Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect. Ferill 64. máls.
141. löggjafarþing 2012–2013.
Þingskjal 415  —  64. mál.

2. umræða.


Nefndarálit með breytingartillögu



um frumvarp til laga um málefni innflytjenda.

Frá velferðarnefnd.


    Nefndin hefur fjallað um málið og fengið á sinn fund Björgu Fenger og Lindu Rós Alfreðsdóttur frá velferðarráðuneyti, Elsu Arnardóttur frá Fjölmenningarsetri, Írisi Björgu Kristjánsdóttur og Tatjönu Latinovic frá innflytjendaráði, Jónu Aðalheiði Pálmadóttur frá Mannréttindaskrifstofu Íslands og Helgu Laxdal og Halldóru Gunnarsdóttur frá Reykjavíkurborg. Þá hafa nefndinni borist umsagnir frá Bláskógabyggð, Fjölmenningarsetri, Hrunamannahreppi, Jafnréttisstofu, Mannréttindaskrifstofu Íslands, Mosfellsbæ, Reykjavíkurborg og Sambandi íslenskra sveitarfélaga.
    Frumvarpið var einnig flutt á síðasta þingi og hefur nefndin kynnt sér umsagnir sem bárust við meðferð málsins þá.

Meginefni frumvarpsins.
    Með frumvarpinu er lögð til heildstæð löggjöf um stjórnsýsluleg málefni innflytjenda. Fyrst og fremst er verið að festa í sessi þá umgjörð um málefni innflytjenda sem mótast hefur undanfarin ár. Frumvarpið snýr því aðallega að stjórnsýslunni en ekki eru í frumvarpinu efnisreglur um réttindi innflytjenda. Nefndin telur þó vert að taka fram að í greinargerð með frumvarpinu kemur fram að stefnt sé að innleiðingu tilskipunar 2000/43/EB um framkvæmd meginreglunnar um jafna meðferð manna án tillits til kynþáttar eða þjóðernis samhliða innleiðingu tilskipunar 2000/78/EB um almennar reglur um jafna meðferð á vinnumarkaði og í atvinnulífi. Nefndin telur mikilvægt að næstu skref í innleiðingarferlinu verði stigin fljótt eftir að frumvarp það sem hér er til umfjöllunar verður að lögum svo tryggja megi innflytjendum þau réttindi sem felast í fyrrgreindum tilskipunum.
    Frumvarpið skiptist í þrjá efnisþætti. Í fyrsta efnisþætti eru markmiðsákvæði, í öðrum efnisþætti, þar sem meginefni frumvarpsins er að finna, er fjallað um stjórnsýslu í málefnum innflytjenda, og í þriðja efnisþætti eru reglugerðarheimild og gildistökuákvæði. Loks eru nokkur ákvæði til bráðabirgða. Nefndin telur uppsetningu frumvarpsins skýra og greinargóða.

Hlutverk og staða Fjölmenningarseturs.
    Nefndin fjallaði um hlutverk og stöðu Fjölmenningarseturs og reynslu af starfsemi þess síðustu árin. Önnur af tveimur stoðum í málefnum innflytjenda er Fjölmenningarsetur en starfsemi setursins hefur hingað til verið byggð á þingsályktun Alþingis frá árinu 2000 um stofnun miðstöðvar nýbúa á Vestfjörðum. Með frumvarpinu er lagt til að rekstri stofnunarinnar verði veitt lagastoð og nánar kveðið á um starfsemi hennar í lögunum.
    Nefndin fjallaði um stöðu og hlutverk Fjölmenningarseturs eins og því er lýst í frumvarpinu og hvernig starfsemi þess hefur verið háttað. Kom fram að Fjölmenningarsetur er fyrst og fremst upplýsingaveita þar sem innflytjendur geta nálgast upplýsingar um réttindi sín og skyldur. Ekki síður hefur Fjölmenningarsetur það hlutverk að veita sveitarfélögum og stofnunum ríkisins upplýsingar um réttindi og skyldur sínar gagnvart innflytjendum. Fjölmenningarsetur veitir upplýsingar til innflytjenda með þríþættum hætti: með upplýsingagjöf í gegnum vef setursins, með upplýsingagjöf og ráðgjöf í gegnum upplýsingasíma setursins og með útgáfu á sértækara upplýsingaefni, t.d. í formi bæklinga. Hlutverk Fjölmenningarseturs hefur ekki verið að taka á móti fólki utan af götu og í frumvarpinu er ekki gert ráð fyrir því að breyting verði þar á. Upplýsingamiðlun Fjölmenningarseturs verður áfram fyrst og fremst á netinu og í gegnum síma. Þá telur nefndin að eitt mikilvægasta hlutverk Fjölmenningarseturs sé að taka saman þær upplýsingar sem innflytjendur, sveitarfélög og stofnanir ríkisins þurfa á að halda og leggur til breytingu á c-lið 1. mgr. 3. gr. frumvarpsins til að skerpa á þessu hlutverki stofnunarinnar.
    Nefndin fjallaði einnig um stærð Fjölmenningarseturs en fram hafa komið athugasemdir við stærð stofnunarinnar sem er aðeins 3,25 stöðugildi. Með frumvarpinu er því verið að leggja til að lögfesta starfsemi sem er afar lítil í sniðum og er það ekki í samræmi við áherslur undanfarinna ára þar sem reynt hefur verið að sameina og stækka ríkisstofnanir og endurskoða verkaskiptingu til að ná fram hagræðingu. Nefndin leggur þó áherslu á að reynsla af starfsemi Fjölmenningarseturs er góð og að hér er aðeins verið að stíga fyrsta skrefið í aukinni þjónustu við innflytjendur í stjórnsýslunni. Rekstrarkostnaður setursins er tiltölulega lítill og yfirbyggingu er haldið í lágmarki og það felst lítill kostnaðarauki í að lögfesta starfsemi setursins.

Staðsetning Fjölmenningarseturs.
    Nefndin fjallaði nokkuð um staðsetningu Fjölmenningarseturs. Frá því setrinu var komið á laggirnar hefur það verið starfrækt á Ísafirði og má að hluta til rekja þörfina fyrir setrið þegar það var stofnað til þess að á Vestfjörðum voru þá margir innflytjendur og hátt hlutfall íbúa voru innflytjendur. Á það hefur hins vegar verið bent að mesti fjöldi innflytjenda er á höfuðborgarsvæðinu og því skjóti það skökku við að starfsemi Fjölmenningarseturs, sem hefur það hlutverk að sinna ýmissi upplýsinga- og leiðbeiningarþjónustu við innflytjendur, skuli vera á Ísafirði. Af hálfu Reykjavíkurborgar kom fram sú afstaða að best væri að starfsemi Fjölmenningarseturs væri á höfuðborgarsvæðinu og að af hálfu borgarinnar væri nú þegar starfrækt ýmiss konar upplýsingaþjónusta fyrir innflytjendur, m.a. símaþjónusta á pólsku, sem ætti hugsanlega betur heima á vegum Fjölmenningarseturs en að innflytjendur sneru sér hins vegar síður til Fjölmenningarseturs vegna staðsetningar þess. Við umfjöllun um staðsetningu Fjölmenningarseturs verður þó að hafa í huga að starfsemi setursins er þess eðlis að henni er að meginstefnu til hægt að sinna hvaðan sem er af landinu. Helstu verkefni Fjölmenningarseturs eru talin upp í 3. gr. frumvarpsins. Vegur þar einna þyngst að vera stjórnvöldum, stofnunum, fyrirtækjum og öðrum til ráðgjafar um málefni innflytjenda og að hafa til reiðu og miðla upplýsingaefni til innflytjenda. Að stærstum hluta fer þessi starfsemi fram á netinu í gegnum heimasíðu Fjölmenningarseturs eða í gegnum síma. Eðli málsins samkvæmt skiptir því ekki miklu máli hvar á landinu netsíða er uppfærð eða svarað er í síma. Enn mikilvægara er þó að sveitarfélög og stofnanir ríkisins eigi gott samstarf við Fjölmenningarsetur um miðlun upplýsinga til innflytjenda eins og fram kemur hér aftar.

Innflytjendaráð.
    Í 4. gr. frumvarpsins er kveðið á um hvernig innflytjendaráð skuli skipað og í 5. gr. kemur hlutverk ráðsins fram. Hlutverk ráðsins er m.a. að vera ráðherra til ráðgjafar við faglega stefnumótun í málefnum innflytjenda og hafa eftirlit með framkvæmd hennar. Þá skal innflytjendaráð stuðla að samhæfingu og samráði milli ráðuneyta, sveitarfélaga og innan stjórnsýslunnar. Nefndin leggur áherslu á síðastgreint hlutverk innflytjendaráðs og telur það afar mikilvægt. Nauðsynlegt er að traust samfella sé í þjónustu og stuðningi ríkis og sveitarfélaga við innflytjendur.

Mikilvægi samstarfs ríkis og sveitarfélaga.
    Eins og áður sagði er helsta hlutverk Fjölmenningarseturs að vera upplýsingaveita fyrir alla þá sem þurfa á upplýsingum um málefni innflytjenda að halda. Fjölmenningarsetri er hins vegar ekki ætlað það hlutverk að taka beinlínis á móti innflytjendum sem leita til setursins og veita þeim upplýsingar í formi viðtals eða á annan álíka máta. Starfsfólk setursins leiðbeinir innflytjendum um réttindi sín og skyldur og fylgir oft eftir málum þeirra í kerfinu sé þess þörf. Nefndin telur þó vert að árétta að á öllum stofnunum ríkisins og sveitarfélaga hvílir leiðbeiningarskylda við þá sem þangað leita. Nauðsynlegt er því að gott samstarf verði milli Fjölmenningarseturs og stofnana ríkis og sveitarfélaga og að nauðsynlegu upplýsingaefni sem tekið er saman af Fjölmenningarsetri verði dreift til þeirra aðila sem vinna að málefnum innflytjenda og jafnframt að þeir aðilar eigi greiðan aðgang að Fjölmenningarsetri til frekari upplýsingagjafar.
    Fyrir nefndinni kom fram að kanna mætti þann möguleika að ríki og sveitarfélög gerðu með sér þjónustusamning þannig að sveitarfélög mundu starfrækja sérstakt upplýsingasetur eða þjónustumiðstöðvar fyrir innflytjendur í þeim stærri sveitarfélögum þar sem þörf er á slíku. Nefndin telur vert að þetta verði kannað og hvort með því megi bæta upplýsingagjöf til innflytjenda enn frekar og stuðla að því að einfalda aðlögun innflytjenda að íslensku samfélagi.

Breytingartillaga.
    Nefndin leggur til þá breytingu að c-liður 1. mgr. 3. gr. umorðist þannig að meiri áhersla verði lögð á það hlutverk Fjölmenningarseturs að taka saman upplýsingar um málefni innflytjenda og miðla þeim til þeirra sem á þurfa að halda. Fjölmenningarsetri er ætlað að vera í fararbroddi í íslenskri stjórnsýslu varðandi þekkingu á málefnum innflytjenda og því er eðlilegt að þetta hlutverk komi skýrt fram í lögunum.
    Að framangreindum sjónarmiðum virtum telur nefndin að frumvarpið sé mikilvægt skref í málefnum innflytjenda og leggur til að það verði samþykkt með eftirfarandi

BREYTINGU:


    C-liður 1. mgr. 3. gr. orðist svo: taka saman og miðla upplýsingum um réttindi og skyldur innflytjenda.

    Þuríður Backman, Árni Þór Sigurðsson og Kristján L. Möller voru fjarverandi við afgreiðslu málsins.
    Birgitta Jónsdóttir, áheyrnarfulltrúi í nefndinni, er samþykk áliti þessu.

Alþingi, 1. nóvember 2012.



Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,


form.


Jónína Rós Guðmundsdóttir,


frsm.


Einar K. Guðfinnsson.



Unnur Brá Konráðsdóttir.


Eygló Harðardóttir.


Guðmundur Steingrímsson.