Ferill 250. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: Word Perfect.
123. löggjafarþing 1998–99.
Þskj. 432 — 250. mál.
Svar
fjármálaráðherra við fyrirspurn Ólafs Hannibalssonar um samkomulag þjóðkirkju og kirkjumálaráðherra.
1. Hvaða árlegar skuldbindingar tók ríkissjóður á sig með samningi þjóðkirkjunnar og ráðherra kirkjumála í ágúst sl. umfram það sem áður gilti?
Samkvæmt meðfylgjandi samningi biskups Íslands, kirkjumálaráðherra og fjármálaráðherra um fjárhagsleg samskipti ríkis og kirkju, sem undirritaður var 4. september 1998, skal heildarframlag til þjóðkirkju Íslands og Kristnisjóðs á árinu 1999 vera 691,7 millj. kr. Árið 2000 skal framlag til fjárlagaliðar þjóðkirkju Íslands lækka um 8,1 millj. kr., sbr. skýringar við 9. gr. samningsins. Framlag til fjárlagaliðar Kristnisjóðs skal samkvæmt samningnum vera 36,4 millj. kr. á árinu 1999, en lækka sem nemur einum árslaunum prests árið 2006, sbr. 6. gr. samningsins. Fjárhæðir þessar skulu taka breytingum til samræmis við fjölgun eða fækkun meðlima þjóðkirkju Íslands og til samræmis við verðlag. Hækkun framlags milli áranna 1998 og 1999 til fjárlagaliðanna 701 Biskup Íslands og 707 Kristnisjóður nemur 69,4 millj. kr. Þar af er 22,2 millj. kr. hækkun vegna endurskoðaðra launa presta, sbr. úrskurð kjaranefndar, og 21,8 millj. kr. eru almennar launa- og verðlagshækkanir.
2. Verða þær skuldbindingar færðar til gjalda á ríkisreikningi og við gerð fjárlaga?
Samningur þessi er ótímabundin og verður heildarskuldbindingin ekki færð til gjalda í ríkisreikningi og fjárlögum heldur einungis árlegt framlag. Hafa þarf í huga að árlega geta tilteknir þættir sem áhrif hafa á útgjöld breyst, t.d. launabætur og fjöldi meðlima þjóðkirkjunnar.
3. Mun þjóðkirkjan eftir gerð samkomulagsins gefa út afsal til ríkissjóðs fyrir öllum kirkjujörðum?
Með lögum og umræddu samkomulagi er staðfest að kirkjujarðirnar flytjast til ríkisins en ríkið tryggir kirkjunni fjármuni til starfsemi sinnar. Í þessu felst að eignarhald og ráðstöfunarréttur ríkisins á jörðum er ótvíræður. Verði það upp á teningnum í einstökum tilvikum að efi leiki á um eignarhald eigna er litið svo á að dóms- og kirkjumálaráðuneytið muni ganga frá afsali þar að lútandi.
Fylgiskjal.
Íslenska ríkið og þjóðkirkjan gera með sér eftirfarandi
s a m n i n g
um rekstrarkostnað vegna prestsembætta og prófasta, rekstrarkostnað
biskupsstofu, framlag til kristnisjóðs og sérframlög til þjóðkirkjunnar:
1. gr.
Með samningi þessum eru þrjú fylgiskjöl nr. 1, 2 og 3. Um er að ræða skýringar við samning þennan (fskj. 1), yfirlit yfir fjárhæðir samningsins (fskj. 2) og framangreint samkomulag frá 10. janúar 1997 (fskj. 3).
2. gr.
Að auki skal árlega gera ráð fyrir fjárframlagi er svarar til launa og launatengdra gjalda í 70 mánuði vegna námsleyfa, veikinda og annarra launaútgjalda umfram greiðslur samkvæmt 1. mgr., þar með talið fæðingarorlof. Þau mánaðarlaun skal miða við meðalheildarlaun sóknarprests samkvæmt líkani sem tilgreint er í 4. mgr. þessarar greinar.
Fjölgi eða fækki prestum samkvæmt 2. tl. 3. gr. kirkjujarðasamkomulagsinsskal framlag, sbr. 1. mgr., breytast sem því nemur. Fyrir hvert prestsembætti, sem þannig fjölgar eða fækkar um, skal fjölga eða fækka mánuðum vegna námsleyfa o.fl., sbr. 2. mgr., um hálfan mánuð.
Fjárframlag samkvæmt 1. mgr. og 2. mgr. skal áætlað í reiknilíkani sem biskupsstofa hefur umsjón með í samráði við dóms- og kirkjumálaráðuneytið. Líkanið skal sundurliða launin niður á embætti og launategundir. Við undirbúning frumvarps til fjárlaga hvers árs skal biskupsstofa endurskoða líkanið til samræmis við síðustu úrskurði kjaranefndar og kjaradóms. Niðurstaða líkansins skal lögð til grundvallar fjárframlagi í frumvarp til fjárlaga hvers árs enda staðfesti dóms- og kirkjumálaráðuneyti og fjármálaráðuneyti líkanið.
Ef nýir úrskurðir kjaranefndar og kjaradóms leiða til breytinga á kostnaði samkvæmt 1. mgr. og 2. mgr. sem ekki eru í samræmi við forsendur fjárlaga skal leiðrétta framlögin til samræmis.
3. gr.
Fjölgi eða fækki prestum, samkvæmt 2. tl. 3. gr. kirkjujarðasamkomulagsins, breytist fjárframlag um 0,6 m.kr.
Samningsfjárhæðir, samkvæmt grein þessari, skulu verðbættar í fjárlögum ár hvert í samræmi við forsendur fjárlaga um hækkun annarra rekstrargjalda en launa.
4. gr.
Fjölgi eða fækki störfum á biskupsstofu samkvæmt 3. tl. 3. gr. kirkjujarðasamkomulagsins skal framlag samkvæmt 1. mgr. breytast um 2,9 m.kr. fyrir hvert starf.
Samningsfjárhæðir samkvæmt grein þessari skulu hækka í samræmi við meðalhækkun launa ríkisstarfsmanna samkvæmt mati Hagstofu Íslands. Verði breyting á þeim sem ekki er í samræmi við forsendur fjárlaga skal framlagið leiðrétt.
5. gr.
Fjölgi eða fækki störfum á biskupsstofu samkvæmt 3. tl. 3. gr. kirkjujarðasamkomulagsins skal framlag vegna reksturs breytast um 1,4 m.kr. fyrir hvert starf.
Samningsfjárhæðir samkvæmt grein þessari skulu verðbættar í fjárlögum ár hvert í samræmi við forsendur fjárlaga um hækkun annarra rekstrargjalda en launa.
6. gr.
7. gr.
8. gr.
Ef kirkjan fjölgar eða fækkar prestum umfram það sem tilgreint er í 1. tl. 3. gr. kirkjujarðasamkomulagsins hefur það ekki áhrif á greiðsluskyldu ríkissjóðs samkvæmt samningi þessum. Eins getur kirkjan fjölgað eða fækkað öðru starfsliði, breytt launakostnaði og öðrum rekstrarkostnaði án þess að það hafi áhrif á framlag úr ríkissjóði.
9. gr.
Heildarframlag til fjárlagaliðar þjóðkirkju Íslands árið 1999 skal vera 655,2 m.kr. Á árinu 2000 lækkar framlag um 8,1 m.kr. Framlag til fjárlagaliðar kristnisjóðs árið 1999 skal vera 36,4 m.kr. Í fjárlögum ársins 2006 lækkar framlag um sem nemur einum árslaunum prests, sbr. 6. gr.
Framlag samkvæmt 1. mgr. er á verðlagi fjárlaga 1998. Aðrar fjárhæðir samnings þessa eru á verðlagi frumvarps til fjárlaga fyrir árið 1999.
10. gr.
11. gr.
Verði verulegar vanefndir á skyldum af hálfu annars hvors samningsaðila getur hinn sagt samningi þessum upp. Tekur uppsögnin gildi frá og með næstu áramótum eftir að hún er tilkynnt.
Rísi ágreiningur um framkvæmd samnings þessa skal honum vísað til þriggja manna nefndar sem gera skal út um ágreininginn. Skal einn nefndarmaður tilnefndur af biskupi Íslands, einn sameiginlega af dóms- og kirkjumálaráðherra og fjármálaráðherra og oddamaður skal tilnefndur af Hæstarétti Íslands. Kostnaður sem hlýst af starfi nefndarinnar skal að hálfu greiddur úr ríkissjóði og að hálfu af þjóðkirkjunni.
12. gr.
Dóms- og kirkjumálaráðherra mun 31. desember 1998 fella úr gildi reglur um greiðslu embættiskostnaðar presta og prófasta settar 15. júní 1989, með síðari breytingum.
13. gr.
Reykjavík, 4. september 1998
Karl Sigurbjörnsson
Þorsteinn Pálsson
Geir H. Haarde
biskup Íslands
fjármálaráðherra
Fskj. 1.
Skýringar við einstakar greinar samningsins:
Um 1. gr.
Um 2. gr.
Með staðfestingu ráðuneyta á launalíkani er átt við að samþykktar verði breytingar á talnaforsendum og gerð embætta. Núverandi skipting á 138 embættum er 16 prófastar, 112 sóknarprestar, 4 héraðsprestar og 6 sérþjónustuprestar.
Um 3. gr.
Kveðið er á um annan kostnað en laun og launatengd gjöld presta í úrskurði kjaranefndar. Samkvæmt úrskurði hennar frá 13. febrúar 1998 gilda reglur kjaranefndar dagsettar 16. desember 1997, en í 4. lið III. kafla þess úrskurðar segir: Um greiðslur til búferlaflutninga og vegna starfa í þremur fastanefndum kirkjunnar skulu gilda óbreytt ákvæði síðasta kjarasamnings. Kostnaður þessi telst hluti af framlagi samkvæmt 3. gr. samnings þessa en er ekki áætlaður í reiknilíkani samkvæmt 2. gr.
Að því er varðar 2. mgr. 3. gr. samningsins er miðað við meðaltalstölur þannig að deilt er í heildarfjárhæð með 138.
Um 4. gr.
Að því er varðar 2. mgr. 4. gr. er miðað við meðaltalstölur þannig að deilt er í heildarfjárhæð með 18.
Um 5. gr.
Um 6. gr.
Samkvæmt 2. mgr. 62. laga nr. 78/1997, um stöðu, stjórn og starfshætti þjóðkirkjunnar, skal næstu 8 ár frá samþykkt laganna greiða sem nemur einum árslaunum sóknarprests. Því er heildarviðmiðun 16 árslaun. Framlag þetta fellur niður í árslok 2005.
Um 7. gr.
Ekki er gert ráð fyrir verðlagshækkun fjárframlaga samkvæmt þessari grein. Tekið er mið af almennum venjum við gerð og meðferð fjárlaga en við undirbúning frumvarps til fjárlaga hefur það ekki tíðkast að verðlagsbæta styrkjaliði heldur er tekin ákvörðun hverju sinni um styrkfjárhæð. Taki liður hækkun samkvæmt lögum eða samningi þar um, sbr. 7. gr., hækkar fjárframlag til samræmis við það.
Um 8. gr.
Um 9. gr.
Í fjárlögum 1998 var veitt tímabundið framlag til prestsembættis í Grafarvogsprestakalli. Dóms- og kirkjumálaráðherra skipaði prestinn til tveggja ára frá 1. september 1997 og er því gert ráð fyrir framlagi á árinu 1999 sem svarar til 8 mánaða launa. Framlagið fellur niður í fjárlögum ársins 2000.
Í fjárlögum árið 2000 fellur niður tímabundið framlag til embættis sérþjónustuprests er þjónar meðal Íslendinga búsettra á meginlandi Evrópu.
Um 10. gr.
Um 11. gr.
Um 12. gr.
Um 13. gr.
Fskj. 2.
Grein |
Kostnaðarliður |
Frumvarp til fjárlaga 1999 Verðlag 1998 |
Frumvarp til fjárlaga 1999 1) Verðlag 1999 |
Frumvarp til fjárlaga 2000 Verðlag 1999 |
2. gr. | Laun samkvæmt kirkjujarðasamkomulagi | 461,5 | 477,7 | 477,7 |
Grafarvogsprestur | 2,4 | 2,5 | 0 | |
Evrópuprestur | 5,4 | 5,6 | 0 | |
3. gr. | Rekstrarkostnaður prestsembætta og prófasta | 87,7 | 89,5 | 89,5 |
4. gr. | Launakostnaður biskupsstofu | 50,9 | 52,7 | 52,7 |
5. gr. | Annar rekstrarkostnaður biskupsstofu | 29,4 | 30 | 30 |
7. gr. | Styrkjaliðir | 23,7 | 23,7 | 23,7 |
8. gr. | Sértekjur | -26,3 | -26,3 | -26,3 |
Alls | 634,7 | 655,2 | 647,2 | |
6. gr. | Framlag til Kristnisjóðs | 35,2 | 36,4 | 36,4 |
Samtals, framlag úr ríkissjóði | 669,9 | 691,7 | 683,6 | |
Frumvarp til fjáraukalaga 1998 | ||||
2. gr. | Laun samkvæmt kirkjujarðasamkomulagi 2) | 33 | ||
3. gr. | Rekstrarkostnaður prestsembætta og prófasta | 6 | ||
5. gr. | Annar rekstrarkostnaður biskupsstofu | 4 | ||
6. gr. | Framlag til Kristnisjóðs | 5,2 | ||
Hækkun frá fjárlögum 1998 | 48,2 | |||
Halli frá fyrri árum | 27,3 | |||
SAMTALS | 75,5 | |||
1) Hækkun frá verðlagi 1998 til verðlags 1999 er í samræmi við verðlagsforsendur fjárlaga og er þá miðað við að kjaranefnd og kjaradómur muni úrskurða sömu hækkun launa í upphafi árs 1999 og almennt er kveðið á um í kjarasamningum. 2) Alls hækkar framlag skv. 2. gr. um 33 m.kr. frá fjárlögum 1998. Af þeirri fjárhæð verður aflað 10,8 m.kr. viðbótarheimildar í frumvarpi til fjáraukalaga 1998 en 22,2 m.kr. verða fluttar af launa- og verðlagsmálalið fjármálaráðuneytis á árinu 1998. |
||||
Frásögn af fundi nefnda ríkis og kirkju um kirkjujarðir
í dóms- og kirkjumálaráðuneytinu 10. janúar 1997.
Mættir eru af hálfu ríkisins Þorsteinn Geirsson, Halldór Árnason, Sveinbjörn Dagfinnsson, Hjalti Zóphóníasson og Stefán Eiríksson. Af hálfu kirkjunnar eru mættir Þorbjörn Hlynur Árnason, Þórir Stephensen og Halldór Gunnarsson.
Þorsteinn Geirsson setti fundinn. Fyrir fundinum liggja eftirfarandi drög að samkomulagi:
..........
Íslenska ríkið og þjóðkirkjan gera með sér eftirfarandi
samkomulag
um kirkjujarðir og launagreiðslur presta og starfsmanna þjóðkirkjunnar:
1. gr.
2. gr.
3. gr.
a. Biskups Íslands og vígslubiskupa.
b. 138 starfandi presta og prófasta þjóðkirkjunnar.
c. 18 starfsmanna biskupsembættisins.
2. Fjölgi skráðum meðlimum þjóðkirkjunnar um 5.000 miðað við íbúaskrá þjóðskrár 1. desember 1996 skuldbindur ríkið sig til að greiða laun 1 prests til viðbótar því sem greinir í b-lið 1. mgr. Sama á við um frekari fjölgun. Fækki skráðum meðlimum þjóðkirkjunnar um 5.000 miðað við íbúaskrá þjóðskrár 1. desember 1996 lækkar talan í b-lið 1. mgr. um 1. Sama á við um frekari fækkun.
3. Fjölgi prestum um 10, sbr. það sem greinir í 1. mgr., skuldbindur ríkið sig til að greiða laun 1 starfsmanns biskupsstofu til viðbótar því sem greinir í c-lið 1. mgr. Sama á við um frekari fjölgun. Fækki prestum um 10, sbr. það sem greinir í 2. mgr., lækkar talan í c-lið 1. mgr. um 1. Sama á við um frekari fækkun.
4. Um ráðningar þeirra sem nefndir eru í 1. mgr. fer eftir gildandi lögum á hverjum tíma.
5. Um greiðslu launa til framangreindra starfsmanna þjóðkirkjunnar fer eftir lögum um Kjaradóm og kjaranefnd, nr. 120/1992, með áorðnum breytingum, eða lögum um kjarasamninga opinberra starfsmanna, nr. 94/1986, með áorðnum breytingum, eftir því sem við getur átt.
6. Greiðslur til kristnisjóðs vegna seldra kirkjujarða falla niður. Þó skal ríkissjóður greiða árlega, næstu 8 ár, upphæð er svarar til fastra árslauna 1 sóknarprests.
4. gr.
5. gr.
.........
Undir þetta samkomulag falla ekki eftirtaldar jarðeignir:
a. Klausturjarðir: Fram kemur í álitsgerð kirkjueignanefndar frá 1984 að ekki verði séð að íslenska kirkjan eigi nú neina lagalega kröfu til klausturjarðanna. Engar jarðir í umsjá ríkisins falla nú undir hugtakið klausturjarðir.
b. Stólsjarðir: Umræddar jarðir voru seldar kringum aldamótin 1800. Engar jarðir í umsjá ríkisins falla nú undir hugtakið stólsjarðir.
c. Prestssetur: Eins og tekið er fram í samkomulaginu þá falla prestssetrin og það sem þeim fylgir ekki undir þetta samkomulag. Prestssetrasjóður hefur á höndum umsjón og umsýslu umræddra jarða, sbr. lög nr. 137/1993, um prestssetur. Viðræðunefnd kirkjunnar óskar eftir því að viðræðunefndirnar fjalli síðar um eignarréttarstöðu prestssetranna.
d. Kristfjárjarðir og fátækrajarðir: Eignarréttarstöðu jarða sem falla undir þessa skilgreiningu er ekki á einn veg háttað. Þær eignir sem eru í eigu eða umsjá sveitarfélaga falla ekki undir þetta samkomulag. Aðrar kirkjujarðir sem eru með kristfjárkvöðum eða fátækrakvöðum falla undir samkomulagið, en með þeim formerkjum þó að sannanlegar kristfjár- eða fátækrakvaðir sem á þeim hvíla halda gildi sínu. Hreinar kristfjár- eða fátækrajarðir falla ekki undir þetta samkomulag.
Viðræðunefnd kirkjunnar óskar eftir því að viðræðunefndirnar starfi áfram og fjalli sameiginlega um eignar- og réttarstöðu þjóðkirkjunnar í heild sinni.
Í samkomulaginu er fyrirvari um samþykki ríkisstjórnar og kirkjuþings, svo og Alþingis, á frumvarpi til laga um stöðu, stjórn og starfshætti þjóðkirkjunnar. Frumvarpið og samkomulag þetta verður lagt fyrir ríkisstjórn 14. janúar n.k. og fyrir kirkjuþing sem hefst 21. janúar n.k. Í frumvarpinu eru ákvæði sem tryggja efnisatriði þessa samkomulags. Kirkjumálaráðherra gerir ráð fyrir að leggja frumvarpið fram á Alþingi á yfirstandandi þingi, að fengnu samþykki ríkisstjórnar og kirkjuþings á þessu samkomulagi.
Fundarmenn eru sammála um framangreind drög, og rita nöfn sín því til staðfestingar undir fundargerð þessa.
Reykjavík, 10. jan. 1997.
Þorsteinn Geirsson, Halldór Árnason, Sveinbjörn Dagfinnsson, Hjalti Zóphóníasson,
Stefán Eiríksson, Þorbjörn Hlynur Árnason, Halldór Gunnarsson og Þórir Stephensen.