi Spalar, lækkun virðisaukaskatts, ríkið tæki að sér tryggingu á göngunum og svo yfirtaka ríkisins á skuldum Spalar og greiðslur úr Vegasjóði. Með ákvörðun um yfirtöku ríkisins væri verið að girða fyrir frekari framkvæmdir í vegagerð á forsendum einkaframkvæmdar. Ég er talsmaður þess að nýta möguleika einkaframkvæmdar við gerð samgöngumannvirkja þar sem það á við og vil vinna að lækkun gjaldsins í Hvalfjarðargöngum í því ljósi.
Í samningi milli samgönguráðuneytis og Spalar um vegtengingu við utanverðan Hvalfjörð er heimild til þess að Ríkisendurskoðun yfirfari bókhald félagsins. Hinn 19. mars sl. óskaði ég eftir því að Ríkisendurskoðun nýtti þessa heimild í því skyni að finna leiðir til að ná niður kostnaði og lækka gjaldið. Hefur Ríkisendurskoðun gert ráðuneytinu grein fyrir athugun sinni á rekstri Spalar. Í bréfi Ríkisendurskoðunar kemur fram það álit að athugun stofnunarinnar sýni m.a. að ná megi fram kostnaðarlækkun er varðar vaxtakostnað með endurfjármögnun.
Telur Ríkisendurskoðun eftirfarandi koma til greina:
að skuldbreyta innlendum lánum sem gæti sparað í raunvaxtakostnaði um 50 millj. kr. á ári,
að endurfjármagna erlend lán með það að markmiði að lækka vaxtakostnað. Ef tekið er mið af vaxtastigi erlendra lána í dag, segir í skýrslu Ríkisendurskoðunar, gæti slík endurfjármögnun skilað verulega lægri vaxtakostnaði til lengri tíma þrátt fyrir nokkuð háan uppgreiðslukostnað sem bundinn er í núverandi samningum við erlenda lánardrottna.
Hvað varðar annan rekstrarkostnað kemur fram í bréfi Ríkisendurskoðunar að hjá fyrirtækinu hafi farið fram athugun á kostnaði vegna trygginga og gæti hann lækkað um 10 millj. kr. Síðan bendir Ríkisendurskoðun á að breyting á mannahaldi kæmi til greina ef tekin yrði í notkun sjálfvirk innheimta veggjaldsins.
Af þessari niðurstöðu Ríkisendurskoðunar má sjá að ekkert er því til fyrirstöðu að Spölur geti gert þær breytingar sem ættu að geta leitt til þess að veruleg lækkun gæti orðið á gjaldinu með þeim breytingum sem Ríkisendurskoðun bendir á.
